14 Sudecka Brygada Artylerii Przeciwpancernej

(19.08.1945 r. - otrzymała nazwę "Sudeckiej")

Formowanie:
Formowanie brygady rozpoczęto na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 8/Org z dnia 20 sierpnia 1944 r., początkowo w Chełmie, następnie w miejscowościach Kanie, Rejowiec, Krasne, Józefin.

Dowódcy:
28.08.1944 - 07.09.1944 - mjr Aleksander Gorlenko
07.09.1944 - 14.09.1944 - mjr Konstanty Głuchowski
14 (19).09.1944 - do końca wojny - płk Borys Charkiewicz

szefowie sztabu:
28.08.1944 - 14.09.1944 - kpt Andrzej Andrus
14.09.1944 - 08.01.1945 - mjr Głuchowski
08.01.1945 - do końca wojny - ppłk A. Maksimow

Zaprzysiężenie:
Zaprzysiężenia dokonano w październiku 1944 r. w miejscowości Józefin.

Sztandar:
Wręczony 2 kwietnia 1945 r. w rejonie Wilczyna.

Nazwy i odznaczenia:
Rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 180 z dnia 19.08.1945 otrzymała nazwę "Sudeckiej."


Skład brygady:
- dowództwo brygady
- sztab
- bateria dowodzenia
- 58 pułk artylerii przeciwpancernej
- 63 pułk artylerii przeciwpancernej
- 78 pułk artylerii przeciwpancernej
- 12 park artyleryjski
- wydział polityczno - wychowawczy
- kwatermistrzostwo
- oddział informacji


Dyslokacje i walki:

28 - 29.01.1945 - Przemarsz z rejonu formowania przez Piaski, Lublin, Puławy, Radom do Tomaszowa Mazowieckiego. 20.02.1945 r. przydzielona z odwodu NDWP do 2 Armii Wojska Polskiego.

26 - 28.02.1945 - Brygada przemieszcza się przez Zgierz, Ozorków, Kłodawa, Konin, Wólkę, Gniezno, Wągrowiec do Krzyża.

11 - 12.03.1945 - Przemarsz przez Drezdenko, Strzelce Krajeńskie do rejonu Przyłęga.

22 - 23.03.1945 - Przemarsz przez Gorzów, Skwierzynę, Nowy Tomyśl, Rakoniewice, Śmigiel do Leszna.

26 - 27.03.1945 - Przemarsz przez Bojanowo, Rawicz, Żmigród i Prusice w rejon Obornik Śląskich.

07 - 09.04.1945 - Przemarsz przez Oborniki Śląskie, Wołów, Scinawę, Chocianów, Wierzbów, Krzyżowo, Bolesławiec do Ruszowa. W trakcie przemarszu pojazdy 78 pappanc zostały zaatakowane przez niemieckie myśliwce które ostrzelały i obrzuciły je bombami, w efekcie czego jeden żołnierz poległ, a jeden pojazd został uszkodzony.

OPERACJA BERLIŃSKA

16 - 20.04.1945 - Przełamanie niemieckiej obrony na Nysie Łużyckiej w rejonie Rothenburga. Poszczególne baterie wspierały oddziały 7 i 9 DP w trakcie forsowania rzeki a następnie w trakcie walk o Geheege, Horkę Uhsmannsdorf, Noes.

W nocy z 21 na 22 kwietnia w czasie przemarszu wszystkie pułki brygady wpadły na swoich trasach w zasadzki i poniosły bardzo ciężkie straty. W 58pappanc już na samym początku starcia poległ dowódca oraz zastępca dowódcy, do niewoli dostał się dowódca 78 pułku oraz szef sztabu brygady, w niektórych pododdziałach wybuchła panika. Cała brygada w tym jednym starciu utraciła w sumie 30 dział, znaczną ilość samochodów a także 25 oficerów oraz 449 podoficerów i kanonierów (bez zaginionych i rannych) i została odcięta od tyłów.

