Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie"
ROWECKI Stefan


ROWECKI Stefan

Generał dywizji.



Pseudonim: "Rakoń", "Jan", "Inżynier", "Tur", "Dulęba", "Grabica", "Kalina", "Grot".

Urodzony: 25 grudnia 1895 r. w Piotrkowie Trybunalskim.

Zmarł: w KL Sachsenhausen, zamordowany najprawdopodobniej, po wybuchu Powstania Warszawskiego.


Promocje:

Generał dywizji.:
Generał brygady.:
Pułkownik.:
Podpułkownik.: 1924 r.
Major.: czerwiec 1919 r.
Kapitan.:
Porucznik.:
Podporucznik.:

Funkcje:

Członek Polskich Drużyn Strzeleckich.: 1913 r.
Uczestnik kursu podoficerskiego w Rabce.: 1914 r.
Uczestnik kursu oficerskiego w Nowym Sączu.: lipiec 1914 r.
Dowódca sekcji w 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich.: sierpień 1914 - ??
P.o. dowódcy plutonu w 5 Pułku Piechoty Legionów.: ?? - ??
Dowódca plutonu w 5 Pułku Piechoty Legionów.: ?? - 1915 r.
Adiutant I Batalionu 5 Pułku Piechoty Legionów.: 1915 - 1917 r.
Służba w Polnische Wehrmacht.: luty - listopad 1918 r.
Wstępuje w szeregi Wojska Polskiego.: listopad 1918 r.
Dowódca klasy w Szkole Podchorążych Piechoty.: listopad 1918 - ??
Uczestnik kursu fortyfikacyjnego i minerskiego w Modlinie.: 1918 - 1919 r.
Służba w 34 Pułku Piechoty.: kwiecień - lipiec 1919 r.
Słuchacz w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego.: ?? - ??
Szef wyszkolenia Oddziału I Naczelnego Dowództwa.: ?? - ??,br> Szef Oddziału II Frontu Środkowego.: ?? - ??
Szef Oddziału II Grupy Uderzeniowej Rydza-Śmigłego.: ?? - ??
Szef oddziału II Dowództwa 2 Armii.: ?? - ??
Szef Sekcji Planów w Oddziale III Biura Ścisłej Rady Wojennej.: 1921 r Oficer w 41 Pułku Piechoty.: 1921 - 1923 r.
Kierownik Wydziału Naukowo-Wydawniczego w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym.: 1923 - ??
Zastępca szefa Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego.: ?? - 1926 r.
I oficer Sztabu Inspektoratu Armii i Biura Ścisłej Rady Wojennej.: wrzesień 1926 - ??
Dowódca 55 Poznańskiego Pułku Piechoty (Leszno).: luty 1930 - 1935 r.
Dowódca Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza "Podole" (Czortków).: 1935 - 1938 r.
Dowódca piechoty dywizyjnej 2 Dywizji Piechoty (Kielce).: 1938 - czerwiec 1939 r.
Dowódca Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.: 10 czerwca - wrzesień 1939 r.
Szef sztabu Dowództwa Głównego Służby Zwycięstwu Polski.: październik 1939 - styczeń 1940 r.
Zastępca Komendanta Służby Zwycięstwu Polski.: październik 1939 - styczeń 1940 r.
Komendant Związku Walki Zbrojnej na okupację niemiecką.: styczeń - 30 czerwca 1940 r.
Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej.: 30 czerwca 1940 - 14 luty 1942 r.
Komendant Główny Armii Krajowej.: 14 luty 1942 - 30 czerwca 1943 r.

Opinie:

Generał Sikorski w swojej depeszy z 10 lutego 1942 r., stwierdzał:

"Po powrocie z Rosji stwierdziłem z wielką radością wspaniałe wyniki, jakie Pan Generał osiągnął w pracy prowadzonej w warunkach tak tragicznych. Nadał Pan Generał działalności wojskowej w Kraju kierunek właściwy, zmierzający do zjednoczenia całokształtu poczynań wojskowych nad odbudową Sił Zbrojnych dla wywalczenia Niepodległości..."

