1 lipca 1944 r., na skutek działań gen. Tatara, mjr Jaźwiński podał się do dymisji. Jego miejsce jako dowódcy bazy przerzutowej w Brindisi zajął ppłk. Marian Dorotycz-Malewicz "Hańcza". Był to zaufany człowiek gen. Tatara, który razem z nim przybył z Polski raptem 2,5 miesiąca wcześniej podczas operacji "Windhorn I" i nie był do końca obeznany z zasadami na jakich działały zrzuty do Polski (które odbywały się wg brytyjskich przepisów i przydziałów).
Loty do Polski wznowiono w nocy z 3/4 lipca, kiedy to wystartowało 5 polskich i 7 brytyjskich załóg (3 brytyjskie załogi nie wróciły z tego lotu). W lipcu 1 586 (P)ESP startowała do Polski 37 razy z czego ostatnie dwa loty wykonano w nocy z 30/31 lipca. Wartym odnotowania jest lot jaki odbył się do Polski w nocy z 25/26 lipca.
Wykonała go Dakota z załogą brytyjskiego 267 Dywizjonu RAF, ale z F/O Szrajerem z 1 586 Eskadry jako II pilotem i w asyście Liberator'a GR-U pilotowanego przez F/Lt Korpowskiego. Operacja "Windhorn III" (taki kryptonim otrzymał ten lot), była kolejnym lotem z lądowaniem w Polsce.
Do Polski Dakota zabrała m. in. Zdzisława Jeziorańskiego (bardziej znanego jako Jan Nowak-Jeziorański - słynny "kurier z Warszawy"), zaś w drodze powrotnej zabrać miała części niemieckiej rakiety V2 (wraz z raportem technicznym wykonanym przez inż. Antoniego Kocjana), którą Armii Krajowej udało się przejąć po nieudanym locie z poligonu w Bliźnie (okolice Mielca) 20 maja 1944 roku.

1 sierpnia 1944 roku w Warszawie wybuchło Powstanie. Zaledwie 10% powstańców było uzbrojonych. Dowództwo AK wysyłało stałe żądania jak najszybszego wykonania zrzutów uzbrojenia. Z punktu widzenia 1 586 Eskadry był to najgorszy możliwy moment. 1 sierpnia na skutek zakończenia tur bojowych stan Eskadry spadł do zaledwie 6 załóg, a do końca miesiąca miał się zmniejszyć o kolejne dwie. Niektórzy lotnicy mieli na swoim koncie więcej niż jedną turę, a rekordzistą był W/O Kłosowski, który kończył czwartą turę lotów bojowych. Wybuch Powstania zbiegł się w czasie z planowanym od kilku miesięcy rozpoczęciem lotów do Polski w ramach sezonu "Odwet", który potrwać miał od 1 sierpnia do 29 grudnia 1944 roku.
1 sierpnia (zgodnie z planem) z Brindisi wystartowało 11 (z 13 zaplanowanych) samolotów: 6 polskich i 5 brytyjskich ze 148 Dywizjonu. 3 załogi (2 polskie i 1 brytyjska) musiały zawrócić z powodu usterek. Z ośmiu, które doleciały nad Polskę tylko 4 (1 polska i 3 brytyjskie) dokonały udanych zrzutów. Niestety polska załoga została zestrzelona w drodze powrotnej nad Węgrami. W/O Kazimierz Wolski, F/Sgt Witold Raflewski, P/O Ludwik Domański, F/Sgt Bazyli Chamruk i F/Sgt Adam Proszek uratowali się na spadochronach i trafili do niewoli, Sgt Paweł Szejnowski i W/O Jan Lewandowski zginęli na pokładzie samolotu. Żadna z załóg jakie wystartowały z Brindisi nie wiedziała o wybuchu Powstania w Warszawie, gdyż pierwsze informacje od gen. Tadeusza Komorowskiego "Bora" (dowódcy Armii Krajowej, który zastąpił aresztowanego w połowie 1943 roku gen. Stefana Roweckiego "Grota") o zrywie stolicy trafiły do Londynu (i tego samego dnia są przekazane do Brindisi) dopiero 2 sierpnia.
Niestety na przeszkodzie w lotach do Polski stanęła pogoda i przez dwie kolejne noce polskie załogi latały do północnych Włoch. Loty do Włoch były również wykorzystywane dla oswojenia się nowoprzybyłych załóg ze specyfiką lotów specjalnych, zanim zostały one wysłane nad Polskę.

W tym czasie Brytyjskie Ministerstwo Lotnictwa poleciło marszałkowi Slessorowi (zastępcy dowódcy Śródziemnomorskich Alianckich Sił Powietrznych) kontynuowanie lotów do Polski. Ten wyraził na nie zgodę, ale nie w rejon Warszawy uważając je za zbyt niebezpieczne.
W nocy z 4/5 sierpnia nad Polskę ruszyło 14 maszyn: 7 polskich i 7 brytyjskich. Dwie polskie załogi zebrane były z ochotników, którzy ukończyli już kolejne tury bojowe i mieli pełne prawo udać się na odpoczynek od lotów bojowych. Wszystkim załogom nakazano zrzuty na terenach Polski poza Warszawą, ale 4 polskie załogi uzgodniły, że zlekceważą ten rozkaz i polecą nad Stolicę.
Trzy z ich dokonały udanych zrzutów na pozycje powstańców, czwarta (uszkodzona w walce z nocnym myśliwcem) musiała dokonać zrzutu na ślepo i rozbiła się podczas lądowania w Brindisi (załoga wyszła bez szwanku). Z pozostałych trzech polskich załóg, które poleciały w inne rejony Polski dwie wykonały udane zrzuty. Po stronie brytyjskiej straty były nieporównywalnie większe. Stracono 5 z 7 wysłanych samolotów.
Skutkiem tak wysokich strat po stronie brytyjskiej (a także samowolnych lotów nad Warszawę) było zawieszenie lotów do Polski. Po intensywnej wymianie not dyplomatycznych marszałek Slessor zezwolił na wykonanie lotów do Warszawy, ale tylko przez ochotnicze załogi.
W nocy z 8/9 sierpnia wysłano 3 załogi (w tym jedną nową), następnej nocy 6 (z czego jedna na lot do północnych Włoch). Zła pogoda wstrzymała loty do Polski na kilka kolejnych dni. 11 sierpnia dowództwo brytyjskie zdecydowało o skierowaniu do lotów nad Polskę dywizjonów 178 RAF i 31 SAAF.

Loty wznowiono i wykonywano przez trzy kolejne noce: 12/13, 13/14 i 14/15 sierpnia. We wszystkich 6 dotychczasowych lotach dla walczącej Warszawy (a w międzyczasie także 3 nad terytorium Włoch) udział brała załoga F/Lt Szostaka. Niestety lot z 14/15 sierpnia dla niego i jego załogi okazał się ostatnim.
Jego Liberator GR-S został strącony przez nocny myśliwiec nad Bochnią w drodze powrotnej. Zginęła cała załoga: F/Lt. Zbigniew Szostak, W/O Józef Bielicki, F/Lt Stanisław Daniel, F/Sgt Wincenty Rutkowski, F/Sgt Józef Witek, W/O Tadeusz Dubowski, W/O Stanisław Malczyk.
Według relacji mjr. Urry (z 31 dywizjonu SAAF), który wracając z lotu nad Warszawę był świadkiem tych dramatycznych wydarzeń, polska załoga nie poddała się bez walki. F/Lt Szostak odbywał swoją trzecią turę lotów bojowych (drugą w 1 586 Eskadrze). Jego załoga uchodziła za jedną z najlepszych w Eskadrze, a sam Szostak za wybitnego pilota. Znany był z tego, że dolatując do Warszawy oddawał stery drugiemu pilotowi i zajmował miejsce nawigatora aby (jako Warszawiak - najlepiej znający topografię miasta) jak najdokładniej ulokować zrzuty. Wyjątkiem był tutaj lot w nocy z 8/9 sierpnia, kiedy F/Lt Szostak wystartował bez drugiego pilota i sam prowadził maszynę bez przerwy przez 9,5 godziny. Makietę (w skali 1:1) Liberatora GR-S w którym poległ wraz ze swoją załogą można dziś oglądać w Muzeum Powstania Warszawskiego.
O znaczeniu (nie tylko w wymiarze materialnym) jakie dla Powstańców miały zrzuty niech świadczy fragment wspomnień kpr. Witolda Sikorskiego "Boruty" z Batalionu "Zośka" z okresu walk na Starym Mieście:

" - No, jak tam Jasiu (Jan Jaworowski "Maryśka" - przyp. M.M.), nauczyłeś "Parasolarzy", jak mają podejmować zrzuty? (..)
- Wiesz, nigdy nie sądziłem, że tak się rozkleję jak szczeniak. Kiedy wyleciała maszyna znad Miodowej i zobaczyłem brytyjskie znaki na skrzydłach szedłem spokojnie na środek placu (...). Patrzę bliżej i na przodzie silnika - aż mi dech zaparło - polska szachownica lotnicza. Stanąłem jak zaczarowany. Sen czy nie? Nie mogłem oczu oderwać. Maszyna dawno nas już minęła, a ja stałem i patrzyłem za nią z takim uczuciem, jakby to Polska przeleciał mi nad głową. Rozumiesz?..."

Maszyny wracały z lotów w coraz gorszym stanie, podziurawione ogniem nocnych myśliwców i artylerii przeciwlotniczej. Lotnictwo niemieckie mogło sobie śmiało poczynać nad Warszawą, gdyż wsparcia i osłony ze strony stojących na Pradze sowietów dla Walczącej Stolicy nie było. W czasie Powstania Warszawskiego (jak określił to dr Maciej Korkuć) "odżył duch Paktu Ribbentrop-Mołotow".
Marszałek Slessor ponownie zakazał zrzutów na Warszawę, ale zezwolił na zrzuty w okolice miasta (m. in. nad teren Puszczy Kampinoskiej gdzie znajdowało się silne zgrupowanie AK "Kampinos"). Jednocześnie wysyłał on załogi południowoafrykańskie w celu zrzucania propagandowych ulotek nad południową Francją.

W nocy z 15/16 sierpnia z Włoch wystartowało 9 załóg (3 polskie, i po 3 z dywizjonów 148 i 178). 2 polskie i 3 brytyjskie załogi wykonały zadanie. Następnej nocy ruszyła wyprawa 18 samolotów (5 polskich i 13 brytyjskich), z których 14 (w tym 4 polskie) wykonały zadanie. Niestety w drodze powrotnej stracono 6 maszyn:

- w Liberatorze GR-R zginęła cała załoga: F/Lt Zygmunt Pluta, W/O Brunon Malejka, F/O Tadeusz Jencka, Sgt Jan Marecki, F/Sgt Józef Dudziak, F/Sgt Bernard Wichrowski, F/Sgt Jan Florkowski.
- w Halifaxie GR-C zginął W/O Stefan Bohanes, zaś W/O Leszek Owsiany został ranny i dostał się do niewoli, reszta załogi: Sgt Kretowicz, F/O Schӧffer, P-O Korwin-Łopuszański, F/Sgt Denisienko, P/O Bernhardt i F/Sgt Luck wyskoczywszy na spadochronach trafiła pod opiekę Armii Krajowej.
- dywizjon 31 stracił 3 załogi: Maj. Odendaala, Capt. Lawrie'go i Capt. Allena.
- dywizjon 178 stracił załogę F/Lt Wrighta.

W ciągu 4 kolejnych nocy wszystkie jednostki biorące udział w lotach nad Warszawę straciły w sumie 14 załóg (poległych, wziętych do niewoli bądź ukrywanych przez AK). W związku z tym dywizjony 31 SAAF i 178 RAF zostały odsunięte od lotów do Polski. W nocy z 17/18 sierpnia wystartowały 4 załogi ze zrzutami dla Zgrupowania AK "Kampinos", ale tylko jednej udało się dokonać udanego zrzutu. Następnej nocy podjęto kolejną próbę siłą 2 polskich i 5 brytyjskich maszyn, ale tylko jedna polska załoga dokonała częściowo udanego zrzutu. 20 sierpnia Brytyjczycy wycofują dywizjon 148 RAF z lotów nad Warszawę. Od teraz do Polski latać mogą tylko ochotnicze załogi polskie z 1586 Eskadry. Jednocześnie polskie dowództwo podejmuje starania, aby z Wielkiej Brytanii przenieść 300 Polski Dywizjon Bombowy i rozbudować 1586 Eskadrę do etatu dywizjonu.
Między 20 a 28 sierpnia wykonano 35 lotów z pomocą dla Powstania (głównie nad Kampinos). W nocy z 20/21 i 21/22 3 załogi (F/Lt Ladry, F/Lt Mioduchowskiego i W/O Jastrzębskiego) wykonały śmiałych niskich przelotów wzdłuż ulicy Marszałkowskiej, aby jak najdokładniej dokonać zrzutu na pozycje powstańcze. Lot nad miastem wykonywany był na wysokości około 40 metrów, zaś w momencie zrzutu zwiększany (tak aby zdążyły otworzyć się spadochrony) zwiększany był do ok 120 metrów. Dla lepszego zobrazowania najwyższe budynki ówczesnej Warszawy (a istniejące do dziś) PASTa i Prudential posiadają wysokość odpowiednio 51,5 i 66 metrów. Mimo tych starań odniesiono tylko częściowy sukces.

Gen. pil. Ludomir Rayski. Źródło: Domena publiczna.

W nocy z 23/24 sierpnia w załodze F/Lt Ladry jako II pilot poleciał A/Cmdr (gen.) Ludomił Rayski, przedwojenny dowódca polskiego lotnictwa, a w czasie wojny dowódca Polskich Sił Powietrznych na Bliskim Wschodzie. Mając 52 lata i stopień generała był on najstarszym i najwyższym rangą pilotem wśród aliantów wykonującym loty bojowe. Z 1 586 Eskadrą wykonał jako II pilot 8 lotów bojowych, z czego 7 do Polski (4 w czasie powstania), zaś w 318 Polskim Dywizjonie Myśliwsko-Rozpoznawczym pilotując myśliwiec Spitfire wykonał 9 lotów bojowych.
W połowie sierpnia do Eskadry zaczęły napływać uzupełnienia. Były to niestety świeżo przeszkolone do lotów specjalnych załogi bez odpowiedniego doświadczenia (nie byli oni nowicjuszami w lotniczym rzemiośle, ale loty specjalne odbywały się w zupełnie innych warunkach niż loty bombowe w wielkich formacjach). W nocy z 26 na 27 sierpnia dwie "świeże" załogi zostały zestrzelone nad Węgrami w drodze do Warszawy. Były to załogi:

- lecący Halifax'em GR-E: F/Sgt Jan Radwan-Kużelewski, P/O Stefan Kleniewski, Sgt. Leon Witkowski, Sgt Karol Wałaszek, F/O Kazimierz Sorówka, Sgt Tadeusz Ogrodnik i Sgt Edward Jodis;
- lecący Halifax'em GR-B: F/Sgt Józef Woroch, Sgt Włodzimierz Augustyn, Sgt Alfred Szmigielski, Sgt Ludwik Wantulok, Sgt Jan Kantowski, Sgt Bronisław Kłosowski i Sgt Rudolf Majewski.

Pozostałe 3 wysłane tej nocy załogi nie dokonały zrzutów. Następnej nocy stracono kolejne dwie załogi:

- lecący Halifax'em GR-B: F/Sgt Bolesław Graff, F/O Bolesław Jasiński, Sgt Antoni Szyller, P/O Władysła Kozioł, Sgt Jan Paszkiewicz i P/O Adam Mühln polegli zaś Sgt Aleksander Danilkiewicz dostał się do niewoli;
- lecący Halifax'em GR-P: P/O Kazimierz Widacki, F/Lt Franciszek Omylak, Sgt Andrzej Balcarek, Sgt Jan Ożga, P/O Konstanty Dunin-Horkowicz, Sgt Józef Skorcyk i P/O Tadeusz Morczko zaginęli bez wieści (po wojnie ustalono że ich Halifax rozbił się w okolicy Tarnowa grzebiąc całą załogę).

Ponadto tej nocy załoga F/Lt Mioduchowskiego lecąc na Liberatorze GR-S dokonał niskiego zrzutu nad Mokotowem wystawiając się na ciężki ogień nieprzyjaciela. Ranny został dyspozytor zrzutów F/O Bednarski, samolot wracał do bazy z unieruchomioną wieżyczką strzelecką, otwartym lukiem bombowym, częściowo niesprawnym układem sterowania i tylko dwoma działającymi silnikami. F/Lt Mioduchowskiemu udało się dociągnąć do Brinidisi, ale lądowanie zakończyło się zniszczeniem maszyny. Szczęśliwie nikt na pokładzie nie odniósł kolejnych obrażeń. Tej nocy do bazy powróciła szczęśliwie tylko jedna maszyna. W związku z tymi wydarzeniami dowództwo brytyjskie zawiesiło loty do Polski także 1586 Eskadry, co spotkało się to z silnym protestem strony polskiej.

Protest okazał się skuteczny i w nocy z 1/2 września do Polski wystartowało 7 maszyn: 2 Liberatory ze zrzutami dla Warszawy i 5 Halifax'ów ze zrzutami dla okręgu Kielecko-Radomskiego. O ile Liberatory wykonały zadanie i powróciły bezpiecznie do Włoch, to spośród 5 Halifaxów tylko 2 dokonały udanych zrzutów. 4 z 5 wysłanych Halifaxów zostały strącone:

- w Halifax'ie GR-M polegli: W/O Józef Nalepa, Sgt Józef Piałucha, Sgt Konrad Staniewicz, F/Sgt Józef Jaś, Sgt. Adam Białoszewski i F/Sgt Józef Derewienko zaś F/Sgt Tadeusz Jawor trafił do niewoli;
- w Halifaxie GR-P polegli: Sgt Reynhold Tyrol, F/Sgt Zbigniew Bar, Sgt Mieczysław Marynowski, do niewoli trafił Sgt Tadeusz Michałkiewicz zaś F/O Jan Abczyński, Sgt Józef Frąckowiak i W/O Władysław Sibilski zostali przechwyceni przez partyzantkę jugosłowiańską i z jej pomocą przedostali się do Włoch.
- w Halifaxie GR-A poległa cała załoga w składzie: F/Sgt Mieczysław Walczyk, F/O Michał Baworowski, F/Sgt Tadeusz Banasik, Sgt Mieczysław Łojas, F/Sgt Wawrzyniec Błażejewski, F/Sgt Ernest Polaczek i F/Sgt Stanisław Paetz.
- w Halifaxie GR-C poległ pilot F/Lt Władysław Rosiniuk (cieżko ranny ogniem niemieckiego myśliwca pozostał przy sterach do końca), zaś reszta jego załogi: F/O Antoni Data, Sgt Stanisław Oględzki, F/Sgt Władysław Jaworowski, F/Sgt Marian Klimczak, F/Sgt Jan Rygielski i F/Sgt Kazimierz Żebrowski wyskoczyła na spadochronach i dostała się do niewoli.

Wysokie straty spowodowały tymczasowe zawieszenie lotów do Polski także polskich załóg. Loty z pomocą dla walczącej Warszawy wznowiono dopiero w nocy z 10/11 września. Wysłano wtedy 20 maszyn (5 polskich, 4 brytyjskie ze 178 Dywizjonu i 7 południowo-afrykańskich - 4 z Dywizjonu 31 i 3 z Dywizjonu 34). 5 załóg (1 polska i 4 brytyjskie) dokonały zrzutu nad samą Warszawą, zaś 2 (1 polska i 1 brytyjska) nad Puszczą Kampinoską. Z wysłanych maszyn:

- Liberator GR-U został zestrzelony nad Jugosławią. Polegli: P/O Stanisław Franczak, F/O Mieczysław Foczpaniak i W/O Jerzy Truszkowski, zaś F/Lt Tadeusz Nawalny, Sgt Zygfryd Zeiske, F/Sgt Henryk Bogdanowicz i W/O Stanisław Rataliński dostali się do niewoli.
- Halifax GR-G został zestrzelony nad Węgrami. Poległa cała załoga w składzie: F/Sgt Włodzimierz Fedziński, P/O Tadeusz Lach, Sgt Stanisław Mucha, Sgt Witold Paździor, P/O Zbigniew Kozłowski, Sgt Franciszek Dziaduła i Sgt Bolesła Podsiadły.
- Halifax GR-N wyczerpał paliwo i załoga (F/Sgt Lucjan Wieczorkiewicz, Sgt Stefan Falc, Sgt Władysław Roubo, Sgt Tadeusz Storek, F/Sgt Edward Wołoncewicz, Sgt Leon Korszun i F/Sgt Józef Folta) musiała ratować się na spadochronach nad Jugosławią. 4 członków załogi trafiło do niewoli, zaś 3 z pomocą jugosłowiańskiego ruchu oporu powróciło do Włoch.
- 148 Dywizjon RAF stracił załogę P/O Brydena,
- 34 Dywizjon SAAF stracił załogę Capt. E.A. Endlera.

Były to ostatnie loty załóg brytyjskich i południowo-afrykańskich z pomocą dla Powstańczej Warszawy. W nocy z 13 na 14 września 1586 Eskadra wykonała ostatnie loty do dzielnie walczącej Stolicy. Tej nocy wystartowały dwie załogi:

- załoga Liberatora GR-S W/O Jastrzębskiego dokonała zrzutu nad Warszawą i powróciła do bazy;
- załoga Liberatora GR-R P/O Rygla została zestrzelona nad Węgrami. Polegli wszyscy znajdujący się na pokładzie: P/O Edmund Rygiel, F/Sgt Bernard Weber, F/O Lucjan Woytanowicz, Sgt Edmund Zieliński, W.O Edward Weinz, W/O Roman Sikorski, W/O Bolesław Wawrzak.

W okresie od 1 sierpnia do 14 września 1586 Polska Eskadra Specjalnego Przeznaczenia straciła 16 załóg (poległych, wziętych do niewoli lub ukrywanych przez oddziały partyzanckie). Stanowiło to 200% stanu etatowego. Tylko dwóm załogom udało się przeżyć okres lotów na pomoc Walczącej Warszawie (załogi F/Lt Jana Mioduchowskiego i W/O Henryka Jastrzębskiego). Żadna inna Polska jednostka nie poniosła tak wysokich strat. Mimo to Eskadra kontynuowała loty.
18 września z Wielkiej Brytanii w końcu wystartowała amerykańska formacja 110 bombowców B-17 ze zrzutami dla Powstania. Zrzut został dokonany z dużej wysokości i (biorąc pod uwagę, że Powstańcy utracili już większość zajmowanego w początkach sierpnia terytorium) znaczna część zrzutu dostała się w ręce niemieckie.
Półtora miesiąca Amerykanie czekali na pozwolenie na lądowanie na lotniskach radzieckich (co było niezbędne do przeprowadzenia operacji). W ten sposób Stalin chciał przedłużyć agonię walczącego miasta, wiedząc że powstania nic już nie uratuje, a co pozwoli mu rozkręcić propagandową machinę.
Do tej pory na lotniskach radzieckich nie mogły lądować nawet w sytuacjach awaryjnych alianckie samoloty których celem była Warszawa, a niektóre załogi które wracając z lotów nad Warszawą przekroczyły linię frontu raportowały, że zostały ostrzelane przez rosyjską artylerię przeciwlotniczą.
W nocy z 18/19 września do Polski (choć nie nad Warszawę) poleciała jedna załoga 1586 Eskadry i 5 ze 148 Dywizjonu. Dwie załogi (w tym polska) wykonały zadanie.

