
LAZAROWICZ, Adam Kalikst Łukasz
Podpułkownik rezerwy piechoty.

Pseudonimy: „Aleksander”, „Antoni”, „Danka”, „Dionizy”, „Grot”, „Gwóźdź”, „Jadzik”, „Karol”, „Klamra”, „Kleszcz”, „Orczyk”, „Olgierd”, „Pomorski”, „Zygmunt”, „ vel Antoni Kowalski vel Antoni Wolański.
Urodzony: 14 października 1902 r., w Berezowicy Małej, koło Zbaraża.
Zmarł: 1 marca 1951 r., więzienie mokotowskie.
Promocje:
Podpułkownik.: 1 marca 2013 r. (pośmiertnie).
Major.: 23 lipca 1944 r.
Kapitan.: 1943 r.
Porucznik.: ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 r.
Podporucznik.: 1 stycznia 1931 r.
Funkcje:
Wstępuje ochotniczo w szeregi Wojska Polskiego.: jesień 1919 r.
Zwolniony z wojska.: 6 października 1920 r.
Studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej.: 1921 - 1922 r.
Studia na Wydziale Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego.: 1922 - 1927 r.
Służba wojskowa w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 5 (Kraków).: ?? - ??
Kierownik szkoły w Kamieniu, powiat krakowski.: 1931 - ??
Działacz Związku Nauczycielstwa Polskiego.: ?? - ??
Członek Związku Strzeleckiego.: ?? - ??
Honorowy Prezes Ochotniczej Straży Pożarnej.: ?? - ??
Służba w 20 Pułku Piechoty (Kraków).: 1931 - ??
Kierownik szkoły powszechnej w Gumniskach.: 1935 - ??
Zwolniony od obowiązku wojskowego.: 1937 r.
Zgłosił się ochotniczo do pracy w KRU Dębica.: sierpień 1939 r.
P. o. Komendanta miasta Dębica.: wrzesień 1939 r.
Dowódca kompanii piechoty.: wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Służby Zwycięstwu Polski.: listopad 1939 r.
Referent wojskowy i mobilizacyjny w Komendzie Obwodu Dębica SZP/ZWZ.: ?? - ??
Dowódca placówki Dębica ZWZ.: styczeń - maj 1940 r.
Zastępca Komendanta Obwodu Dębica ZWZ.: maj - grudzień 1940 r.
Komendant Obwodu Dębica ZWZ/AK.: grudzień 1940 - maj 1944 r.
I zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego Rzeszów AK.: 1 czerwiec 1944 - 1 marca 1945 r.
Dowódca 5 Pułku Pancerno-Motorowego AK.: ?? - ??
Komendant Inspektoratu Rejonowego Rzeszów AK w likwidacji.: 1 marca 1945 - ??
Komendant Inspektoratu Rejonowego Rzeszów "Nie".: luty - maj 1945 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Rzeszów Delegatury Sił Zbrojnych.: maj - sierpień 1945 r.
Komendant Podokręgu Delegatury Sił Zbrojnych.: sierpień - wrzesień 1945 r.
Kierownik Wydziału (Okręgu) Rzeszów WiN.: wrzesień - październik 1946 r.
Zastępca Prezesa Obszaru Południowego WiN.: październik - grudzień 1946 r.
Kierownik Wydziału (Okręgu) Wrocław WiN.: grudzień 1946 - ??
Wiceprezes IV Zarządu Głównego WiN.: styczeń 1947 - ??
Prezes Obszaru Zachodniego WiN.: ?? - listopad 1947 r.
Opinie:
Notatki:
Syn Franciszka i Wandy z domu Ojak. Od 1913 r., uczył się w gimnazjum w Zbarażu, potem w okresie od II do V klasy w gimnazjum we Lwowie, następnie od VI klasy w Tarnopolu. W związku z wybuchem I Wojny Światowej rodzina Lazarowiczów wyjechała z Tarnopola do Lwowa. Jesienią 1919 r., wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego. Walczył na Wołyniu.