Notatki:

Urodził się jako syn Stefana Augusta i Zofii Chrzanowskiej. Od 1906 r., w rodzinnym mieście uczęszczał do gimnazjum. Zaangażowanie w działalność organizacyjną ujawnił dopiero wiosną 1911 r., także w rodzinnym Piotrkowie, jako współorganizator pierwszego w mieście tajnego zastępu skautowego, a potem jako jego dowódca.
Jesienią 1912 r., rozpoczął naukę w znanej Szkole Mechaniczno - Technicznej H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie. W 1913 r., działał w Polskich Drużynach Strzeleckich i uczęszczał na kurs podoficerski w Rabce, który ukończył w styczniu 1914 r.

Podobnie jak wielu Polaków jego pokolenia, w sierpniu 1914 r., Rowecki wstąpił do Legionów Piłsudskiego (5 pułk piechoty), wraz z innymi uczestnikami oficerskiego kursu instruktorskiego w Nowym Sączu, by wziąć udział w walkach o niepodległość ojczyzny.
Ponieważ wcześniej był w Polskich Drużynach Strzeleckich i ukończył kurs podoficerski to w 5 pułku piechoty był kolejno: dowódcą sekcji, pełniącym obowiązki dowódcy plutonu i wreszcie dowódcą plutonu.
W latach 1915-1917 był adiutantem I batalionu w tym pułku, w stopniu najpierw podporucznika, a następnie porucznika. Cały ten okres spędził na froncie gdzie został trzykrotnie ranny.

Po kryzysie przysięgowym w 1917 r., został internowany w obozie dla oficerów w Beniaminowie. Od lutego 1918 r., służył w Polskich Siłach Zbrojnych (Polnische Wehrmacht) a od listopada tego roku w Wojsku Polskim.
Także w listopadzie 1918 r., Stefan Rowecki został dowódcą klasy w Szkole Podchorążych Piechoty. W okresie od kwietnia do lipca 1919 r. walczył na froncie w szeregach 34 pułku piechoty, jednocześnie w czerwcu tego roku został awansowany do stopnia majora.
Następnie kolejno: rozpoczął kształcenie w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego, gdzie ukończył pierwszy kurs, był szefem wyszkolenia Oddziału I Naczelnego Dowództwa, szefem Oddziału II Frontu Środkowego, podczas Bitwy Warszawskiej szefem Oddziału II Grupy Uderzeniowej Rydza-Śmigłego i wreszcie Dowództwa 2 Armii.

Po kolejnych przesunięciach i awansach w 1921 r., został szefem sekcji planów w Oddziale III Biura Ścisłej Rady Wojennej.
W okresie od 1921 do 1922 r., po uzupełnieniu studiów w Wyższej Szkole Wojennej, pełnił służbę jako oficer w 41 pułku piechoty. W 1923 został przeniesiony do Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, gdzie pracował jako kierownik Wydziału Naukowo-Wydawniczego, a następnie jako zastępca szefa Instytutu.
W 1924 r., został awansowany do stopnia podpułkownika dyplomowanego, a od września 1926 był I oficerem Sztabu Inspektoratu Armii i Biura Ścisłej Rady Wojennej.

W okresie od lutego 1930 do 1935 r. dowodził 55 Pułkiem Piechoty w Lesznie, a bezpośrednio potem Brygadą Korpusu Ochrony Pogranicza "Podole" w Czortkowie. W 1938 r., został dowódcą piechoty dywizyjnej w 2 Dywizji Piechoty w Kielcach.
10 czerwca 1939 Rowecki otrzymał rozkaz zorganizowania Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej i na jej czele walczył w Wojnie Obronnej, we wrześniu. Nie podporządkował się decyzji o kapitulacji i namówiony przez gen. Tokarzewskiego, nie opuścił kraju, rozpoczynając już w październiku 1939 r., działalność w podziemnym ruchu oporu w Polsce, zostając w połowie tego miesiąca szefem sztabu i zastępcą Komendanta Służby Zwycięstwu Polski.

