1. Samodzielne oddziały dyspozycyjne.

Samodzielne oddziały dyspozycyjne były podstawową siłą bojową Kedywu OW. Pod względem organizacyjnym podlegały one bezpośrednio szefowi Kedywu Okręgu.

1a. Centralne (warszawskie) oddziały dyspozycyjne.

Oddział dyspozycyjny "Jotesa".

Dowódca:
por. Jerzy Skupieński "Jotes".: ??

Oddział wydzielony został z Warszawskiego Batalionu Saperów. Liczył 10 żołnierzy, z których większość pełniła służbę w dawnym oddziale sabotażowo-dywersyjnym ZO Okręgu Warszawa lub w oddziale dowodzonym przez "Jotesa". Jesienią 1943 r., do oddziału włączono patrol por. Stanisława Gąsiorowskiego "Mieczysława" (patrol wydzielony z oddziału saperów kolejowych).

Oddział "Jotesa" podporządkowany był bezpośrednio dowódcy batalionu saperów, który używał skupionych w niej ludzi do akcji bądź to zadysponowanych przez kpt. Lewińskiego "Chuchrę" (dowódca Kedywu OW), bądź samodzielnie podejmowanych za jego zgodą.
Działalność oddziału w takim układzie była kontynuowana do listopada 1943 r., kiedy po ujęciu przez Niemców "Chuchry", pełnioną przez niego funkcję dowódcy saperów objął kpt. Józef Pszenny "Chwacki", a kpt. "Jotes" został jego zastępcą. Kontakty na linii oddział "Jotesa" - Kedyw OW zostały przerwane po objęciu dowództwa przez ppor. Józefa Rybickiego "Andrzeja", choć w raportach Kedywu akcje "Jotesa" są wymieniane jeszcze w grudniu 1943 r.

Oddział dyspozycyjny "Mieczysława".

Dowódca:
por. Stanisław Gąsiorowski "Mieczysław".

Zespół składał się z trzech, pięcioosobowych patroli, przeszkolonych przez kpt. Lewandowskiego "Szynę" w zakresie sabotażu i dywersji, jeszcze w czasach, gdy był on oddziałem Związku Odwetu OW. W sierpniu 1943 r., oddział odkomenderowano do ochrony poligonów Biura Badań Technicznych i Studiów przy Wydziale Saperów KG AK. Jesienią został on włączony do oddziału dyspozycyjnego "Jotesa".

Oddział dyspozycyjny wydzielony z Batalionu Saperów Praskich, Oddział "Chwackiego".

Dowódcy:
kpt. sap. Józef Pszenny "Chwacki".: grudzień 1942 - lipiec 1943 r.
por. art. cc. Ludwik Witkowski "Kosa".: lipiec 1943 - ??

Zastępca dowódcy:
por. Roman Polkowski "Sternik".: ??

Organizację oddziału rozpoczęto w grudniu 1942, a zakończono w styczniu 1943 r. W tym czasie, nie licząc dowódcy i jego zastępcy, jego liczebność wynosiła 32 żołnierzy podzielonych na 5 sekcji (patroli) bojowych:

I patrol.
dowódca:
ppor. Władysław Babczyński "Pastor". Stan liczebny - 8 żołnierzy.

II patrol.
dowódca:
ppor. Mieczysław Zborowicz "Gajowy". Stan liczebny - 6 żołnierzy.

III patrol.
dowódca:
sierż. Zbigniew Młynarski "Kret". Stan liczebny - 6 żołnierzy.

IV patrol.
dowódca:
sierż. Józef Łapiński "Chmura". Stan liczebny - 5 żołnierzy.

V patrol.
dowódca:
ppor. Henryk Witkowski "Boruta". Stan liczebny - 7 żołnierzy.

Gotowość bojową oddział osiągnął w lutym 1943 r. W lipcu tego roku stan liczebny wynosił 54 żołnierzy, powiększony o 2 dalsze sekcje bojowe. Ze względu na konieczność zapewnienia sprawnego działania w warunkach alarmu bojowego oddział został podzielony na dwie grupy operacyjne, zlokalizowane po obu stronach Wisły. Dowodzili nimi:

Na Pradze:
por. Roman Polkowski "Sternik".

W Warszawie:
ppor. Henryk Witkowski "Boruta".

