Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
RYBNIK, Aleksander.


RYBNIK, Aleksander.

Major służby stałej piechoty.



Pseudonimy: „Aleksy”,„Chmura”, „Dziki”, „Jerzy”, „Maciej Kropidło”, „Maciej Rózga”, „Rózga”, „Zając”, „Zawoja” vel Antoni Kuryłowicz..

Urodzony: 13 grudnia 1906 r., w Starosielcach, powiat Białystok.

Zmarł: 11 września 1946 r., w więzieniu w Białymstoku.


Promocje:

Major.: 11 listopada 1944 r.
Kapitan.: 19 marca 1939 r.
Porucznik.: 1 stycznia 1933 r.
Podporucznik.: 15 sierpnia 1930 r.

Funkcje:

Służba wojskowa w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie.: sierpień 1927 - sierpnia 1928 r.
Służba w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowii Mzowieckiej-Komorowie.: październik 1928 - sierpień 1930 r.
Dowódca plutonu w 78 Pułku Piechoty (Baranowicze).: 15 sierpnia 1930 - 1 maja 1935 r.
Dowódca plutonu w Batalionie "KOP" "Wołożyn".: 1 maja 1935 - ??
Dowódca kompanii granicznej w Batalionie KOP "Wołożyn".: ?? - wrzesień 1939 r.
Dowódca improwizowanego Batalionu "Olek", Grupa gen. Orlika-Rückemanna.: wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Służby Zwycięstwu Polski (Wilno).: grudzień 1939 r.
Dowódca plutonu w Organizacji "Koła Pułkowego" 6 Pułku Piechoty Legionów.: ?? - wrzesień 1940 r.
Dowódca batalionu w Organizacji "Koła Pułkowego" 6 Pułku Piechoty Legionów.: wrzesień - grudzień 1940 r.
Dowódca "Koła Pułkowego" 6 Pułku Piechoty Legionów.: grudzień 1940 - ??
Zastępca Komendanta Garnizonu Wilno "Dworu", Okręg Wilno ZWZ.: marzec - kwiecień 1941 r.
Komendant Garnizonu Wilno "Dworu".: 3 (?) - 13 kwietnia 1941 r.
Komendant Obwodu Słonim, Okręg Nowogródek AK.: kwiecień - 14 listopada 1942 r.
Oficer do zleceń w sztabie oddziału Uderzeniowych Batalionów Kadrowych.: połowa czerwca 1943 - ??
Dowódca patrolu w oddziale Uderzeniowych Batalionów Kadrowych.: ?? - ??
Komendant Obwodu Białystok-Powiat, Okręg Białystok AK/AKO.: 15 grudnia 1943 - kwiecień 1945 r.
Zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego Białystok AK.: 20 września - 5 października 1943 r.
Dowódca Zgrupowania Partyzanckiego AKO "Piotrków".: 1945 r.
Zastępca Prezesa Okręgu Białystok WiN.: październik 1945 - 19 kwietnia 1946 r.
Komendant Inspektoratu Białostocko-Suwaskiego WiN.: ?? - 19 kwietnia 1946 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Michała (pracownika kolei) i Pauliny z domu Buszewicz. Od 1913 r., uczęszczał do szkoły powszechnej w Starosielcach. Po wybuchu I Wojny Światowej (1 sierpnia 1914 r.) został ewakuowany z rodzicami do Kaługi w Rosji, gdzie kontynuował naukę w szkole powszechnej.
Podczas pobytu w Kałudze zmarła jego matka. W maju 1919 r., powrócił z ojcem i bratem Eugeniuszem do Polski i zamieszkał w Starosielcach. W 1921 ukończył szkołę powszechną. W tym samym roku wstąpił do Seminarium Duchownego w Wilnie, gdzie uczył się do 1924 r.
Następnie przeniósł się do Janowa Podlaskiego, gdzie w latach 1924-1925 r., uczył się w miejscowym Seminarium Duchownym. W 1925 r., przerwał naukę w seminarium i przeniósł się do Warszawy, gdzie uczęszczał do gimnazjum Nawrockiego, uzyskując w roku 1927 maturę.
Powołany do służby wojskowej, którą odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Różanie, gdzie przebywał w okresie od sierpnia 1927 do sierpnia 1928 r.