8 listopada 1939 r., na podstawie uchwały Rady Ministrów zapadły decyzje o utworzeniu w Polsce tajnej organizacji wojskowej pod nazwą Związek Walki Zbrojnej.
Nowa organizacja jako część Polskich Sił Zbrojnych podlegała Naczelnemu Wodzowi, poprzez Komendanta Głównego ZWZ, którym został Kazimierz Sosnkowski. 16 stycznia 1940 r. Rowecki został Komendantem ZWZ na teren okupacji niemieckiej.
30 czerwca 1940 r., jego pozycja w kraju uległa gwałtownemu wzrostowi, został bowiem mianowany Komendantem Głównym ZWZ, Sosnkowski zaś zachował jako zastępca premiera i Naczelnego Wodza, ogólne kierownictwo nad pracą niepodległościową.

"Grot" przystąpił energicznie do przemian i wzmocnienia obsady kadrowej ZWZ, swoją główną uwagę poświęcając ośrodkom pozastołecznym, ale także rozbudowując i obsadzając personalnie Komendę Główną.
Jednocześnie usilnie dążył do określenia właściwego miejsca dla kierowanej przez siebie armii, w strukturach Państwa Podziemnego.
W 1942 r., ZWZ wkraczało w nową fazę swojego rozwoju. Przekształcenia jakie "Grot" podjął w początkach tego roku przyczyniły się do powstania jednolitej struktury na całym terytorium Rzeczpospolitej w granicach sprzed września 1939 r., usprawniły dowodzenie i przy niewielkich zmianach utrzymały się po sierpień 1944 r.

14 lutego 1942 r., przemianowano Związek Walki Zbrojnej na Armię Krajową, natomiast stanowisku Roweckiego nadano nową nazwę - Dowódcy Armii Krajowej. Fakt ten łączył się ze zwiększeniem rangi rzeczywistej AK, walczącej w konspiracji jako część składowa Polskich Sił Zbrojnych.
1 maja 1942 r. "Grot" zostaje odznaczony przez Sikorskiego Krzyżem Virtuti Militari IV klasy, który przesłał mu zarazem w myśl tradycji żołnierskiej pocałunek Wodza.

Przez cały okres swojej działalności jako Komendant ZWZ, a później Dowódca AK Rowecki był bardzo aktywnie poszukiwany przez władze niemieckie. Śledzony przez agentów, został aresztowany 30 czerwca 1943 r. w swoim mieszkaniu konspiracyjnym przy ulicy Spiskiej 14 w Warszawie.
Aresztowania dokonał SS-Untersturmführer Erich Merten i praktycznie do dzisiaj nie wiadomo w jakich okolicznościach owo aresztowanie nastąpiło. Wszystko jednak wskazuje, że było to dzieło denuncjacji agenta Gestapo.

Skutego kajdankami Dowódcę AK przewieziono na Al. Szucha i następnego dnia o świcie przewieziono do Berlina specjalnym samolotem z Okęcia. 16 lipca "Grot" znalazł się w Sachsenhausen jako "więzień honorowy". Wiadomo już dziś, że stanowczo odmówił współpracy z Niemcami w akcji antybolszewickiej.
W czasie pobytu w KL Sachsenhausen, został awansowany przez władze Rzeczpospolitej do stopnia generała dywizji. Został zamordowany kilka dni po wybuchu Powstania Warszawskiego.

Dzieło Roweckiego było imponujące, kiedy bowiem Tadeusz Komorowski "Bór" jako najstarszy stopniem żołnierz AK obejmował po nim dowództwo miał do dyspozycji siłę liczącą ponad 300 000 żołnierzy, doskonale rozbudowaną strukturalnie i konspiracyjnie.

Odznaczenia m. in.:

Virtuti Militari IV klasy (1 maja 1942 r.)
Virtuti Militari V klasy (1923 r.)
Order Orła Białego,
Krzyż Niepodległości z Mieczami,
Złotym Krzyżem Zasługi (1938 r.),
Krzyż Walecznych - czterokrotnie.
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1920,
Odznaka za Rany i Kontuzje,
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
Krzyż Armii Krajowej (1967 r. - pośmiertnie)




powrót


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion