W tym samym czasie zgrupowanie nr 2 działało w Obwodzie Koneckim. W przeciwieństwie do „Nurta”, „Robot” działał dość aktywnie i na większą skalę. Oprócz małych akcji o charakterze sabotażowo – dywersyjnym, przeprowadził on cztery duże akcje bojowe.
W nocy z 19 na 20 sierpnia opanował na przystanku Wąsosz na południe od Końskich pociąg towarowy. Rozbrojono konwojentów i zdobyto zaopatrzenie. Wagony pociągu po rozładowaniu podpalono. W odwecie, tej samej nocy Niemcy przeprowadzili masowe aresztowania w Końskich.
W nocy z 31 sierpnia na 1 września odział Szwieca wzmocniony oddziałem dywersyjnym Obwodu opanował Końskie. Siły „Robota” wynosiły łącznie około 100 ludzi, natomiast garnizon niemiecki liczył 1 700 żołnierzy. Akcja została doskonale przygotowana i przeprowadzona. W wyniku kilkugodzinnych działań zlikwidowano 4 konfidentów oraz zagarnięto dużą ilość towarów tekstylnych, butów, żywności zabranej ze sklepów niemieckich i spółdzielczych. Garnizon niemiecki trzymany w szachu, w budynkach zakwaterowania, nie próbował przeciwdziałać z wyjątkiem zwykłej wymiany ognia. Odsiecz, która przybyła ze Skarżyska trafiła na zaporę na szosie i utknęła. Akcję przeprowadzono bez strat, natomiast strona niemiecka miała 6 zabitych i nieznaną ilość rannych.
W południe 4 września oddział „Robota” opanował stację kolejową Wólka Plebańska. Po przybyciu na stację pociągu z Koluszek do Rozwadowa opanowano wszystkie 8 wagonów i lokomotywę. W walce zginęło 16 Niemców, a kilkunastu zostało rannych. Oddział por. Szwieca miał 2 zabitych i 3 rannych. Zdobyto broń, amunicję i oporządzenie.
13 września ppor. Szwiec na czele 35 ludzi zaatakował odjeżdżającą już ekspedycję karną żandarmerii we wsi Smarków. Ekspedycja ta zamordowała m.in. dowódcę placówki AK Franciszka Sałatę „Huragana” i spaliła jego gospodarstwo. Dzięki bardzo sprawnemu działaniu zabito 29 żandarmów, a z całego ich oddziału ocalało tylko 4. Oddział „Robota” miał 3 zabitych i 2 rannych.

Równolegle Zgrupowanie nr 3 stacjonowało w Górach Świętokrzyskich na Szczytniaku. Podobnie jak w przypadku Zgrupowania nr 1, por „Mariański” ograniczył działalność oddziału do likwidacji konfidentów i sabotażu gospodarczego a także ochroną terenu przed zwykłymi bandami rabunkowymi. 13 września w czasie jednej z wypraw zaopatrzeniowych w Kobiałkach zginęło trzech partyzantów.

Na 16 września 1943 r., „Ponury” zarządził koncentrację wszystkich, trzech zgrupowań na Wykusie. Oficjalnym powodem miało być uroczyste wręczenie sztandaru. Mimo powtarzających się meldunków o szykującej się obławie por. Piwnik postanowił przeprowadzić uroczystości według planu. Niestety już 15 września, wieczorem patrol kpr. „Sekty” został ostrzelany i przyniósł informacje o stacjonowaniu w Wąchocku, niemieckich oddziałów zmotoryzowanych.
„Ponury” podjął decyzję o przeniesieniu obozu z Wykusu do oddalonego o 3 km na północny - zachód, lasu na Barwinku. Nazajutrz, 16 września w miejscu nowego obozowiska wybuchła ostra walka, która trwała aż do zmroku. W walce znalazły się wszystkie zgrupowania, zadając niemieckiej obławie bardzo poważne straty i systematycznie, jedno po drugim odrywając się od nieprzyjaciela. Po trzech dniach wszystkie oddziały skoncentrowały się ponownie na Łysicy w Górach Świętokrzyskich.
W opisanej pokrótce walce zginął jeden żołnierz (strz. Józef Kowalski „Wąsik”). Niestety do niewoli niemieckiej dostała się łączniczka zgrupowania „Łotyszka”, wraz z ks. Marianem Majewskim „Marianem”, którzy zdążali do obozu na Wykusie.
Straty po stronie niemieckiej były znacznie wyższe. Ocenia się je na kilkunastu zabitych i rannych.
Po tych wydarzeniach „Ponury” wraz z całością sił przeszedł w rejon Nadleśnictwa Samsonów. Tutaj 4 października podjął ponownie decyzję o ponownym podziale oddziału na trzy zgrupowania.
Zgrupowanie nr 1 odeszło w lasy siekierzyńskie, Zgrupowanie nr 2 pomaszerowało w lasy w rejonie Chlewisk, a Zgrupowanie nr 3 w Góry Świętokrzyskie. Por. Piwnik z drużyną ochronną zainstalował się w zabudowaniach młyna Władysława Cioka, we wsi Rejów niedaleko Skarżyska.

7 października 1943 r. w zabudowaniach młyna odbyła się odprawa, w której udział wzięli: płk. Emil Fieldorf „Nil”, płk dypl. Stanisław Dworzak „Daniel”, szef sztabu Okręgu ppłk. Jan Stenzel „Jan” i por. Jan Piwnik „Ponury”.
Po naradzie na miejscu pozostali „Nil”, „Ponury”, ”Albiński” i Antoniewicz”. Około godz. 14-stej, jeden z żołnierzy ubezpieczenia zameldował, że młyn został otoczony. Wszyscy znajdujący się w nim dowódcy wraz z oddziałem osłony wycofali się w kierunku lasku Binek – Bór. Odwrót osłaniał pchor. „Marian”. Podczas wymiany ognia zginął członek osłony kpr. Andrzej Pasek „Jędrek”.
Grupa ta dotarła wkrótce do lasu siekierczyńskiego, gdzie zainstalowało się zgrupowanie „Nurta”. „Ponury” rezygnując ostatecznie z funkcji szefa „Kedywu” Okręgu pozostał przy oddziale por./kpt. Kaszyńskiego. Po tym fakcie siły zgrupowania przemieściły się do lasów osieczeńskich, w rejon Suchedniowa, gdzie zaległ na placówkach zrzutowych. Zrzut jednak został odwołany, w związku z tym, zgrupowanie powróciło do lasów siekierzyńskich.

W tym samym czasie doszło do tragicznych wydarzeń, których głównym bohaterem był por. Szwiec „Robot”. 14 października Niemcy otoczyli melinę „Robota” w miejscowości Wielka Wieś, w której dowódca zgrupowania nr 2 przebywał z powodu choroby, jedynie z drużyną osłony. Reszta oddziału, pod dowództwem por. Mariana Janikowskiego „Kmicica” znajdował się wówczas w lesie.
Mimo zaciętej obrony wszyscy, wzięci w pułapkę żołnierze, razem z por. Szwiecem zginęli i tylko ppor. Karol Niedzielski „Dobosz” ranny dostał się w ręce niemieckie. Zmarł jednak w więzieniu w Radomsku. W nocy por. „Kmicic” po objęciu dowództwa nad zgrupowaniem, pochował poległych i wyprowadził je w bezpieczny teren.

Zgrupowanie „Mariańskiego” w okresie od połowy września do końca października przebywało w Górach Świętokrzyskich. Podobnie jak w poprzednim okresie samodzielnej działalności, nie przedsięwzięło ono żadnych poważniejszych akcji bojowych. Zajmowano się głównie likwidacją konfidentów, sabotażem gospodarczym a także ochroną terenu przed bandami rabunkowymi.

W dniu koncentracji niemiecka policja bezpieczeństwa zlikwidowała zakład Tańskiego, produkującego steny na potrzeby oddziałów partyzanckich. Na Wykus przybyła natomiast partia 21 stenów z Suchedniowa, dla przestrzelenia. Rankiem 28 października na obóz zgrupowania uderzyła ze wszystkich stron niemiecka obława, korzystająca ze wsparcia lotnictwa. Zaskoczenie było zupełne. „Ponury” popełnił fatalny w skutkach błąd ignorując zarówno informację o likwidacji fabryki Tańskiego jak i doniesienia o grożącym niebezpieczeństwie.
Placówki partyzanckie zaczęły wycofywanie się przed nadciągającymi Niemcami. Grupy żołnierzy skupione przy swoich dowódcach, na własną rękę podjęły się próby wyjścia z okrążenia. Na szczęście większości z nich sztuka ta udała się, z matni wydostał się również „Ponury”.
Niestety wspomniany przeze mnie oddział „Jacka” został wybity niemal do nogi, zginęło 20 żołnierzy, a z potrzasku zdołał uratować się jedynie dowódca z kilkoma ludźmi i radiostacją. Straty zgrupowania „Ponurego” wyniosły 11 ludzi.
Niemcy dla przeprowadzenia tej obławy, użyli bardzo poważnych sił, wynoszących około 4 000 żołnierzy, ich strat nie udało się ustalić.
Wydarzenia te udowodniły ponad wszelką wątpliwość, że ktoś doskonale zorientowany, z grona najbliższych współpracowników „Ponurego”, był zdrajcą i współpracował z policją bezpieczeństwa.