W pierwszym okresie istnienia Kedywu OW, oddział "Chwackiego" był najliczniejszym i najsilniejszym oddziałem dyspozycyjnym szefa Kedywu. Stan ten zmienił się dopiero po wcieleniu tzw. grupy "Andrzeja", wywodzącej się ze scalonej z AK - Tajnej Organizacji Wojskowej.

Odział dywersyjno-bojowy z grupy "Andrzeja" (TOW).

Dowódca:
por. dr Józef Rybicki "Andrzej".: marzec - połowa listopada 1943 r..

Zastępca dowódcy:
pchor./ppor. rez. Tadeusz Wiwatowski "Olszyna".

Lekarze oddziału:
- dr Andrzej Gluziński "Ryży".
- dr Jerzy Kaczyński "Bogdan".

Oddział został wyłoniony po scaleniu Tajnej Organizacji Wojskowej z Armią Krajową w marcu 1943 r. W jego skład weszły, podległe bezpośrednio "Andrzejowi" trzy samodzielnie działające dotychczas zespoły dywersyjno-bojowe, grupujące swoich żołnierzy na Woli, na Żoliborzu, w Śródmieściu, Mokotowie i Czerniakowie.
Taka struktura zasadniczo różniła grupę "Andrzeja" od pozostałych trzech wymienionych wyżej oddziałów dyspozycyjnych Kedywu Okręgu Warszawskiego. O ile bowiem oddziały "Jotesa", "Chwackiego" i "Mieczysława" były zwartymi jednostkami, dzielącymi się na sekcje lub patrole, o tyle na grupę "Andrzeja" składało się się kilka zespołów bojowych, rozmieszczonych na terenie różnych dzielnic stolicy i bardzo luźno powiązanych ze sobą osobą dowódcy oddziału.
Łączny stan grupy wynosił w okresie wcielenia do Kedywu około 90 żołnierzy, podzielonych na trzy grupy (zespoły):

Grupa "Wola".

Dowódcy:
- Edward Hryniewicz.: styczeń - połowa 1940 r. (aresztowany).
- N.N. "Cupełek".: połowa 1940 (?) - połowa 1941 r. (?)
pchor./ppor. Tadeusz Wiwatowski "Olszyna".: połowa 1941 (?) - ??
pchor./ppor. Zdzisław Zajdler "Żbik".: ??
ppor. Stefan Mrozowski (?) "Pik".: ?? - początek 1944 r.

Zawiązki grupy powstały już w grudniu 1939 r. Do końca 1941 r., oddział prowadził wyłącznie działalność sabotażową. Stopniowo rozbudowywany i przekształcany, w 1942 r., liczył około 40 żołnierzy. Do dziś nie udało się ustalić jak liczna była ta grupa, w momencie przekazania jej do Kedywu OW. Przypuszcza się, że nie miała więcej niż 25 żołnierzy.

Zespół żoliborski "Stasinka".

Dowódca:
ppor./por. Stanisław Sosabowski "Staszek", "Stasinek".: początek 1942 - 1944 r.

Nie ma pewnych danych co do daty powstania zespołu. Przypuszcza się, że powstał on na początku 1942 r., po odejściu "Stasinka" z "Baszty" (1 stycznia 1942 r.). Bazą dla nowo utworzonego oddziału była grupa młodzieży żoliborskiej przez jakiś czas związanej z zespołami ZWZ, w oparciu o które tworzono później Batalion Sztabowy KG AK "Baszta".

Oddział "Stasinka" dzielił się na dwie grupy bojowe:

Grupa "Kazika" - dowódca:
pchor. Kazimierz Jakubowski "Kazik".

Grupa "Lecha" - dowódca:
pchor. Lech Zubrzycki "Lech".

Obie grupy na przełomie 1942 i 1943 r., liczyły łącznie 35 ludzi.

Zespół mokotowski "Żbika".

Dowódca:
pchor. Zdzisław Zajdler "Żbik".: połowa 1941 - ??

Zespół tworzony był od połowy 1941 r., na bazie zasobów ludzkich Podokręgu-Miasto TOW. W nomenklaturze Podokręgu TOW oddział ten nosił nazwę "grupa B" i składał się z trzech grup bojowych:

Czerniaków - dowódca:
pchor. Włodzimierz Cegłowski "Sońka".

Mokotów - dowódca:
pchor. Tadeusz Dembiński "Słoń".

Śródmieście - dowódca:
pchor. Stanisław Butkiewicz "Budrys".

Kobiece Patrole Minerskie.
Dowódca:
por. dr Zofia Franio "Doktor".: 1940 - 1944 r.

