
SZABUNIA, Franciszek.
Major służby stałej kawalerii.

Pseudonimy: „Andrzej”, „Lechita”, „Tur”, „Zemsta”
vel Bohatyrewicz vel Franciszek Sobienio – Trzebieniowski.
Urodzony: 16 czerwca 1904 r.,w Pińsku.
Zmarł: 9 marca 1958 r., w Warszawie.
Promocje:
Major.: 3 maja 1944 r.
Rotmistrz.: 19 marca 1943 r.
Porucznik.: 1 stycznia 1936 r.
Podporucznik.: 15 sierpnia 1931 r.
Funkcje:
Wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego.: lato 1919 r.
Służba w Plutonie Żandarmerii Szturmowej 4 Brygady Jazdy (Grupa Operacyjna gen. Listowskiego).: ?? - ??
Służba w 9 Batalionie Wartowniczym (Brześć).: ?? - sierpień 1920 r.
Zdemobilizowany i przeniesiony do rezerwy.: sierpień 1920 r.
Powołany do czynnej służby wojskowej.: jesień 1925 r.
Służba w 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich (Baranowicze).: 1925 - ??
Uczestnik kursu dla podoficerów zawodowych w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej-Komorowie.: ?? - 1927 r.
Dowódca plutonu w 82 Pułku Piechoty Strzelców Syberyjskich (Brześć).: ?? - 1928 r.
Służba w Szkole Podchorążych Kawalerii dla Podoficerów w Bydgoszczy.: 1928 - 1931 r.
Dowódca plutonu w 1 Pułku Strzelców Konnych (Garwolin).: sierpień 1931 - 1933 r.
Oficer w 5 Pułku Ułanów Zasławkich (Ostrołęka).: 1933 - lato 1939 r.
Dowódca szwadronu w 5 Pułku Ułanów.: ?? - ??
Oficer w Ośrodku Zapasowym Suwalskiej i Podlaskiej Brygady Kawalerii (Białystok).: lato 1939 r.
Dowódca szwadronu karabinów maszynowych w 101 Rezerwowym Pułku Ułanów, Brygada Rezerwowa Kawalerii "Wołkowysk".: wrzesień 1939 r.
Komendant Batalionu Pancernego Organizacji Koła Pułkowe (Kowno).: luty 1940 - ??
Zastępca dowódcy Batalionu Pancernego Organizacji Koła Pułkowe (Wilno).: ?? - 28 luty 1941 r.
Komendant Obwodu Białystok-Miasto, Okręg Białystok ZWZ.: marzec - lipiec 1941 r.
Komendant Inspektoratu V Białystok.: marzec 1942 - 30 listopada 1943 r.
Komendant Inspektoratu IV Suwałki, Okręg Białystok AK.: luty 1944 - luty 1945 r.
Przewodnik Rejonu Suwalskiego Armii Krajowej Obywatelskiej.: luty - sierpień 1945 r.
Opinie:
Notatki:
Urodził się w rodzinie szlacheckiej. Syn Franciszka i Petroneli. Do 1914 r. wychowywał się w majątku Górne (powiat piński), następnie uczęszczał do gimnazjum w Pińsku, potem V Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie. Podczas I Wojny Światowej działał w tajnych strukturach harcerstwa. Wiosną 1919 r. brał udział w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich, następnie kontynuował działalność w ZHP, w szeregach Drużyny im. Tadeusza Kościuszki.
Latem 1919 r. zgłosił się ochotniczo do służby w Wojsku Polskim. Walczył z bolszewikami w szeregach Plutonu Żandarmerii Szturmowej 4 Brygady Jazdy (Grupa Operacyjna gen. Listowskiego) na froncie wołyńskim, gdzie został ranny.
Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. Walczył w szeregach 9 Batalionu Wartowniczego z Brześcia, początkowo na froncie poleskim, następnie brał udział w walkach odwrotowych od Brześcia po Włocławek. Zdemobilizowany do rezerwy jesienią 1920 r. w stopniu kaprala. W latach 1920-1924 kontynuował naukę w gimnazjum w Łunińcu oraz na kursie maturalnym w Wilnie, gdzie uzyskał maturę.
Jesienią 1925 r. został powołany do odbycia służby wojskowej. Początkowo służył w 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich im. Hetmana Jana Karola Chodkiewicza w Baranowiczach. Następnie ukończył kurs dla podoficerów zawodowych Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 1 w Ostrowi Mazowieckiej–Komorowie (1927 r).
Służył w 82 Pułku Piechoty Strzelców Syberyjskich im. Tadeusza Kościuszki w Brześciu, jako dowódca plutonu. Współpracował wówczas z Samodzielnym Referatem Informacyjnym Dowództwa Okręgu Korpusu IX w Brześciu.
Do 1928 r., służył jako podoficer zawodowy kawalerii. W 1928 r., został skierowany do Szkoły Podchorążych Kawalerii dla Podoficerów w Bydgoszczy. Po ukończeniu podchorążówki został awansowany do stopnia podporucznika służby stałej kawalerii ze starszeństwem z 15 sierpnia 1931 r., i przydziałem do 1 Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie na stanowisko dowódcy plutonu.
W 1933 r., został przeniesiony do 5 Pułku Ułanów w Ostrołęce, gdzie pełnił różne funkcje m. in. dowódcy szwadronu. Latem 1939 r., został przeniesiony do Ośrodka Zapasowego Suwalskiej i Podlaskiej Brygady Kawalerii w Białymstoku, skąd przeniesiono go do 101 Rezerwowego Pułku Ułanów, wchodzącego w skład Brygady Rezerwowej „Wołkowysk”.
W składzie 101 Rezerwowego Pułku Ułanów, jako dowódca szwadronu karabinów maszynowych walczył w Wojnie Obronnej 1939 r. Brał udział w walkach odwrotowych z oddziałami Wehrmachtu pod Brzostowicą Wielką (17 września 1939 r.) oraz oddziałami Armii Czerwonej w Grodnie (21 września 1939 r.) i pod Kodziowcami (22 września 1939 r.).
23 września 1939 r. wraz z pułkiem przekroczył granicę litewską. Osadzony został w Obozie Nr 2 w Rakiszkach, jako internowany.
1 stycznia 1940 r. zbiegł i przedostał się do Kowna, gdzie w lutym 1940 r. rozpoczął działalność konspiracyjną w szeregach Organizacji Koła Pułkowe, jako komendant Batalionu Pancernego. Następnie przeniesiony do Wilna, gdzie pełnił funkcję zastępcy komendanta Batalionu Pancernego. 28 lutego 1941 r. zatrzymany przez NKWD. Udało mu się zbiec i przedostać się do Białegostoku, gdzie nawiązał kontakt z miejscowymi strukturami ZWZ.
W okresie od marca do sierpnia 1941 r, był Komendantem Obwodu Białystok-miasto ZWZ. Od marca 1942 do 30 listopada 1943 r., pełnił funkcję Komendanta Inspektoratu V - Białystok AK. Zagrożony aresztowaniem przez gestapo został urlopowany.
19 marca 1943 r., został awansowany do stopnia rotmistrza służby stałej kawalerii. Rozkazem Komendanta Okręgu Białystok AK nr 59 z 30 stycznia 1944 r. został mianowany Komendantem Inspektoratu IV - Suwałki. Nową funkcję objął na początku lutego 1944 r.
Przebywał odtąd na obozowiskach w Puszczy Augustowskiej przy oddziałach partyzanckich. W działalności konspiracyjnej cechowały go żelazna dyscyplina oraz powściągliwość w kontaktach z sowietami (wspomniana postawa stała się później podstawą zarzutów czynionych w PRL-owskiej literaturze). 3 maja 1944 r., otrzymał awans do stopnia majora służby stałej kawalerii.