W okresie od października 1928 do sierpnia 1930 r., uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie. 15 sierpnia 1930 r., otrzymał promocję do stopnia podporucznika służby stałej piechoty z przydziałem do 78 pp. w Baranowiczach na stanowisko dowódcy plutonu.
1 stycznia 1933 r., został awansowany do stopnia porucznika służby stałej piechoty. Z dniem 1 maja 1935 r., przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza z przydziałem do Batalionu KOP „Wołożyn” na stanowisko dowódcy plutonu, następnie dowódcy kompanii granicznej.
19 marca 1939 r., został awansowany do stopnia kapitana służby stałej piechoty. W tym samym miesiącu, wraz z Batalionem KOP „Wołożyn” został przeniesiony nad granicę z Czechami, w rejon Rabka-Żywiec-Sucha Beskidzka, gdzie jego batalion został włączony do 1 Brygady Strzelców Górskich.

W Wojnie Obronnej 1939 r., był dowódcą kompanii granicznej. Walczył z wrogiem w rejonie miejscowości Pcim, następnie pod Gdową i Bochnią. Podczas walk odwrotowych dotarł na Lubelszczyznę, gdzie został dowódcą improwizowanego Batalionu „Olek”, walczącego w składzie Grupy gen. Wilhelma Orlika – Rückemanna.
W walkach z bolszewikami pod Wytycznem został ranny. Uniknął niewoli i w październiku 1939 r., w przebraniu cywilnym przedostał się do Warszawy, skąd w połowie listopada 1939 r., przedarł się z kolei do Wilna.
Od grudnia 1939 r., działał w strukturach konspiracji wileńskiej SZP/ZWZ. Zwerbowany przez nauczyciela gimnazjum Józefa Bujnowskiego „Alfa”, „Waltera”. Początkowo był zaangażowany w działalność „Koła Pułkowego 6 pp. Leg.”, gdzie pełnił funkcję dowódcy plutonu, a od września 1940 r., dowódcy batalionu.

Od grudnia 1940 r., był dowódcą „Koła Pułkowego” 6 pp Leg. W okresie od marca do kwietnia 1941 r., pełnił funkcję zastępcy Komendanta Garnizonu Wilno „Dwór” ZWZ, a po aresztowaniu 3 kwietnia 1941 r., przez NKWD dotychczasowego Komendanta „Dworu” kpt. Karola Zielińskiego „Brzozę”, „Czerwa”, „Tomczyka” został mianowany, w jego miejsce Komendantem Garnizonu Wilno ZWZ „Dwór”.
Używał w tym czasie pseudonimów: „Aleksy”, „Chmura”, „Zawoja”. Funkcję tą pełnił przez krótki okres czasu, bo już 13 kwietnia 1941 r. został aresztowany przez NKWD i uwięziony.
Odzyskał wolność po zajęciu Wilna przez wojska niemieckie (23 czerwca 1941 r.). Na początku 1942 r., ze względu na zagrożenie aresztowaniem i z polecenia ppłk Krzyżanowskiego „Smętka” opuścił Wilno i w marcu 1942 r., wyjechał na teren Nowogródczyzny, gdzie z miejsca podjął działalność konspiracyjną w tamtejszych strukturach AK.

W kwietniu 1942 r., został przez Komendanta Okręgu Nowogródek mjr Janusza Szulca Szlaskiego „Prawdzica” mianowany na stanowisko Komendanta Obwodu Słonim AK „Piaski”. Używał w tym czasie pseudonimu „Zając”. Organizował struktury AK na tym terenie od podstaw w oparciu o miejscową siatkę konspiracyjną.
Jesienią 1942 r., w wyniku zdrady, niemieccy okupanci przeprowadzili wśród członków konspiracji AK i miejscowego elementu polskiego masowe aresztowania. W ich wyniku została rozbita siatka konspiracyjna obwodu. Zagrożony aresztowaniem, w listopadzie 1942 r., w trybie alarmowym wyjechał ze Słonimia.
Początkowo ukrywał się na terenie powiatu Wołkowysk, potem na terenie Puszczy Knyszyńskiej pod Białymstokiem. Na początku czerwca 1943 r., nawiązał kontakty z oddziałem Uderzeniowych Batalionów Kadrowych, w którego sztabie od połowy czerwca 1943 r., pod pseudonimem „Popławski” pełnił funkcję oficera do zleceń. Następnie był dowódcą patrolu wspomnianego oddziału.