Od 1940 r., oddział ten podlegał bezpośrednio szefowi Wydziału Saperów KG ZWZ/AK mjr./ppłk Franciszkowi Niepokólczyckiemu. W końcu listopada 1942 r., Kobiece Patrole Minerskie, liczące około 40 żołnierzy zostały przekazane Kedywowi OW. W ciągu całego 1943 r., do siedmiu istniejących patroli kobiecych.dokooptowano dwa dalsze. Opiekunem technicznym oddziału był por. sap. Leon Tarajkowicz "Leon", "Gryf".

Ogółem więc Kobiece Patrole Minerskie Kedywu OW liczyły 9 patroli po kilka kobiet każdy:

Patrol "Miry" (1+7) - dowódca: Kazimiera Olszewska "Mira".
Patrol "Bogumiły" (1+5) - dowódca: Wanda Kinstler "Bogumiła".
Patrol "Isi" (1+5) - dowódca: Irena Hahn "Isia".
Patrol "Justyny" (1+4) - dowódca: Elżbieta Ostrowska "Justyna".
Patrol "Lety" (1+4).
Patrol "Zosi Saskiej" (1+2) - dowódca: Maria Ocetkiewicz-Derwińska "Zosia Saska" (do lata 1943 r.)
Patrol "Czesi" (1+4) - dowódca: Zofia Koprowska "Czesia".
Patrol "Aliny" (1+7) - dowódca: Irena Bredel "Alina".
Patrol "Mea" (1+5) - dowódca: Jadwiga Kuberska "Mea".

Łącznie, w roku 1943 w oddziale "Doktór" skupiono 50 kobiet. Latem tego roku patrol Ireny Bredel został przekazany do BBT jako patrol doświadczalny.
Poza czynnym udziałem w akcjach sabotażowo-dywersyjnych, oddział prowadził również działalność pomocniczą, głównie przy produkcji, magazynowaniu i transporcie środków bojowych i materiałów dla oddziałów Kedywu Okręgu Warszawskiego, jak i przy pracach Biura Badań Technicznych.

1b. Podwarszawskie oddziały dyspozycyjne (Obwód VII - powiat warszawski).

Oddział lewobrzeżny.

Dowódca:
por. sap. Michał Bucza "Michał".: ??

Oddział składał się w przeważającej swej części z patroli saperskich, podlegających "Michałowi" jako dowódcy saperów Obwodu VII . Nie brał on praktycznie udziału w akcjach Kedywu, choć organizacyjnie był mu podporządkowany.
Dokładne przyczyny tego stanu rzeczy nie są dziś dobrze znane. Wynikało to najprawdopodobniej z faktu, iż oddział nastawiony był wyłącznie na bojową dywersję kolejową i z tego względu otrzymywane w pierwszej połowie 1943 r., zadania dywersyjne "Michał" (jako referent Kedywu Obwodu VII) przekazywał rejonowym oddziałom specjalnym. Innym bardzo prawdopodobnym powodem jest przypuszczenie, że z chwilą wydzielenia saperów z Kedywu por. Bucza wraz ze swoimi ludźmi, został odwołany w pierwszym rzucie do prac związanych z przygotowaniem terenu do działań powstańczych.

Oddział prawobrzeżny. Oddział "Ersa", następnie "Skrytego".

Dowódcy:
por. Roman Grotowski "Ers".: marzec - 19 lipca 1943 r. (aresztowany).
por. Leon Tarajkowicz "Gryf".: 15 sierpnia - 6 września 1943 r. (ranny).
por. cc. Józef Czuma "Skryty".: połowa września 1943 - 12 maja 1944 r. (aresztowany).

Oddział wszedł do służby jako dyspozycyjny w marcu 1943 r. W jego skład weszły dawne sekcje specjalne oraz wyselekcjonowani elewi i absolwenci konspiracyjnych kursów Szkoły Podchorążych, Klas Podoficerskich, Szkół Młodszych Dowódców, i Szkół Partyzanta z którymi "Ers" miał szerokie kontakty, jako kierownik tych szkół i referent wyszkolenia Kedywu Obwodu VII.
W skład oddziału weszły cztery grupy bojowe o łącznym stanie 40 żołnierzy (stan z marca 1943 r.), zlokalizowane w Radości, Falenicy, Otwocku i Rembertowie. We wrześniu 1943 r., stan liczebny oddziału wynosił już około 140 żołnierzy, w tym w stałej gotowości bojowej było ich około 120.
W połowie roku dowództwo po Leonie Tarajkowiczu "Gryfie" objął por. Józef Czuma "Skryty". Od tego czasu oddział nazywano pseudonimem dowódcy.
Przed reorganizacją, dokonaną przez "Skrytego" pod koniec 1943 r., schemat organizacyjny oddziału wyglądał następująco:

Grupa "Otwock".
Liczebność około 50 ludzi.

Sekcja Otwock.
Dowódcy:
pchor. Tadeusz Gajęcki "Dąb".
pchor. Henryk Pniewski "Jawor".

Sekcja Karczew.
Dowódcy:
pchor. Marek Różański.
pchor. Tadeusz Jobda.

Sekcja Celestynów.
Dowódca:
pchor. Ryszard Konopacki "Bór".

Sekcja Świdry.
Dowódca:
pchor. Ryszard Barański "Okrzeja".

Sekcja Wiązowna.
Dowódca:
pchor. Apolinary Akajewicz "San".

Grupa "Falenica".

Dowódca:
pchor./ppor. Marian Wesołowski "Marian".
Zastępca dowódcy:
pchor. Wacław Szczepkowski "Wacław".

Liczebność: około 40 ludzi w 4-5 sekcjach.
Grupa posiadała dobrze wyposażony warsztat rusznikarski, komórkę legalizacyjną oraz informatorów w policji granatowej w Falenicy.

Grupa Radość.

Dowódca:
pchor. Feliks Zaremba "Żmudzin".
Zastępca dowódcy:
kpr. Jerzy Mrozowski "Nemo".
Liczebność: 30-40 żołnierzy.

Grupa Rembertów.

Dowódca:
pchor. Eugeniusz Bocheński "Dubaniec".: 1942 - marzec 1944 r.
Liczebność: 8-15 żołnierzy.

W czerwcu 1943 r., łączny stan ewidencyjny samodzielnych oddziałów dywersyjno-bojowych Kedywu Okręgu Warszawskiego osiągnął liczbę około 350 żołnierzy, w tym 50 kobiet.

2. Obwodowe oddziały dywersyjne w Warszawie - ODB.

Oddziały obwodowe były uzupełnieniem siły bojowej samodzielnych oddziałów dyspozycyjnych. Utworzono je we wszystkich sześciu obwodach miejskich Warszawy.
Na użytek wewnętrzny nazywano je drużynami, grupami, plutonami lub kompaniami dywersyjnymi. W nomenklaturze Kedywu Okręgu Warszawskiego były one nazywane oddziałami dywersyjnymi "DB" z dodaniem numeru linii tramwajowej, przebiegającej przez dzielnicę, w której zlokalizowany był dany oddział.

Obwód I - Śródmieście.

Oddział "DB-3".

Dowódca:
por. rez. piech. N.N. "Lech", "Władek", "Ryży".

Oddział rozpoczęto formować pod koniec 1942 r. Przeważającą jego część stanowiła trzydziestokilkuosobowa grupa dowodzona przez Cezarego Szemley-Ketlinga "Arpada", "Oskara", "Janusza" pochodząca z organizacji PLAN (Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa). Grupa ta była podzielona na dwa człony: jednym z nich był zespół 5 lub 6-osobowy, sprowadzony przez "Janusza" z prowincji i będący na jego utrzymaniu. Był on niejako "strażą przyboczną" "Arpada", złożoną z ludzi zagrożonych aresztowaniem i ślepo mu posłusznych.
Drugi człon, złożony z około 30 ludzi, stanowili podlegli "Januszowi" żołnierze ODB.

Początkowo pluton ten podlegał bezpośrednio komendantowi obwodu i dopiero od kwietnia 1943 r., podległość ta przeszła na komendanta Kedywu OW, a oddział otrzymał sygnaturę "DB-3".
Po ujawnieniu przestępczej działalności "Ryżego" i "Arpada" oraz po zakończeniu postępowania wstępnego, w połowie sierpnia 1943 r., działalność ich oddziału została zawieszona, a ludzie rozbrojeni.

Oddział "Rygla".

Dowódca:
por. Kazimierz Pogorzelski "Rygiel".

Niezależnie od "DB-3", w marcu 1943 r., rozpoczęto organizowanie drugiego plutonu dywersyjno-bojowego. Oddział tworzono w oparciu o ludzi z batalionu pancernego kpt. Stefana Golędzinowskiego "Golskiego" (związanego z "Pobudką") oraz żołnierzy poszczególnych rejonów. Podlegał on bezpośrednio komendantowi obwodu. Nie wiadomo kiedy dokładnie pluton "Rygla" podporządkowano bojowo "Chuchrze", w każdym bądź razie nastąpiło to po stłumieniu powstania w getcie warszawskim. Podporządkowanie Kedywowi nie zrywało jego więzów z Obwodem, dla którego pluton wykonywał, w dalszym ciągu akcje bojowe.

W pierwszej połowie 1943 r., Pluton Dywersji Bojowej "Rygla" składał się z czterech drużyn rejonowych i dwóch dyspozycyjnych:

Drużyny rejonowe:

Drużyna wydzielona z Rejonu I:
Dowódca:
pchor. Włodzimierz Markowski "Marek".

Drużyna wydzielona z Rejonu II:
Dowódca:
pchor. Henryk Musham "Żmudny".

Drużyna wydzielona z Rejonu III.
Dowódca:
pchor. Jerzy Niedzielski "Prus".

Drużyna wydzielona z Rejonu IV.
Dowódca:
ppor. Edward Garło "Regulski".

Drużyny dyspozycyjne:

Drużyna dowodzona przez Janusza Ogrodowczyka "Rybaka".

W jej skład weszli w dużej mierze funkcjonariusze policji mundurowej, policji polskiej i wywiadowców policji kryminalnej.

Drużyna dowodzona przez pchor. Czesława Kwiatkowskiego "Rawicza":

Utworzona z kilkunastu byłych żołnierzy pionu bojowego organizacji PLAN, którzy do AK przeszli wraz z Szemley-Ketlingiem "Januszem", ale nie weszli do jego grupy podlegającej w DB-3 por. "Ryżemu".

W skład Oddziału "Rygla" wchodził dodatkowo zespół łączniczek, dowodzony przez Jadwigę Maydell, patrol sanitarny i oficer broni. W tym okresie stan osobowy oddziału wynosił zapewne około 50-55 żołnierzy.

Po ujawnieniu przestępczej działalności dowódców "DB-3", oddział "Rygla" przejął po nim wykonawstwo zadań Kedywu. W okresie tym pluton liczył około 50 żołnierzy, którzy stanowili trzon zreorganizowanego oddziału "DB-3", rozbudowanego później o kilka nowych drużyn.

Obwód II - Żoliborz.

Oddział "DB-17", "Kedyw 17".

Dowódca:
por. sap. Mieczysław Morawski "Szeliga", "Szalbierz", "Żniwiarz".

Formowanie oddziału rozpoczęto na początku 1943 r., w oparciu o tzw "piątki dywersyjne" Obwodu. Działalność w ramach Kedywu OW oddział rozpoczął najprawdopodobniej w maju tego roku.
W założeniach "DB-17" miał mieć strukturę plutonu, składającego się z 3 drużyn, z których każda miała po 3 sekcje dywersyjne.
Stan liczebny przekroczył jednak dość szybko ramy organizacyjne i w sierpniu/wrześniu 1943 r., oddział liczący około 100 ludzi przekształcono w kompanię, w której skład weszły 3 plutony (o niepełnych stanach), podzielone na 3 drużyny:

Pluton nr 226 (drużyny 1,2,3).
Dowódca:
ppor. Władysław Kaliniewicz "Sorok".: ?? - 16 grudnia 1943 r.

Pluton nr 229 (drużyny 7,8,9).
Dowódca:
kpr. pchor. Józef Stadtler "Ster".: ?? - marzec 1944 r.

Pluton nr 230 (drużyny 4,5,6,).
Dowódca:
ppor. Bogdan Kunert "Bonar", "Schajer".: ?? - styczeń 1944 r.

W nomenklaturze obwodu oddział nosił nazwę 9 kompanii dywersyjnej "Żniwiarz" lub "Kedyw 17", natomiast w strukturach Kedywu OW zachował on kryptonim "DB-17". Kadrą "Kedywu 17" byli najpierw oficerowie, podchorążowie i podoficerowie mający za sobą kampanię 1939 r., a później absolwenci szkół konspiracyjnych.

Obwód III - Wola.

Oddział "DB-16".

Dowódca:
ppor. Julian Sieradzki "Bombowiec".: styczeń 1943 (?) - marzec 1944 r.
Zastępca dowódcy:
pchor. Niemir Bieliński "Skóra", "Klin"(?).: druga połowa 1943 - kwiecień 1944 r.