Po opisanych wyżej, dość tragicznych wydarzeniach Piwnik zarządził częściową demobilizację zgrupowania. Oddziały „Nurta” i „Mariańskiego” po zwolnieniu części ludzi, przeszły początkowo w rejon Góry Jeleniewskiej, a następnie w rejon Łysogór i w lasy osieczyńskie.
Dowodzone przez „Kmicica” zgrupowanie „Robota” otrzymało polecenie odesłania na kwatery większości ludzi w Koneckie i pozostawienia zalążka oddziału w lasach osieczyńskich. Tak więc kadra zgrupowania nr 2, wraz z „Kmicicem” miała połączyć się z częściowo zdemobilizowanymi oddziałami „Nurta” i „Mariańskiego”, co wkrótce stało się faktem.
Nie zdemobilizowana część sił „Ponurego” całą zimę spędziła na Szczytniaku w Górach Świętokrzyskich na południowy – wschód od Nowej Słupi. W grudniu, na meliny odesłano dalszych kilkudziesięciu żołnierzy, co skurczyło zgrupowanie do około 40 ludzi, w dużej mierze oficerów.

Wydarzenia, jakie miały miejsce 28 października spowodowały zaostrzenie konfliktu między „Ponurym”, a Komendą Okręgu, która wychodziła z założenia, że działalność Piwnika jest szkodliwa nie tylko dla oddziału, ale również dla pracy w terenie.
Wojskowe władze Okręgu uważały, że przedwczesne dynamizowanie terenu nie przynosi wymiernych korzyści, a wręcz przeciwnie powoduje poważne straty. Uważano, że efektywniejsze będzie działanie małymi oddziałami, nie przekraczającymi 100 ludzi. Taka strategia miała ułatwić ich zaopatrzenie, zakwaterowanie i ukrycie w terenie.
Jak pokazała praktyka, strategia taka wydawała się słuszna, co dobitnie pokazały losy zgrupowania „Ponury”, które największe straty poniosło w trakcie koncentracji oddziałów.

Tymczasem w połowie grudnia ochraniany przez „Listka” (N.N.) konwój broni zgrupowania został napadnięty przez oddział GL Zenona Kołodziejskiego „Tanka”. Po nadejściu odsieczy ze Szczytnika „Tank” wycofał się z częścią ludzi. Jednak 8 gwardzistów nie zdołała uciec i musiała poddać się „Ponuremu”. Na miejscu przeprowadzono śledztwo i zorganizowano proces, który doprowadził do rozstrzelania pięciu gwardzistów. Pozostałych trzech zwolniono.
W styczniu 1944 r., miały miejsce wydarzenia, które okazały się być przełomowe, dla losów zgrupowania. 3 stycznia został zatrzymany dowódca Bazy Warszawskiej „Ponurego”, por. Jan Rogowski „Czarka” oraz konwojent Andrzej Eljaszewicz „Andrzej Waszkiewicz”. W tym dniu „Czarka” wyjechał samochodem ciężarowym z Warszawy, wioząc zaopatrzenie zimowe i materiały wybuchowe. Samochód miał być „zatrzymany” przez oddziały zgrupowania „Ponurego” na szosie Łagów – Opatów. Wszystko miało dobyć się tak, by niewtajemniczony kierowca nie wiedział, o co chodzi. Cały transport odbywał się pod przykrywką transportu Rady Głównej Opiekuńczej. „Czarkę” zatrzymano na moście w Białobrzegach, aresztowano a następnie przewieziono do więzienia w Radomiu. Ten sam los spotkał Eljaszewicza.
Po tym wydarzeniu stało się zupełnie jasne, że w najbliższym otoczeniu „Ponurego” działa bardzo niebezpieczny agent. W Warszawie w tej sprawie odbyła się narada „Antoniewicza” z płk. Emilem Fieldorfem „Nilem”. W czasie tego spotkania przeanalizowano osobę Jerzego Wojnowskiego „Motora”, jako najbardziej podejrzanego. Okazało się, że „Motor” dziwnym zbiegiem okoliczności, znikał służbowo zaraz przed rozpoczęciem obław. Poza tym był on doskonale zorientowany w ruchach i stacjonowaniu zgrupowania oraz znał większość kontaktów i osób związanych z oddziałem.
„Nil” kazał ściągnąć Wojnowskiego do oddziału i tam go przetrzymać, do czasu wyjaśnienia tej sprawy. Na tym samym spotkaniu płk Fieldorf podjął decyzję o odwołaniu Piwnika z funkcji dowódcy zgrupowania i mianowaniu na jego miejsce „Nurta”. „Ponury” został przeniesiony do dyspozycji „Kedywu” KG AK i ściągnięty do Warszawy.

Aby nieco uwypuklić zaistniałą sytuację, trzeba dodać, że decyzja ta wywołała u dotychczasowego dowódcy zgrupowania ogromny żal, co jest rzeczą zrozumiałą. Trudno było mu jednocześnie uwierzyć w fakt, że sprawcą największych nieszczęść jego oddziału był jego przyjaciel a jednocześnie agent gestapo. Raport, który „Ponury” wysłał po pozbawieniu go funkcji dowódcy, zawierał wiele goryczy, ale również oskarżenia pod adresem Komendantury Okręgu.
12 stycznia 1944 r., ppor. Leszek Popiel „Antoniewicz” przybył z „Motorem” z Warszawy do oddziału. Wbrew rozkazowi płk Fieldorfa, „Ponury” nie wierząc w winę Wojnowskiego wypuścił go z oddziału z rozkazem powrotu do 27 stycznia.
20 stycznia „Ponury” udał się do Warszawy, a dowództwo nad oddziałem objął „Nurt”. Wówczas to, do nowego dowódcy nadszedł rozkaz likwidacji „Motora”. Niczego nie podejrzewający agent gestapo, zjawił się w oddziale, zgodnie z rozkazem 27 stycznia. Dzień później, po całonocnym przesłuchaniu przez „Nurta” i „Antoniewicza” został rozstrzelany.

Tymczasem całe zgrupowanie, pod nowym dowództwem, zostało podporządkowane Inspektoratowi Sandomierskiemu, którym dowodził ppłk. Antoni Żółkiewski „Lin”. Od tej pory, aż do przejścia do realizacji Akcji „Burza”, terenem działania zgrupowania był rejon tegoż Inspektoratu. Równocześnie zgrupowanie „Ponury” otrzymało nazwę I batalionu 2 pp. Leg. AK z tym, że pełen stan oddział miał osiągnąć wiosną 1944 r.
Do tego czasu, czyli do momentu formalnego podporządkowania się ppłk. Żółkiewskiemu, „Nurt” dzięki kontrybucji wyznaczonej na młyn w Ostrowcu Świętokrzyskim, zdołał zaopatrzyć oddział i zakupić sporą ilość amunicji w wytwórni w Skarżysku.
W marcu 1944 r., kadrowa grupa „Nurta” uzupełniona została przez oddziały „Tarzana” i „Habdanka”. Od początku roku główna uwaga dowództwa skierowana była na zdobywanie broni i zaopatrzenia dla formowanego batalionu. Poza zwykłym zakupem środków walki „Nurt” patronował produkcji pistoletów maszynowych KIS, których przez cały rok 1944 wyprodukowano 20 sztuk.
W kwietniu oddział kwaterował w Brzozowej, by wkrótce przejść w Góry Świętokrzyskie a następnie, pod koniec miesiąca przemieścić się w rejon Staszowa.
W dniach 9 – 10 maja wydzielona grupa pod dowództwem por. „Mariańskiego”, wspólnie z częścią oddziału „Jędrusiów” pod dowództwem Józefa Wiącka „Józka”, przeprowadziły atak na majątek Gliny Wielkie. W planach inicjatorów akcji było zdobycie pokaźnej ilości broni. Niestety nie przyniosła ona spodziewanych rezultatów, gdyż podczas walki nadciągnęła odsiecz niemiecka. W trakcie odwrotu doszło do starć z żandarmami w wyniku, których kilku z nich zostało zabitych i rannych. Oddział „Mariańskiego” nie miał strat własnych.

Żołnierze oddziału por. Eugeniusza Kaszyńskiego "Nurta". Od lewej: N.N., Tadeusz Kosicki "Zduńczyk", Zygmunt Dudek "Poker", Tomasz Wójcik "Tarzan", "Lulek", Konrad Suwalski "Mruk", ppor. Zalewski "Lisek", Julian Materek "Lulek".

Oprócz opisywanej wyżej działalności, zgrupowanie przeprowadzało stałe akcje sabotażowe o charakterze gospodarczym oraz wykonywało wyroki Wojskowego Sądu Specjalnego i chroniło teren przed zwykłymi bandami rabunkowymi. Na początku czerwca do oddziału powróciło około 60 % stanu z 1943 r. Część żołnierzy poszła za „Ponurym” na Wileńszczyznę, część weszła w skład oddziałów terenowych Okręgu, cześć zrezygnowała z działalności w lesie lub została aresztowana.
W nocy z 5 na 6 czerwca przeprowadzono akcję na transport kolejowy, na odcinku Mikułowie – Ćmielów, w celu wypróbowania min własnej produkcji oraz dla zaopatrzenia oddziału. Po odbyciu odprawy szkoleniowej w rejonie Klimontowa oddział kpt. „Nurta” przeniósł się ponownie w Góry Świętokrzyskie. 29 czerwca wydzielony patrol zgrupowania, wykonał w Opatowie wyrok na szefie miejscowego Gestapo (Schultz).
Akcję wykonano w centrum miasta, na ulicy i w biały dzień. W czasie odskoku ranny został kpr. Zdzisław Duś „Sierpień”, który nie mając szansy na ucieczkę, odebrał sobie życie. Ranny został również kpr. Edward Sękowski „Saturn”. Po stronie niemieckiej poza zastrzelonym Schulzem było kilku rannych.
5 lipca z zadaniem zdobycia transportu kolejowego, został wysłany w rejon Ćmielowa, na czele 36 ludzi wachm. Tomasz Wójcik „Tarzan”. Celem akcji był skład zawierający dużą ilość amunicji, który miał jechać ze Skarżyska w kierunku Sandomierza.
Nazajutrz dowódca oddziału otrzymał wiadomość, że pociąg został zatrzymany w Ostrowcu Świętokrzyskim. W tym czasie oddział stacjonował w Woli Grójeckiej. Wbrew otrzymanym rozkazom, „Tarzan” postanowił poczekać jeszcze dzień. Rankiem 1 lipca udał się wraz z ubezpieczeniem do Ćmielowa, na stanowisku dowódcy zostawiając pchor. Zygmunta Dudka „Czarnego”. Oddział do popołudnia był ubezpieczony, jednak „Czarny” kazał ściągnąć patrole, uważając, że będą one niepotrzebne. Krótko przed zmrokiem udający się na przepustkę żołnierz natknął się na Niemców i wszczął alarm. Jak się wkrótce okazało było jednak już za późno, bowiem obława zdołała szczelnie zamknąć okrążenie.
Partyzantom nie pozostało nic innego jak przebić się przez pierścień okrążenia. Sztuka ta udała się niestety tylko czterem żołnierzom. Zginęło 32 partyzantów, a ich śmierć była wynikiem denuncjacji jednego z mieszkańców wsi, który doniósł o stacjonowaniu oddziału żandarmerii. Straty niemieckie wyniosły 3 zabitych i 6 rannych.
25 lipca placówka ubezpieczająca „Nurta” pod dowództwem pchor. Romualda Szumilewicza „Gwera”, zdobyła z zasadzki, w Nagoszynach samochód osobowy. Zlikwidowano jego załogę (m.in. kwatermistrza wielkiej jednostki niemieckiej) i zdobyto rozkazy rozlokowania wojsk niemieckich na terenie powiatów: opatowskiego, sandomierskiego i kieleckiego, a także duże ilości map. Straty niemieckie to 4 zabitych.
31 lipca I Batalion 2 pp. Leg. AK nawiązał kontakt operacyjny z oddziałem wojsk radzieckich. Wydarzenie to miało miejsce w miejscowości Bardo, niedaleko Łagowa. Wspólnie przeprowadzono rozpoznanie niemieckiej linii obronnej w rejonie Nieskurzowa.
4 sierpnia 1944 r., patrol batalionu „Nurta”, pod dowództwem kpr. Czesława Kurczyńskiego „Koguta” zlikwidował grupę 4 żołnierzy niemieckich.
6 sierpnia drużyna I Batalionu 2 pp. Leg. z grupą radzieckich transporterów prowadzących rozpoznanie wzdłuż szosy Łagów – Kielce rozproszyła niemiecką zmotoryzowaną kolumnę. Wzięto jeńców i sporą ilość broni. Epizod ten kończy niejako działalność zgrupowania „Ponury” w ramach „Kedywu” Okręgu Kieleckiego AK. Dalsze losy dowodzonego przez „Nurta” I Baonu 2 pp. Leg. związana jest z koncentracją Korpusu Kieleckiego i Akcją „Burza”.

Koniec.

---