W ramach planu Odtwarzania Sił Zbrojnych przewidziany był na oficera operacyjnego i szefa organizacyjnego Suwalskiej Brygady Kawalerii AK. W przeddzień wkroczenia Armii Czerwonej siły Inspektoratu Suwalskiego liczyły łącznie około 5 000 żołnierzy.
W okresie lipiec-październik 1944 r. siłami oddziałów partyzanckich 41 Pułku Piechoty, 3 Pułku Szwoleżerów oraz 1 Pułku Ułanów AK przeprowadził na terenie Inspektoratu Akcję „Burza” (w walkach wzięło udział łącznie około 800 partyzantów).
Zagrożony aresztowaniem i poszukiwany przez NKWD ukrywał się. Po przekształceniu w lutym 1945 r., Armii Krajowej w Armią Krajową Obywatelską pełnił funkcję Przewodnika Rejonu Suwalskiego AKO.
W czerwcu 1945 r., gdy na teren Rejonu zaczęły ściągać regularne oddziały Armii Czerwonej przeprowadzające obławy w poszczególnych gminach (preludium do pacyfikacji Puszczy Augustowskiej z lipca 1945 r.), opuścił teren Rejonu i przedostał się za Biebrzę. W sierpniu 1945 r. zaprzestał działalności konspiracyjnej przekazując pełnione obowiązki kpt. Bronisławowi Jasińskiemu „Łomowi”.
Wyjechał wówczas do Sopotu, gdzie podjął pracę w Centrali Materiałów Budowlanych, jako księgowy. 26 marca 1947 r. ujawnił się przed komisją amnestyjną PUBP w Sopocie. W kwietniu 1947 r. wyjechał do Szczecina, po czym w czerwcu 1949 r. osiedlił się w Józefowie koło Warszawy.
W tym czasie pracował jako księgowy kolejno w: Państwowej Żegludze na Odrze w Szczecinie (od maja 1947 r.), Centrali Rybnej w Szczecinie (od grudnia 1947 r.), Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Warszawie (od lipca 1949 r.), Centrali Handlowej Przemysłu Drzewnego w Warszawie (od sierpnia 1949 r.), Centralnym Zarządzie Miejskiego Handlu Detalicznego w Warszawie (od października 1950 r.), Dyrekcji Miejskiego Handlu Detalicznego w Warszawie (od września 1952 r.) oraz Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem” w Pruszkowie (od lutego 1955 r.).
W kwietniu 1948 r. znalazł się w polu zainteresowania UB. Rozpracowany był kolejno przez: wydziały IV i III WUBP w Szczecinie, Wydział III WUBP w Warszawie oraz wydziały III i IV UBP na m. st. Warszawę. Ponadto od lutego 1951 r., był w polu zainteresowania Wydziału III Departamentu IV MBP, natomiast od jesieni 1951 r. Wydziału III WUBP w Białymstoku. Podany został wówczas obserwacji zewnętrznej, rozpracowaniu agentury oraz perlustracji korespondencji (nie był jednak zatrzymywany oraz przesłuchiwany).
Zmarł 9 marca 1958 r. w Szpitalu Wojewódzkim w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Bródnowskim. Żonaty z Wiesławą z domu Dardzińską (1917-1978), żołnierzem ZWZ/AK, ps. „Wisia”, łączniczką sztabu Okręgu Białystok ZWZ-AK, odznaczonĄ Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Mieli córkę Teresę oraz synów Andrzeja i Tadeusza.
Odznaczenia m.in.:
Virtuti Militari V klasy (1948 r.).
Krzyż Walecznych (1944 r.).
Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami.
Srebrny Krzyż Zasługi (1938 r.).
Medal Pamiątkowy Za Wojnę 1918–1921 (przed 1939 r.).
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (przed 1939 r.).
Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938 r.).
Odznaka Honorowa za Rany i Kontuzje (przed 1939 r.).
Medal Zwycięstwa i Wolności (1947 r.).
|