W 1920 r., ojciec skłonił go do powrotu do domu w Jaśle, gdzie rodzina zamieszkała i tam rozpoczął naukę w 7 klasie Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego. 30 czerwca 1920 r., wraz z kilkoma profesorami i szkolnymi kolegami wstąpił ponownie do wojska .
Brał udział w walkach z bolszewikami na pograniczu Prus Wschodnich. Ranny w nogę, w bitwie pod Chorzelami koło Ostrołęki, leczył się w szpitalu w Warszawie, gdzie zachorował na tyfus. Po wyleczeniu, w dniu 6 października 1920 r., został zwolniony z wojska.
Po powrocie do Jasła kontynuował naukę w gimnazjum, gdzie w roku 1921 zdał egzamin maturalny. W latach 1921-1922 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej, potem, w latach 1922-1927 historię na Wydziale Filozoficznym UJ w Krakowie. Jednocześnie pracował jako nauczyciel w podkrakowskich szkołach powszechnych m. in. w Gołuchowicach, Wielkiej Wsi i w Minodze.
Po ukończeniu studiów nadal pracował jako nauczyciel. Służbę wojskową odbył w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5 w Krakowie. Od 1931 r., był kierownikiem szkoły w Kamieniu, pow. Kraków. Działał w Związku Nauczycielstwa Polskiego, zorganizował oddział Związku Strzeleckiego, działał także w Kółku Rolniczym i Ochotniczej Straży Pożarnej, której został honorowym prezesem.
1 stycznia 1931 r., został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy piechoty, z przydziałem do 20 pp. w Krakowie. W 1935 r., przeniósł się z rodziną do Gumnisk, gdzie pracował jako nauczyciel i kierownik szkoły. Po odbyciu ćwiczeń wojskowych został mianowany porucznikiem rezerwy piechoty ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 r. W 1937 z powodów zdrowotnych zwolniony od obowiązku wojskowego.
W sierpniu 1939 r., zgłosił się ochotniczo do wojsk oddając się do dyspozycji KRU Dębica, w którym rozpoczął pracę, a po ewakuacji władz pełnił obowiązki komendanta miasta, które opuścił z ostatnim oddziałem wojskowym. W rejonie Rawy Ruskiej objął dowodzenie kompanią piechoty.
Po rozbiciu przez Niemców zgrupowania, w skład którego wchodził jego pododdział, rozwiązał jego resztki. Przedostał się w ubraniu cywilnym do Lwowa, potem w październiku 1939 r., przekroczył linię demarkacyjną niemiecko-sowiecką na Sanie i powrócił do Gumnisk. Powrócił także do pracy w szkole i jednocześnie włączył się do organizacji konspiracji niepodległościowej SZP na terenie Dębicy i okolic.
17 listopada 1939 r., został zaprzysiężony przez porucznika Jana Artura Towarnickiego „Tura”, dowódcę powiatowego SZP, potem Komendanta Obwodu ZWZ Dębica. Pełnił kolejno funkcje: referenta woskowego i mobilizacyjnego w sztabie obwodu, potem w okresie od stycznia do maja 1940 r., dowódcy placówki Dębica, potem zastępcy komendanta obwodu, a w okresie od grudnia 1940 do maja 1944 r., Komendanta Obwodu Dębica.
W 1943 r., otrzymał awans do stopnia kapitana rezerwy piechoty. Należał do grona najbliższych współpracowników kpt. Łukasza Cieplińskiego. Rozwijał szeroką działalność konspiracyjną na podległym terenie. Zreorganizował struktury obwodu, w którym rozbudowano sieć wywiadowczą, prowadzono sabotaż i dywersję. Był współorganizatorem wojskowego ośrodka tajnej oświaty „Kuźnica” z centralą w Błażowej.
W kwietniu 1944 r., z jego polecenia utworzono oddział partyzancki AK o sile plutonu. W nocy z 30 na 31 maja 1944 r., brał udział w odbiorze zrzutów lotniczych na Placówce „Raszka.
1 czerwca 1944 r., został mianowany I zastępcą Komendanta Inspektoratu Rejonowego AK Rzeszów. 23 lipca 1944 r., został awansowany do stopnia majora rezerwy piechoty. Powrócił na teren obwodu AK Dębica, gdzie objął dowództwo odtwarzanego 5 pułku pancerno-motorowego AK. W okresie akcji „Burza” rozpoczętej w obwodzie, w dniu 28 lipca 1944 r., pozostał ze swym sztabem przy oddziałach II Rejonu Walki, operujących w rejonie Ropczyce-Dębica-Wielopole Skrzyńskie. Po zatrzymaniu frontu pozostał pod okupacją niemiecką.
Po rozwiązaniu AK, w dniu 1 marca 1945 r., objął komendę Inspektoratu AK Rzeszów w likwidacji. W lutym 1945 r., otrzymał nominację na Inspektora Rzeszowskiego „NIE”. Od maja 1945 r., Inspektor Inspektoratu DSZ w Rzeszowie. W sierpniu 1945 r., objął funkcję Komendanta Podokręgu DSZ Rzeszów, a od września 1945 r., kierownik wydziału (Okręgu) WiN Rzeszów.
Prowadził intensywną działalność konspiracyjną w szczególności na odcinku wywiadu i propagandy. W październiku 1946 r., przeniósł się do Krakowa, gdzie objął funkcję zastępcy Prezesa Obszaru Południowego WiN, a od grudnia 1946 r., kierownikiem Wydziału (Okręgu) Wrocław WiN, otrzymał później polecenie zorganizowania Obszaru Zachodniego WiN, którego został prezesem i którym kierował pracami od podstaw, aż do listopada 1947 r.
W styczniu 1947 r., został mianowany wiceprezesem ZG WiN (Prezes Łukasz Ciepliński). 10 października 1947 r., brał udział w naradzie „Prezydium” ZG WiN w Zakopanem, na której w związku z aresztowaniami podjęto decyzję o zawieszeniu kontaktów organizacyjnych oraz działalności do wyjaśnienia sprawy.
Przebywał w Żninie, gdzie 5 grudnia 1947 r., został aresztowany przez UB. W Żninie mieszkał z rodziną. Postanowienie o zastosowaniu wobec niego wydała Naczelna Prokuratura Wojskowa. Początkowo był przesłuchiwany w WUBP w Poznaniu, skąd został, w dniu 7 grudnia 1947 r., przewieziony do Warszawy.
Więziony w gmachu MBP przy ul. Koszykowej, później na Mokotowie. Był konfrontowany w dniach 12-18 grudnia 1947 we Wrocławiu z innymi działaczami wrocławskich struktur WiN. Namawiano go bezskutecznie do objęcia kierownictwa tzw. V Komendy WIN.
Przeszedł ciężkie śledztwo z stosowaniem bicia i maltretowania psychicznego. Wyrokiem SR Warszawa z 14 października 1950 r., został skazany na karę śmierci. 16 grudnia 1950 NSW jego skargę rewizyjną pozostawia bez uwzględnienia i utrzymał wyrok w mocy.
Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski, o czym prezes NSW zawiadomił WSR 24 stycznia 1951 r., polecając wykonanie wyroku. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r., w więzieniu Mokotów. Miejsce pochówku nie jest znane.
17 września 1992 r., Sąd WOW wydał postanowienie o unieważnieniu wyroku WSR z 14 października 1950 r. W 1993 r., w Gumniskach na budynku szkoły wmurowano tablicę poświęcona jego pamięci, nazwano też jego imieniem ulicę w Dębicy.
Żonaty od 1923 r., z Jadwigą Ojak (ur. 09 X 1898 zm. 23 IV 1985 r.) we Wrocławiu. Miał trójkę dzieci: syna Zbigniewa (ur. 1925 r.), córkę Danutę (ur. 1928 r.) oraz syna Ryszarda (ur. 1930 r.).
Odznaczenia m.in.:
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.: 1 marca 2010 r. (pośmiertnie).
|