Improwizowany samochód pancerny "Kubuś".
(produkcja polska.)
Autorem fotografii jest Krzysztof Salwiczek, dziękujemy za jej udostępnienie.
Idea budowy improwizowanego samochodu pancernego narodziła się w powstańczym oddziale "Krybar" walczącym z okupantem na warszawskim Powiślu.
Oddział ten silnie odczuwał oddziaływanie niemieckiego ognia prowadzonego z górującego nad okolicą terenu Uniwersytetu Warszawskiego.
Wśród inicjatorów i projektantów pojazdu byli kpt. Cyprian Odorkiewicz ps. "Krybar" (dowódca grupy o tym samym kryptonimie) oraz kpt. Stanisław
Skibniewski ps. "Cubryna" (komendant elektrowni na Powiślu).
Za podstawę konstrukcji posłużyło podwozie samochodu ciężarowego Chevrolet 157 (zapewne pochodzące z polskiej przedwojennej Koncesjonowanej
Wytwórni Samochodów "Lilpop, Rau i Loewenstein" S.A. w Warszawie).
Znaleziony egzemplarz miał zainstalowany generator gazu drzewnego, który dla podniesienia mocy silnika zdemontowano, przywracając zasilanie
silnika zwykłą benzyną. Samochód powstał w rekordowym czasie 13 dni (10 sierpnia - 23 sierpnia 1944 roku), w warsztacie Stanisława Kwiatkowskiego,
przy rogu ul. Tamka i Topiel.
Konstrukcja nośna opancerzenia wykonana z kształtowników była spawana z wykorzystaniem spawarki elektrycznej użyczonej przez elektrownię, natomiast
palnik gazowy dla oszczędności tlenu używano głównie do cięcia płyt. Po zwrocie spawarki elektrycznej pozyskano nową z terenów toru wyścigów
kolarskich i motocyklowych przy ul. Oboźnej. Z powodu małego zapasu elektrod coraz więcej prac było wykonywanych palnikiem gazowym
(acetylen wyrabiano chałupniczym sposobem z karbidu).
Autorem fotografii jest Krzysztof Salwiczek, dziękujemy za jej udostępnienie.
Zapasy blachy stalowej zdobyto miedzy innymi w wytwórni kas pancernych na ul. Kopernika 5/7 oraz wymontowano z policyjnej pancerki niemieckiej,
rozbitej przez bombę lotniczą przy ul. Szkolnej 2.
W pracach nad powstaniem samochodu brali udział Antoni Nowakowski, Adolf Leszek ps. "Szczepko" oraz Jerzy Rogoziński ps. "Młot". Do ekipy
montażowej należał również Tadeusz Hornziel ps. "Róg", który zajmował się pracami montażowymi i wykonywaniem papierowych szablonów do wycinania
detali.
Przeprowadzone na ul. Tamka testy posiadanych płyt pancernych (grubości 5 i 6 mm) wykazały potrzebę ułożenia ich w dwóch warstwach, z
6-centymetrowym odstępem miedzy płytami.
Zarzucono podczas tych prób pierwotny pomysł odstępu 3-centymetrowego połączonego z wypełnieniem pustej
przestrzeni popiołem drzewnym.
Koła i ogumienie zabezpieczały płyty zwisające na zawiasach. Obserwacje drogi zapewniała umieszczona w przedniej płycie wąską szczelina
obserwacyjna o długości 30 centymetrów (po pierwszej akcji bojowej wmontowano tu szybę pancerną grubości 8 cm znaleziona w zdobytym niemieckim
transporterze półgąsienicowym).
Ponieważ skonstruowanie drzwi wejściowych w tylnej części pojazdu nastręczało konstruktorom zbyt dużo problemów do rozwiązania, pojazd dysponował
wejściem jedynie przez właz umieszczony w podłodze.
Uzbrojeniem pojazdu był radziecki ręczny karabin maszynowy kalibru 7,62 mm typu DP wz. 28 oraz miotacz ognia i broń ręczna załogi.
Samochód pancerny otrzymał nazwę własną "Kubuś", od pseudonimu poległej na samym poczatku powstania żony J. Fernika.
Autorem fotografii jest Krzysztof Salwiczek, dziękujemy za jej udostępnienie.
"Kubuś" wraz z półgąsienicowym transporterem opancerzonym Sd.Kfz. 251 "Jaś" (zdobyty przez powstańców 14 sierpnia) utworzył pluton pancerny
Kolumny Motorowej "Wydra" (bazę oddziału ulokowano na ul. Okólnik), dowodzony przez plut. pchor. Andrzeja Dewicza ps. "Szary Wilk".
23 sierpnia oddział ten zadebiutował w szturmie powstańców na Uniwersytet Warszawski.
Pojazd jest obecnie eksponowany na dziedzińcu Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Dane techniczne:
Załoga: 2 + 10 osób desantu
Masa: 6090 kg
Wymiary: 6090 x 2170 x 2520 mm
Jednostka napędowa:
6-cylindrowy, rzędowy silnik gaźnikowy, chłodzony cieczą, o pojemności 3600 cm3 i mocy 78 KM przy 3200 obr./min
Skrzynia biegów: 4 biegowa + wsteczny
Prędkość maksymalna: ok. 60 km/h
Opancerzenie: dwie warstwy płyt pancernych o grubości 6+5 mm
Uzbrojenie: 1 km + miotacz ognia + uzbrojenie osobiste załogi
Źródła:
Kazimierz Satora "Podziemne zbrojownie polskie 1939-1944", Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2001
|