W nocy z 21/22 września z Włoch do Polski wystartowało 12 maszyn, w tym dwie polskie. Jedna polska załoga wykonała udany zrzut na wyznaczoną placówkę poza Warszawą. Ponadto 3 załogi południowoafrykańskie dokonały udanego zrzutu na pozycję Zgrupowania AK "Kampinos", które wciąż wspierało walczącą Stolicę.
W nocy z 22/23 września wracając z lotu nad północne Włochy, podchodząc do lądowania wpadła do morza i utonęła cała załoga Halifaxa GR-E w skłądzie: F/Sgt Ryszard Beer, Sgt. Henryk Milewski, Sgt Kazimierz Kühn, Sgt Mieczysław Kozłowski, P/O Zygmunt Moliński, Sgt Władysław Mirowsk i Sgt Julian Martyniuk.
2 października w Warszawie zawieszono działania bojowe i rozpoczęto pertraktacje, zakończone podpisaniem aktu kapitulacji nad ranem dnia następnego. Ostatnie zwarte oddziały powstańcze opuściły Warszawę 5 października 1944 roku ostatecznie kończąc Powstanie Warszawskie. W uznaniu nadludzkiego wysiłku w niesieniu pomocy Powstańczej Warszawie personel latający i naziemny Eskadry za okres sierpień-wrzesień został uhonorowany (w niektórych wypadkach pośmiertnie) 1 Złotym Krzyżem Virtutti Militari, 17 Srebrnymi Krzyżami Virtutti Militari, 1 Srebrnym Krzyżem Zasługi i 13 Brązowymi Krzyżami Zasługi. Tylko dwóm załogom udało się przeżyć okres lotów na pomoc Powstańczej Warszawie.

Załoga polskiego bombowca Halifax (Bomber Command of British RAF), który właśnie powrócił z lotu nad Warszawą, lotnisko w Brindisi, sierpień 1944 r. (Zrzuty do Powstania Warszawskiego). Źródło: Domena publiczna.

W tym samym czasie do Eskadry przybyły planowane wcześniej uzupełnienia w celu rozbudowania jej do stanu Dywizjonu. Bierność Rosjan wobec Powstania, a także informacje, że rozbrajają oni (a wręcz zwalczają) oddziały AK na zajmowanych terytoriach spowodowała, że od tego momentu Brytyjczycy coraz bardziej ograniczali zrzuty do Polski. Obawiali się, że zrzuconą broń żołnierze Armii Krajowej wykorzystają do walki z nowym okupantem, co mogło zaszkodzić relacjom między Stalinem a Churchillem.
Na noc z 7/8 października zaplanowano lot do Polski 9 samolotów. Start 3 wstrzymano i próbowano odwołać pozostałe znajdujące się w powietrzu, ale rozkaz o powrocie dotarł tylko do kolejnych 3. Jedną z nich była Halifax GR-C F/Sgt Mioduchowskiego, który rozbił się podczas lądowania, na szczęście bez strat wśród członków załogi. Pozostałym trzem załogom które kontynuowały zadanie, nie udało się wykonać udanych zrzutów.
W nocy z 16/17 października do Polski wystartowało 14 maszyn (8 polskich i 6 południowoafrykańskich). Tylko 3 polskie załogi dokonały udanego zrzutu ludzi i sprzętu. Jednym ze zrzuconych tej nocy skoczków był W/Cdr Roman Rudkowski, dla którego było to drugi skok nad Polską (za pierwszym razem skakał w nocy 25/26 stycznia 1943 roku, następnie przetransportowany do Anglii w ramach operacji "Most II"). Jego zadaniem było przygotowanie odbioru brytyjskiej misji wojskowej przy AK (o którą od dawna dowództwo Polskiego Podziemia zabiegało). Z wysłanych załóg SAAF dwie (Lt. J.A. Lithgowa i Lt. D.O. Cullingwortha) zostały zestrzelone nad Polską. Były to ostatnie nie-polskie załogi wysłane ze zrzutami do Polski.

Kolejne loty do Polski wykonano 17/18 października (3 załogi) i 21/22 października (6 załóg), ale żaden z nich nie był udany. Na pokładzie jednego z Liberatorów, biorących udział w tej ostatniej operacji znajdowała się brytyjska misja wojskowa, która nie mogąc odnaleźć placówki wróciła do Włoch. Pomiędzy lotami do Polski 1586 Eskadra wykonała również 28 lotów do pozostałych krajów Europy. 2 listopada Ministerstwo Lotnictwa zgodziło się rozwinąć 1586 Eskadrę do stanu Dywizjonu. Pierwotnie miał on nosić numer 319 i oznaczenia kodowe VE, jednak na skutek interwencji polskich władz zgodzono się na nadanie mu numeru 301 i pozostawienie oznaczeń GR.
Kontynuując tradycję rozwiązanej w 1943 roku jednostki i jednocześnie w uznaniu zasług w niesieniu pomocy walczącej Stolicy, "nowa" jednostka otrzymała nazwę 301 Dywizjon do Zadań Specjalnych "Ziemi Pomorskiej - Obrońców Warszawy". Dowódcą dywizjonu został dotychczasowy dowódca Eskadry, W/Cdr Eugeniusz Arciuszkiewicz, zaś dowódcami jej eskadr zostali S/Ldr Witold Żurawski i F/Lt. Edmund Ladro. Stan Dywizjonu stanowiło 13 załóg i 11 maszyn (4 Liberatory i 7 Halifaxów).
Pierwszą operację do Polski, już jako dywizjon, wykonano nocą z 18/19 listopada siłą 10 maszyn. Na skutek protestu Rosjan lot mógł się odbyć tylko z wyraźnym zakazem wkraczania nad przestrzeń kontrolowaną przez ZSRR. Na pokładzie jednego z samolotów znajdowała się brytyjska misja wojskowa, ale i tym razem nie udało się dokonać zrzutu. Z 10 maszyn tylko jedna wykonała zadanie. Z 5 Liberatorów wysłanych nocą z 22/23 listopada trzem udało się dokonać zrzutów.

Mimo, iż niewykonany oficjalnie przez 301 Dywizjon to wartym odnotowania jest lot jaki 15 grudnia wykonał C-47 Dakota startująca z Brindisi. Dakota wykonywała operację "Windhorn IV", a zatem lot z lądowaniem w okupowanej Polsce. Był to pierwszy lot wahadłowy, wykonany w całości przez polską załogę (I pilot F/Lt Kazimierz Suszczyński, II pilot A/Cmdr Ludomił Rayski). Niestety na skutek złych warunków pogodowych samolot został zawrócony będąc nad terytorium Jugosławii. Był to ostatni lot w ramach operacji "Windhorn".
Począwszy od 25 grudnia Dywizjon latał do Polski przez 4 kolejne noce wysyłając po 5 maszyn (za wyjątkiem ostatniej nocy z 28/29 grudnia kiedy wysłano 10 maszyn). W jednym z tych lotów (z 26/27 grudnia), w końcu udało się zrzucić brytyjską misję wojskową, która trafiła pod opiekę Armii Krajowej. 18 stycznia brytyjska misja wojskowa zgłosiła się do Armii Czerwonej, która pojawiła się w okolicach Częstochowy, po czym zostali oni przez Rosjan aresztowani pod zarzutem szpiegostwa, mimo iż Moskwa wiedziała o ich obecności. Członkowie misji do Wielkiej Brytanii, przez Moskwę wrócili dopiero po kilku miesiącach.
Loty z 28/29 grudnia były ostatnimi jakie polska jednostka wykonała do ojczyzny. Niestety w czasie powrotu Halifax GR-H został zestrzelony a na jego pokładzie poległa cała załoga: W/O Bolesław Uram, F/Lt Tadeusz Wianecki, Sgt. Teodor Majer, W/O Eugeniusz Krzeczewski, F/Sgt Stanisław Lisik, F/Sgt Wiktor Müller i W/O Karol Macierzyński.
Poza 25 lotami do Polski, 301 Dywizjon wykonał w grudniu także 46 lotów do pozostałych krajów Europy. W nocy z 18/19 stycznia 1945 roku wracając z lotu nad płn. Włochy, podczas lądowania w Brindisi Liberator GR-S wypadł z pasa i wpadł do morza. P/O Zygmunt Weyna, W/O Ludwik Skoczylas, Sgt Andrzej Wandzel i P/O Jan Czarnota, choć ranni zdołali się uratować, natomiast S/Ldr Witold Żurawski, W/O Edward Gągała i W/O Stanisław Słowik utonęli we wraku maszyny.

19 stycznia 1945 roku w związku z postępem wojsk radzieckich, gen. Leopold Okulicki "Niedźwiadek" wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej. Dalsze loty z zaopatrzeniem do Polski z brytyjskiego punktu widzenia przestały mieć rację bytu.
Wkrótce Dywizjon otrzymał informację, że niedługo zostanie wycofany z Włoch. Nim to nastąpiło zdążył jeszcze wykonać 86 lotów do pozostałych krajów Europy. Ostatni lot z Brindisi 301 Dywizjon wykonał 26 lutego, zaś dwa dni później został wycofany z linii. 13 marca 301 Dywizjon został przeniesiony do lotnictwa transportowego i wyruszył do Anglii pozostawiając we Włoszech swoje wysłużone Liberatory i Halifaxy.
Od kwietnia nową bazą dywizjonu było lotnisko w Blackbushe. 6 maja dowódcą został W/Cdr Teofil Pożyczka (wcześniejszy dowódca Dywizjonu 300 "Ziemi Mazowieckiej"), zaś na wyposażenie dywizjonu weszły samoloty Warwick I i III.
8 maja 1945 roku Wielhelm Keitel podpisał w Berlinie akt kapitulacji III Rzeszy kończąc II Wojnę Światową w Europie. 301 Dywizjon kontynuował loty w ramach Transport Command. Podczas jednego z takich lotów, 21 września 1945 roku przewożąc nowe greckie banknoty, polski Warwick rozbił się podczas przymusowego lądowania w pobliżu Koryntu, rozsypując banknoty po całej okolicy (załodze nic się nie stało).
Ostatnią stratą dywizjonu była katastrofa Warwicka, który przelatując przez burzę zapalił się i spadł we Francji 27 lipca 1945 roku, grzebiąc załogę: F/Lt Alojzy Ratajczak, F/Sgt Antoni Mikołajczak, Sgt. Eugeniusz Kocoń i W/O Franciszek Bąk. 18 grudnia 1946 roku 301 Dywizjon "Ziemi Pomorskiej - Obrońców Warszawy" został oficjalnie rozwiązany.