W listopadzie 1943 r., nawiązał kontakt z siatką AK w Obwodzie Białystok-Powiat. Poprzez ówczesnego Komendanta Obwodu por. Grygę "Szarego" został wprowadzony ponownie do działalności konspiracyjnej w Armii Krajowej. Rozkazem Komendanta Okręgu Białystok ppłk Władysława Liniarskiego „ Mścisława” z 10 grudnia 1943 r., został z dniem 15 grudnia 1943 r., mianowany Komendantem Obwodu Białystok-Powiat AK.
Prowadził aktywną działalność konspiracyjną na podległym terenie. Przygotowywał podległe struktury do udziału w Akcji „Burza”, w ramach której był przewidywany na dowódcę odtwarzanego w AK 42 Pułku Piechoty.
W okresie od lipca do sierpnia 1944 r., podczas działań w ramach „Burzy”, kierował siłami AK na podległym sobie terenie. Po wkroczeniu do Białegostoku Armii Czerwonej (sierpień 1944 r.) pozostał w konspiracji na zajmowanym dotychczas stanowisku.

11 listopada 1944 r., otrzymał awans do stopnia majora służby stałej piechoty. Z dniem 20 września 1944 r., został mianowany zastępcą Komendanta Inspektoratu Białystok AK. Jednocześnie, aż do kwietnia 1945 r., pełnił funkcję Komendanta Obwodu Białystok-Powiat.
5 października 1944 r., objął funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego Białystok AK. W 1945 r., dowodził Zgrupowaniem Partyzanckim AKO krypt. „Piotrków”, działającym w Puszczy Knyszyńskiej.
Walczył na czele zgrupowania z oddziałami NKWD i UB. 8 lipca 1945 r., w Puszczy Knyszyńskiej stoczył zwycięską bitwę pod Ogółami z 1 Pułkiem Piechoty Ludowego Wojska Polskiego wspartego artylerią oraz funkcjonariuszami UB i pododdziałami sowieckimi. Przy minimalnych stratach własnych uniknął okrążenia. W sierpniu 1945 r., zgrupowanie którym dowodził zostało rozwiązane. W październiku 1945 r., został mianowany zastępcą Prezesa Okręgu Białystok WiN.
Do momentu swojego aresztowania dowodził jednocześnie Inspektoratem Białostocko-Suwalskim WiN. Ujęty 19 kwietnia 1946 r., przez Grupę Ludowego Wojska Polskiego, pozorującą oddział Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

W dniach 13-18 lipca 1946 r., był sądzony przez WSR Białystok. Rozprawa miała charakter czysto pokazowy i odbywała się w sali kina „Ton” w Białymstoku. Wyrokiem WSR Białystok syg. Akt R 614/46 z 20 lipca 1946 r., został skazany na karę śmierci.
Sądzony przez WSR Białystok w składzie: Przewodniczący - mjr Włodzimierz Ostapowicz (jeden z największych sądowych oprawców żołnierzy podziemia niepodległościowego), por. Zbigniew Furtak (podobnie jak Ostapowicz jeden z największych oprawców sądowych żołnierzy podziemia niepodległościowego), ppor. Wacław Kosmatka - ławnik, mjr Adam Maasa podprokurator z NWP w Warszawie oraz por. Witold Grodziński - podprokurator z WPR Białystok. Więziony w więzieniu w Białymstoku, gdzie został zamordowany w dniu 11 września 1946 r.

Sąd Wojewódzki III Wydział Karny w Białymstoku postanowieniem z dnia 29 czerwca 1992 r., syg. akt III Ko. 279/92 uznał za nieważny wyrok wydany przez WSR Białystok w dniu 20 sierpnia 1946 r., jako wydany za czyny popełnione w związku z walką o niepodległy byt Państwa Polskiego. Żonaty od jesieni 1945 r., z Marią z domu Bucin. Miał syna Jerzego. Z pierwszego małżeństwa miał córkę Łucję.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych.
Srebrny Krzyż Zasługi.




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion