
TABORTOWSKI, Jan.
Major służby stałej broni pancernej.

Pseudonimy: „Bruzda”, „Kulawy”, „Rot”, „Sikora”, „Tabor” vel Jan Kownacki, vel Jan Zawadzki, vel Jan Żochowski.
Urodzony: 16 października 1906 r., w Nowogródku.
Zmarł: 23 sierpnia 1954 r. w Przytułach.
Promocje:
Major.: lipiec 1944 r., ze starszeństwem z 3 maja 1944 r.
Kapitan.: 11 listopada 1942 r.
Porucznik.: 1 stycznia 1933 r.
Podporucznik.: 15 sierpnia 1930 r.
Funkcje:
Służba w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej-Komorowie.: 16 października 1927 - 30 czerwca 1928 r.
Praktyki w 1 Batalionie Strzelców (Chojnice).: 1927 - 1928 r.
Służba w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu.: 1928 - 1930 r.
Dowódca drużyny łączności II Dywizjonu, 19 Pułku Artylerii Lekkiej (Nowa Wilejka).: sierpień 1930 - październik 1935 r.
Uczestnik kursu aplikacyjnego w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej w Modlinie.: październik 1935 - październik 1936 r.
Instruktor w Kompanii Drezyn I Dywizjonu Pociągów Pancernych w Legionowie.: październik 1936 - 1938 r.
Uczestnik kursu mechaniczno-kolejowego w DOKP Warszawa.: 1937 r.
Dowódca plutonu podoficerów nr 1 w Szkole Pociągów Pancernych.: 1938 - ??
Dowódca plutonu czołgów rozpoznawczych.: 1939 r.
Zastępca dowódcy Pociągu Pancernego Nr 11 "Danuta".: wrzesień 1939 r.
Komendant Obwodu Bielsk Podlaski, Okręg Białystok ZWZ.: 1940 - 1941 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego III Łomżyńskiego, Okręg Białystok AK.: maj - grudzień 1942 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego IV Suwalskiego, Okręg Białystok AK.: luty 1943 - luty 1944 r.
Szef Broni Pancernej w Komendzie Okręgu Białystok AK.: ?? - ??
Komendant Inspektoratu Rejonowego III Łomżynskiego AK.: luty 1944 - styczeń 1945 r.
Przewodnik Rejonu "D", Okręg Białystok Armii Krajowej Obywatelskiej.: styczeń - czerwiec 1945 r.
Komendant Inspektoratu Łomżyńkiego, Okręg Białystok Delegatury Sił Zbrojnych.: czerwiec - wrzesień 1945 r.
Prezes Inspektoratu Łomża Wolność i Niezawisłość.: wrzesień 1945 - marzec/kwiecień 1947 r.
Opinie:
Notatki:
Syn Jana i Wacławy z domu Wojno-Sidorowicz. Mieszkał w Mińsku. Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 r., przebywał w Grudziądzu, potem w Nowogródku. Absolwent miejscowego gimnazjum, w którym w roku 1927 zdał maturę.
W okresie od 16 października 1927 do 30 czerwca 1928 r., pełnił służbę w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie, gdzie odbył przeszkolenie na kursie unitarnym. Praktyki odbywał w 1 Batalionie Strzelców w Chojnicach.
W latach 1928-1930 służył w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. 15 sierpnia 1930 r., otrzymał promocję do stopnia podporucznika służby stałej artylerii z przydziałem do 19 pal. w Nowowilejce na stanowisko dowódcy drużyny łączności II Dywizjonu.
1 stycznia 1933 r., otrzymał awans do stopnia porucznika służby stałej artylerii. W październiku 1935 r., został skierowany do Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej w Modlinie, gdzie ukończył roczny kurs aplikacyjny dla oficerów broni pancernej. Po ukończeniu kursu, przeniesiony został z korpusu oficerów artylerii do korpusu oficerów broni pancernych.
Od października 1936 r., służył w I Dywizjonie Pociągów Pancernych w Legionowie na stanowisku instruktora kompanii drezyn pancernych. W 1937 r., ukończył czteromiesięczny kurs mechaniczno-kolejowy w DOKP Warszawa. Od 1938 r., był dowódcą plutonu podoficerów nr 1 w Szkole Pociągów Pancernych.
W Wojnie Obronnej 1939 r., brał udział na stanowisku dowódcy plutonu czołgów rozpoznawczych, następnie na stanowisku zastępcy dowódcy Pociągu Pancernego Nr 11 „Danuta”, który wspierał działania 26 DP w rejonie Wągrowca, następnie walczył w rejonie Żnina, potem przez Inowrocław dotarł do stacji Babiak.