Autor: Mateusz Maroński

---

Bibliografia:

Jerzy B. Cynk: Polskie Siły Powietrzne w Wojnie T.II, Gdańsk 2002.
Kajetan Bieniecki: Polskie Załogi nad Europą 1942-1945, Warszawa 2005.
Kajetan Bieniecki: Lotnicze Wsparcie Armii Krajowej, Warszawa 2005.
Wojciech Krajewski: Powietrzna Walka nad Bochnią, Bochnia 2006.
Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940-1943, Warszawa 2016.
Drogi Cichociemnych, praca zbiorowa pod redakcją Marii Braszczyk, Warszawa 2017.
Łukasz Jaśkiewicz: 300 Dywizjon Bombowy "Ziemi Mazowieckiej", Oświęcim 2013.
T. Królikiewicz, W. Matusiak: Polski Samolot i Barwa, Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie 1940-1946, Warszawa 2014.
Pamiętniki żołnierzy Baonu AK "Zośka", T.II Starówka, praca zbiorowa pod redakcją P. Sikorskiego i S. Wyganowskiego, Warszawa 2012.
Jerzy W.Wypiórkiewicz: GENERAŁ RAYSKI Kalendarium życia gen. bryg. pil. inż. Ludomiła A.Rayskiego, Wrocław 2003.
Stanisław Jankowski "Agaton": Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie, Warszawa 1980.

Załącznik:

Stopnie brytyjskie i polskie w Polskich Siłach Powietrznych.
Polscy lotnicy służący w Polskich Siłach Zbrojnych podlegali dowództwu brytyjskiemu. W odróżnieniu od innych rodzajów broni posiadali oni dwa stopnie wojskowe: polski i brytyjski. Problem przy opisywaniu Polskich Sił Powietrznych polega na tym, że bardzo często dany lotnik posiadał dwa nierównoważne stopnie. Dochodziło nawet od sytuacji, w której dany żołnierz mógł być jednocześnie polskim oficerem i brytyjskim podoficerem i na odwrót.
Dodatkowym problemem przy opisywaniu lotnictwa polskiego w Wielkiej Brytanii jest fakt, że wg. regulaminów Królewskich Sił Powietrznych (Royal Air Force - RAF), dowódcą załogi jest zawsze pierwszy pilot, zaś w przedwojennym Lotnictwie Polskim funkcję dowódcy w załogach wieloosobowych pełnił obserwator/nawigator. Ze względu na brytyjską strukturę organizacyjną i podległość operacyjną w niniejszej pracy autor posługiwał się stopniami brytyjskimi, posiadanymi przez żołnierzy w danym momencie. Poniżej lista stopni RAF wraz z polskimi odpowiednikami:

Stopnie RAF		Odpowiednik w PSP
Stopień	Skrót	Stopień	Skrót
Aircraftman 2	Ac 2	Szeregowiec	Szer.
Aircraftman 1	Ac 1	Starszy Szeregowiec	St. Szer.
Leading Aircraftman	Lac	Kapral	Kpr.
Corporal	Cpl	Plutonowy	Plut.
Sergeant	Sgt.	Sierżant	Sierż.
Flight Sergeant	F/Sgt.	Starszy Sierżant	St. Sierż.
Warrant Officer	W/O.	Chorąży	Chor.
Pilot Officer	P/O.	Podporucznik	Ppor.
Flying Oficer	F/O.	Porucznik	Por.
Flight Lieutenant	F/Lt	Kapitan	Kpt.
Squadron Leader	S/Ldr	Major	Mjr.
Wing Commander	W/Cdr	Podpułkownik	Ppłk.
Group Captain	G/Cpt	Pułkownik	Płk.
Air Commodore	A/C	Brak odpowiednika	Brak
Air Vice Marshal	A/V/M	Generał Brygady	Gen. Bryg.
Air Marshal	A/M	Generał Dywizji	Gen. Dyw.
Air Chief Marshal	A/C/M	Generał Broni	Gen. Br.
Marshal of the RAF	-	Marszałek.	-

powrót do spisu treści

© Copyright 2020. Mateusz Maroński
Design by Scypion, Butryk