Następnie brygada prowadziła walki w rejonie Budziszyna (dwie baterie zostały czasowo podporządkowane dowódcy radzieckiego 7 KZmech i walczyły w samym mieście).
24.04.1945 r., w czasie zmiany pozycji ponownie 58 pułk został zaskoczony przez wrogie jednostki pancerne wspierane dodatkowo przez lotnictwo. I tym razem kanonierzy ponieśli ciężkie straty. Dowódca pułku po tym starciu został odwołany. Brygada pozostawała do końca operacji w odwodzie dowódcy artylerii armii i była kierowana na zagrożone odcinki m.in. wzmacniając obronę 5 DP.
Według raportów strony polskiej 14 BAPpanc w okresie 22 - 30 kwiecień zniszczyła 19 czołgów, 2 działa pancerne, 3 samochody i 2 transportery opancerzone. W czasie operacji praskiej 58 pułk został przydzielony do 17pp, a jego rola ograniczyła się do posuwania za piechotą i zajmowania stanowisk ogniowych w wyznaczonych punktach.

Straty.
Jednostka poniosła w trakcie operacji berlińskiej ciężkie straty, zarówno w sprzęcie jak i sile żywej, co przedstawia poniższa tabela.

Stan 14 Sudeckiej Samodzielnej Brygady Artylerii Przeciwpancernej.

Data
oficerowie
podoficerowie
kanonierzy
Działa
76mm    |    57 mm
Samochody
wszystkich typów
05.04.1945
1530
24
48
113
30.04.1945

851
6
18
39
10.05.1945

1337
6
18
44

Moja subiektywna ocena.
14 Brygada Artylerii Przeciwpancernej w momencie organizacji została zaliczona do jednostek drugiej kolejności, przez co prace przy jej tworzeniu przebiegały powoli. Formowanie prowadzone było w ciężkich warunkach.
Poza uzbrojeniem odczuwano braki w pozostałym wyposażeniu, brygada nigdy nie posiadała tylu samochodów ile przewidywał etat. Żołnierze byli słabo przygotowani, zwłaszcza do prowadzenia działań nocnych. W warunkach ograniczonej widoczności zwiad szwankował, artylerzyści po oddaniu kilku strzałów nie zmieniali stanowisk, przez co dział były szybko eliminowane.
Do tego trzeba dodać słabe dowodzenie dowódcy i sztabu artylerii 2 armii, którzy wydając rozkaz o nowym ześrodkowaniu nie przekazali dowódcy brygady wiadomości o pozycji i sile wroga, chociaż te informacje w chwili wydawania rozkazu, były znane. Decyzja o rozdrobnieniu brygady wpływała negatywnie na przebieg walk.
Również dowódcy 14 BAPpanc należą się słowa krytyki, bowiem we własnym zakresie mógł lepiej zadbać o rozpoznanie. Brak izolacji miejscowej ludności skutkował tym, że wróg dokładnie znał skład i liczebność naszych oddziałów.
Zastanawiające jest nie poinformowanie dowódcy 14 Brygady, że w sąsiedztwie znajdują się czołgi 16 BPanc. W czasie boju czołgiści próbowali przyjść z pomocą kanonierom, ale te maszyny które dostały do szosy zostały zniszczone i zabarykadowały przejazd, przez co zamęt się tylko zwiększył. Gdyby dowództwo armii lepiej się orientowało w sytuacji i prężniej działało można było doprowadzić do współpracy 14BAPpanc i 16 BPanc i wynik takiego starcia na pewno byłby inny. Tego nie uczyniono, a Niemcy to wykorzystali i pojedynczo po kolei najpierw zdziesiątkowali 14 brygadę, potem zniszczyli okrążone czołgi 16 brygady oraz napotkane oddziały 5 DP.


Literatura:
1. Bobkowski Janusz, "W walce z czołgami", Warszawa 1961
2. Bobkowski Janusz, "Kierunek Budziszyn", Warszawa 1965
3. Kaczmarek Kazimierz, "Druga Armia Wojska Polskiego", Warszawa 1978
4. Kaczmarek Kazimierz ""Polacy na polach Łużyc", Warszawa 1980
5. Leon Ponahajba i inni, ""Organizacja i działania bojowe Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943-1945"", Warszawa 1958


powrót do strony głównej


© copyright 2007, Jarosław "jarbla" Błaszczak
Design by Scypion