Wspierał działania 27 DP na odcinku Gniewkowo – Inowrocław. 9 września Pociąg Pancerny „Danuta” został skierowany do Kutna, a 11 września w rejon Sochaczewa. Walczył podczas bojów nad Bzurą, gdzie od 15 września wspierał obronę miejscowości Sobota i Piątek, a następnie działania 4 DP koło Bogorii. Z rejonu Bogorii pociąg został skierowany w rejon działania 16 DP.
16 września został zniszczony ogniem artylerii niemieckiej parowóz. Po unieruchomieniu pociągu, w okresie od 16 do 18 września 1939 r., Tabortowski walczył dalej z Niemcami, jako dowódca baterii artylerii. 18 września został ranny i dostał się do niewoli w Puszczy Kampinoskiej.
Przebywał w szpitalu w Warszawie. Po 3 miesiącach pobytu udało mu się z niego zbiec. Przekroczył linię demarkacyjną w okolicach Wysokiego Mazowieckiego i przy pomocy swojego kolegi por. Czesława Gołębiowskiego „Bosego” znalazł się w konspiracji. Przyjął pseudonim „Kusy” i podjął działalność konspiracyjną w Służbie Zwycięstwu Polski. W okresie od maja 1940 do 1941 r., pełnił funkcję Komendanta Obwodu Bielsk Podlaski ZWZ (teren okupacji sowieckiej).
W maju 1942 r., został mianowany przez Komendanta Okręgu Białystok AK ppłk Władysława Liniarskiego „Mścisława”, Komendantem Inspektoratu III Łomżyńskiego w skład, którego wchodziły obwody Łomża i Grajewo.
11 listopada 1942 r., otrzymał awans do stopnia kapitana służby stałej broni pancernej. 22 listopada tego roku został zatrzymany przez patrol niemiecki, razem ze swoim zastępcą por. Cieślewskim i ppor. Sokołowskim „Majem”. Wszyscy oni zostali doprowadzeni do więzienia w Łomży i tam uwięzieni.
Przy pomocy miejscowych oddziałów AK, zdołał zbiec z więzienia w nocy z 12 na 13 stycznia 1943 r. (zbiegł z grupą 12 więźniów, także żołnierzy AK). W związku z zagrożeniem bezpieczeństwa, jeszcze podczas pobytu w więzieniu, w grudniu 1942 r., został odwołany z pełnionej dotychczas funkcji.
W lutym 1943 r., został mianowany Komendantem Inspektoratu IV Suwalskiego, którym dowodził do lutego 1944 r. Jednocześnie pełnił funkcję szefa broni pancernej w sztabie Komendy Okręgu Białystok AK.
Korzystał z każdej okazji osobistego udziału w akcjach. W kwietniu 1943 r., przebywając na odprawie na terenie Obwodu Zambrów, odbił z rąk Niemców swojego kolegę kpt. Czesława Gołębiowskiego „Bosego”, przetrzymywanego w Wiźnie.
W sierpniu tego samego roku dowodził wypadem na majątek Poryte-Jabłoń i uderzeniem na oddział żandarmerii w Królowej Wodzie, a w listopadzie dowodził walką pod Strzelcowizną.
W październiku 1943 został ponownie odznaczony Krzyżem Walecznych. 30 stycznia 1944 r., został odwołany z zajmowanego stanowiska, bowiem miał objąć funkcję szefa Wydziału Motoryzacji (?) Okręgu Białostockiego AK, jednak aresztowanie przez Niemców kpt. „Laka” spowodowało, że objął ponownie stanowisko Komendanta Inspektoratu III Łomżyńskiego AK.
Nowe obowiązki przejął w marcu 1944 r., koncentrując się na przygotowaniach do akcji „Burza”. Skompletował dowództwo przewidzianych do mobilizacji jednostek 33 Pułku Piechoty AK i 9 Pułku Strzelców Konnych. Dowódcą pierwszego został por. Stanisław Cieślewski „Lipiec”, a drugiego rtm. Wiktor Konopko „Grom”. Nadzorował rozbudowę przewidzianych na miejsca koncentracji baz na bagnach narwiańskich w okolicach wsi Olszyna Pniewska, Grądy Woniecko i na Uroczysku Kobielne nad Biebrzą. W maju 1944 r., został po raz trzeci odznaczony Krzyżem Walecznych.
2 lipca 1944 pod Boguszkami podjął próbę odbicia aresztowanego przez Niemców ppor. Józefa Ramotowskiego „Rawicza”. Potyczka skończyła się porażką. Zginął Jan Kościelewski "Znicz", ranni zostali major „Bruzda”, Hipolit Waniewski "Huzar" i Zbigniew Stronowski "Kmicic". W ramach represji Niemcy rozstrzelali 10 mężczyzn we wsi Boguszki.
