
KOPAŃSKI, Stanisław
Generał Dywizji.

Pseudonimy: --
Urodzony: 19 maja 1895 r., w Petersburgu.
Zmarł: 23 marca 1976 r., w Londynie.
Promocje:
Generał Dywizji.: 23 października 1944 r.
Generał Brygady.: 6 września 1940 r.
Pułkownik dypl.: marzec 1939 r.
Podpułkownik dypl.: 1932 r.
Major.: 1924 r.
Kapitan.: 1 czerwca 1919 r.
Porucznik.:
Podporucznik.: 1917 r. (armia rosyjska).
Funkcje:
Ukończył oficerską szkołę artylerii (armia rosyjska).: 1917 r.
Służba w baterii konnej 2 Dywizji Kawalerii (rosyjskiej).: 1917 r.
Służba w 3 Pułku Ułanów I Korpusu Polskiego (Bobrujsk).: listopad 1917 - ??
Służba w 2 Baterii Konnej I Korpusu Polskiego.: ?? - listopad 1918 r.
Dowódca plutonu w I Dywizjonie Artylerii Konnej (Wojsko Polskie).: listopad 1918 - 1923 r.
P. o. kwatermistrza w 6 Dywizjonie Artylerii Konnej (Stanisławów).: 1 czerwca 1924 - ??
Uczestnik kursu dla dowódców dywizjonu.: 1 czerwiec - 1 października 1924 r.
Oficer w I Dywizjonie Artylerii Konnej (Toruń).: 31 października 1927 - ??
Wykładowca balistyki w Oficerskiej Szkole Artylerii (Toruń).: 31 października 1927 - ??
Studia w Wyższej Szkole Wojennej (École Supérieure de Guerre) w Paryżu.: 1927 - 1929 r.
Praktyka w Oddziale III Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.: 7 stycznia - 7 kwietnia 1930 r.
Dowódca dywizjonu w 6 Pułku Artylerii Ciężkiej (Lwów).: maj 1930 - 1932 r.
Kierownik referatu w Oddziale III Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.: 1932 - 1935 r.
Zastępca dowódcy Broni Pancernych Wojska Polskiego.: 1935 - 1936 r.
Dowódca 1 Pułku Artylerii Motorowej (Stryj).: 25 maja 1937 - marzec 1939 r.
Uczestnik kursu doskonalącego dla oficerów dyplomowanych przy Wyższej Szkole Wojennej (Warszawa).: październik 1938 - marzec 1939 r.
Szef Oddziału III (Szkoleniowo-Operacyjnego) Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.: 13 marca - wrzesień 1939 r.
Dowódca wojsk pancernych Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego we Francji.: listopad 1939 - kwiecień 1940 r.
Dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich.: 2 kwietnia 1940 - 15 września 1942 r.
Dowódca 3 Dywizji Strzelców Karpackich.: wrzesień 1942 - 21 lipca 1943 r.
Szef Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych.: 21 lipca 1943 - 1947 r.
Główny Inspektor Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wlk. Brytanii.: 7 września 1947 - 15 marca 1949 r.
Opinie:
Płk Leon Mitkiewicz, zastępca szefa sztabu Naczelnego Wodza w latach 1941-1943:
"Bezwzględnie bardzo uczciwy, porządny i szczery człowiek, doskonały fachowiec wojskowy (...), ale jednocześnie nie bardzo wyrobiony politycznie (...) i przesadnie ostrożny, posunięty do skrajności".
Gen. Marian Kukiel we wstępie do wspomnień Kopańskiego podkreślał jego "piękną przeszłością bojową", "wspaniałą reputację" oraz wysokie wykształcenie techniczne:
"Przez staże dowódcze i zagraniczne obeznał się jak mało kto z zagadnieniami nowoczesnej wojny, ze stanem sił zbrojnych naszych sprzymierzeńców zachodnich i ich myślą taktyczną i operacyjną".
Prof. Paweł Wieczorkiewicz:
"Dostrzegano również zbytnią ustępliwość i czołobitność generała wobec Brytyjczyków, z którymi nie miał bliższych kontaktów ze względu na nieznajomość języka". Kopański w swej pracy ograniczał się do ram ściśle wojskowych, starając się, dopóki było to możliwe, lojalnie współpracować zarówno z Naczelnym Wodzem, jak i premierem".
Notatki:
W młodości studiował w Technicznym Instytucie Dróg i Komunikacji w rodzinnym Petersburgu, wcześniej kończąc tam szkołę powszechną i w 1913 r., gimnazjum. W 1916 r., przerwał studia z powodu wcielenia do armii rosyjskiej. W 1917 r., ukończył Oficerską Szkołę Artylerii w Petersburgu, walcząc następnie na froncie w baterii konnej 2 Dywizji Kawalerii.
Od listopada 1917 roku służył w 3 pułku ułanów I Korpusu Polskiego w Bobrujsku, a następnie w 2 baterii konnej. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim jako oficer w 1 dywizjonie artylerii konnej.
Po zakończeniu wojny podjął studia na Politechnice Warszawskiej, które przerwał w listopadzie 1918 roku i wyruszył jako żołnierz ochotnik na front pod Lwowem (był dowódcą plutonu). Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w stopniu kapitana, podczas ofensywy wileńskiej w kwietniu 1919 stracił oko. Po zaleczeniu ran powrócił do 1 dywizjonu artylerii konnej, w którym służył do 1923 r.
Po zakończeniu działań wojennych wrócił na Politechnikę i w 1924 roku uzyskał tytuł inżyniera dróg i mostów. W kwietniu 1924 r., był już ponownie w wojsku. Z dniem 1 czerwca 1924 został przeniesiony do 6 dywizjonu artylerii konnej w Stanisławowie na stanowisko pełniącego obowiązki kwatermistrza z pozostawieniem na odkomenderowaniu na kursie dowódców dywizjonów, do 1 października.
31 października tego roku został ponownie przeniesiony do 1 dak z jednoczesnym przydziałem do Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu na stanowisko wykładowcy balistyki. W tym czasie awansował na majora.
W latach 1927 - 1929 studiował we francuskiej Wyższej Szkole Wojennej (École Supérieure de Guerre). Po powrocie z Paryża, w okresie od 7 stycznia do 7 kwietnia 1930 r., odbył praktykę w Oddziale III Operacyjnym Sztabu Głównego Wojska Polskiego.
Od maja 1930 do 1932 r., był dowódcą dywizjonu w 6 pułku artylerii ciężkiej we Lwowie. Następnie powrócił do służby w Oddziale Operacyjnym Sztabu Głównego Wojska Polskiego na stanowisko kierownika samodzielnego referatu.
Na początku 1935 został mianowany zastępcą dowódcy Broni Pancernych w Ministerstwie Spraw Wojskowych. W okresie od 25 maja 1937 do marca 1939 dowodził 1 pułkiem artylerii motorowej w Stryju. W międzyczasie, we wrześniu i październiku 1938 r.,, uczestniczył w zajęciu Zaolzia. W okresie od października 1938 do marca 1939 r., był słuchaczem kursu doskonalącego dla oficerów dyplomowanych przy Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie.
13 marca 1939 r., został powołany na stanowisko szefa Oddziału III Operacyjnego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Tam, pod kierownictwem gen. bryg. Wacława Stachiewicza i jego zastępcy do spraw operacyjnych, płk. dypl. Józefa Jaklicza przystąpił do prac nad planem „Zachód”. Należy podkreślić, że wszyscy trzej oficerowie byli absolwentami francuskiej Wyższej Szkoły Wojennej. Funkcję szefa Oddziału III pełnił również podczas Wojny Obronnej 1939 r.
Po agresji ZSRR na Polskę wraz z Naczelnym Dowództwem przeszedł granicę polsko-rumuńską, następnie przedostał się do Francji. W Armii Polskiej we Francji, w okresie od listopada 1939 do kwietnia 1940 r., był dowódcą broni pancernych.
2 kwietnia 1940 r., został wyznaczony przez Naczelnego Wodza, gen. Władysława Sikorskiego na dowódcę Brygady Strzelców Karpackich, formowanej w Syrii, w ramach francuskiej Armii Lewantu. Obowiązki na tym stanowisku pełnił do 15 września 1942 r.
Po kapitulacji Francji, mimo próby internowania Brygady, zdołał przeprowadzić zwarty oddział do Palestyny pod dowództwo brytyjskie. 6 września 1940 r., otrzymał awans do stopnia generała brygady.
Pod jego dowództwem brygada uczestniczyła w kampaniach północno-afrykańskich 1941–1942 (Tobruk, Bardia, El Gazala) zyskując uznanie sprzymierzonych. Po reorganizacji brygady we wrześniu 1942 r., stanął na czele 3 Dywizji Strzelców Karpackich. W lipcu 1943 r., w następstwie katastrofy gibraltarskiej, przejął funkcję szefa Sztabu Naczelnego Wodza i pełnił ją do 1947 r.
Należał do kierowniczej grupy generałów pozostających na emigracji. W okresie Od 7 września 1947 do 15 marca 1949 r., był głównym inspektorem Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wielkiej Brytanii.
26 września 1946 r. Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, na podstawie ustawy z 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, pozbawił Kopańskiego obywatelstwa i stopnia generała w związku z:
" przyjęciem bez zgody właściwych władz polskich, urzędu publicznego w państwie obcym, a to podejmując się funkcji współorganizowania Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, będącego formacją paramilitarną stanowiącą część armii brytyjskiej".
Uchwałę TRJN uchyliła Rada Ministrów PRL pod przewodnictwem Piotra Jaroszewicza uchwałą nr 256/1 z 23 listopada 1971. Na początku 1972 r., konsul generalny PRL w Londynie przesłał odpowiednie powiadomienie w tej sprawie.
17 lipca 1972 r., Prezydent RP na uchodźstwie, Stanisław Ostrowski mianował go Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, zlecając mu czynności:
"które w myśl obowiązujących ustaw i w ramach aktualnej sytuacji Sił Zbrojnych należą do kompetencji Naczelnego Wodza” oraz zastrzegł, że „określone ustawowo kompetencje urzędu Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych zacznie Pan Generał pełnić z chwilą zarządzenia demobilizacji".
Zmarł 23 marca 1976 r., w Londynie, gdzie został pochowany. Pozostawił po sobie dwa tomy wspomnień:
"Moja służba w Wojsku Polskim 1917-1939" (Londyn 1965) i "Wspomnienia wojenne 1939-1946" (Londyn 1961).
Odznaczenia m.in.:
Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (1940).
Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1922).
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie (19 marca 1976).
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.
Krzyż Walecznych -dwukrotnie.
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.
Order Łaźni (Wielka Brytania).
Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego.
Distinguished Service Order (Wielka Brytania).
Oficer Legii Honorowej (Francja).
Krzyż Wojenny (Francja).
Medal międzysojuszniczy „Médaille Interalliée”.
Krzyż Wielki Magistralny Orderu Maltańskiego (1974).
|