W lipcu 1944 r., został awansowany do stopnia majora służby stałej broni pancernej ze starszeństwem z 3 maja 1944 r. W okresie od lipca do sierpnia 1944 r., brał udział w akcji „Burza”. Uczestniczył osobiście w wielu akcjach zbrojnych, skierowanych przeciwko Niemcom. 14 sierpnia jego oddział opuścił bazę, po czym przeszedł w okolice Giełczyna koło Wizny, tam też doszło do kontaktu z wojskami radzieckimi.
Oddział został doprowadzony do sztabu 81 Korpusu 49 Armii stacjonującego w Długołęce, i tam rozbrojony, on sam zaś oraz jego adiutant „Bystry” zostali aresztowani przez funkcjonariuszy Smierszu.
Około 26 sierpnia wraz z "Bystrym" uciekł z niewoli i nawiązał kontakt z dowództwem Okręgu Białostockiego. Został ponownie Komendantem Inspektoratu III Łomżyńskiego, przy czym odznaczono go też Krzyżem Virtuti Militari V klasy.
Tropiony przez agentów NKWD, do stycznia 1945 r., ukrywał się w okolicach Zambrowa i Tykocina. Pod koniec stycznia powrócił na teren swojej działalności konspiracyjnej. Po rozwiązaniu Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.), objął funkcję Przewodnika Rejonu „D” Okręgu Białystok Armii Krajowej Obywatelskiej, a w czerwcu 1945 r., Okręgu Białystok Delegatury Si Zbrojnych.
Na początku kwietnia zorganizował akcję odbicia łączniczki i sanitariuszki Franciszki Ramotowskiej "Iskry", która została ciężko ranna podczas próby ucieczki i umieszczona w Szpitalu Garnizonowym w Białymstoku. Akcję wykonano bez strat i bez jednego strzału wieczorem 20 kwietnia 1945 roku.
Pod koniec tego miesiąca podjął także decyzję o ataku na Grajewo. Akcję wykonano w nocy z 8 na 9 maja. Ugrupowanie liczące około 200 ludzi zostało podzielone na cztery grupy:
pierwsza pod dowództwem Stanisława Marchewki "Ryby", miała zaatakować UBP, druga pod dowództwem Franciszka Wawrzyńskiego "Wawra", Komendę Powiatową Milicji, trzecia pod dowództwem Antoniego Kurowskiego "Olszyny", miała blokować komendanturę sowiecką, czwarta zaś pod dowództwem Władysława Rzeniewicza "Dęba" miała blokować drogi dojazdowe do miasta.
Akcja zakończyła się powodzeniem, a dodatkowo w czasie powrotu rozbrojono jeszcze posterunek Milicji Obywatelskiej w Szczuczynie i zlikwidowano punkt łączności Armii Czerwonej pod miejscowością Łojki.
11 maja 1945 r., w okolicach miejscowości Wyrzyki przeprowadził udaną akcję odbicia z rąk UB dowódcy plutonu plut. „Jałowca”. Zginęło lub zostało rannych 16 funkcjonariuszy UB i MO z Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej.
Za działalność w ramach AK i AKO został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Od września 1945 r., był Prezesem Inspektoratu Łomża WiN, którym kierował do ujawnienia w marcu 1947 r. Następnie przebywał Warszawie, gdzie pragnął rozpocząć normalne życie.
W okresie od 1 czerwca do 1 lipca 1947 r., pracował jako referent w Centrali Handlowo-Technicznej w Warszawie. Od lipca 1947 r., był pracownikiem w Związku Komunalnych Kas Oszczędności w Warszawie. 1 października tego roku rozpoczął naukę na Szkole Głównej Handlowej.
W lipcu 1948 r., porzucił posadę w Związku Komunalnym Kas Oszczędności, by podjąć ponownie pracę jako referent w Centrali Handlowo-Technicznej (sierpień 1948 - październik 1949 r.). Następnie w okresie od października do 15 grudnia 1949 r., pracował w Zakładzie Prefabrykacji w Warszawie na stanowisku pracownika finansowego.
Inwigilowany wyjechał w 1950 r., z Warszawy na teren powiatu łomżyńskiego, gdzie utworzył małą grupę partyzancką. Jego zastępcą był Stanisław Cieślewski „Lipiec’., który zginął 27 sierpnia 1952 r., w Grądach. Działał do 23 sierpnia 1954 r., kiedy to poległ w czasie akcji zbrojnej na posterunek milicji w Przytułach.
Odznaczenia m.in.:
Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych (trzykrotnie).
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.
|