Informacje na temat tego oddziału są bardzo skromne. Nie udało się bowiem odtworzyć jego składu osobowego i liczebności w okresie przed listopadem 1943 r. Oddział powstał najprawdopodobniej w pierwszym kwartale 1943 r.
Biorąc pod uwagę fakt, że "DB-16" był organizacyjnie podporządkowany Obwodowi III, można wysnuć wniosek, że większą część tego oddziału stanowili ludzie wydzieleni z rejonowych oddziałów liniowych tego obwodu.

Obwód IV Ochota.

Oddział "DB-18".

Dowódca:
por./kpt. rez. inż. Justyn August Jaszczuk "Uparty", "Stary", "Groźny".

Zastępca dowódcy:
ppor. rez. Jerzy Wiszniowski "Wisz".

Oddział "DB-18" rozpoczęto formować na przełomie 1942 i 1943 r. W ciągu kwietnia i maja 1943 ukształtowano ostateczną strukturę oddziału. W jego skład weszły 3 samodzielne zespoły bojowe, liczące pod koniec roku po około 20 żołnierzy:

Zespół "D1" - dowódca:
wachm. Stanisław Kolwicz "Stasiek", "Staszek".

Zespół "D2" - dowódca:
sierż. Adam Pachulski "Adam".: ?? - styczeń 1944 r.

Zespół "D3" - dowódca:
sierż. podch. Edmund Wojciszewski "Wydra".

Stany osobowe i liczebność zespołów 1 i 3 nie są do dzisiaj dobrze znane, przyjmuje się, że liczyły one od 18 - 20 żołnierzy. Na przełomie 1943/44 r., zespół "D-2" liczył 23 ludzi, w tym 3 kobiety i posiadał bardzo dobre uzbrojenie. Fakt ten spowodował zapewne to, że zespoły 1 i 3 rzadko występowały samodzielnie, a w poważniejszych akcjach brały udział jako uzupełnienie "D-2". Taki układ sił powodował, że to zespół "D-2" stanowił trzon siły bojowej "DB-18" i przewodził prawie we wszystkich akcjach oddziału.
Poważniejsza działalność bojowa oddziału datuje się na październik 1943 r. Oddział poza Kedywem OW podlegał również komendantowi Obwodu IV, z którym miał ścisłe powiązania do końca swojego istnienia.

Obwód V Mokotów.

Oddział "DB-19".

Dowódca:
ppor. rez. Tadeusz Jaegermann "Klimek".: 1943 - 1944 r.

Zastępca:
por. Tadeusz Sobczyński "Ba", "Basza".

Początki oddziału sięgają pierwszych tygodni 1941 r., kiedy to ppor. Jaegermann "Klimek", dowódca plutonu oddziału liniowego, zorganizowanego przez "Modlińskiego" (kpt. Płodowskiego) za pośrednictwem komendanta Obwodu V (płk Hrynkiewicz "Przegonia"), nawiązał kontakt z ówczesnym szefem Związku Odwetu Okręgu Warszawa-Miasto (por. Czyżowski). W efekcie rozmów utworzono oddział sabotażowo-dywersyjny, którego trzonem był wspomniany pluton "Klimka". W pierwszej fazie organizacyjnej stan liczebny oddziału wynosił 15-18 żołnierzy.
Po utworzeniu Kedywu OW oddział został dozbrojony i przekształcony w obwodowy oddział dywersyjno-bojowy, który w nomenklaturze Kedywu nosił nazwę "DB-19", a którego dowództwu został podporządkowany operacyjnie.
W tym czasie "DB-19" miał strukturę niepełnego plutonu, składającego się z trzech sekcji bojowych, które skupiały łącznie około 25 ludzi. Dowódcą pozostał por. Tadeusz Jaegermann "Klimek", "Walet 19".

Poszczególnymi sekcjami dowodzili:

por. Tadeusz Sobczyński "Ba", "Basza".
pchor. Zbigniew Stalkowski "Stadnicki".
pchor. Zbigniew Dunin-Wąsowicz "Zbyszek".

"DB-19" przez cały okres swojego istnienia nie był wykorzystywany do jakichkolwiek akcji przez komendanta Obwodu V, z którym oddział utrzymywał dość luźne kontakty organizacyjne. Podlegał on bezpośrednio najpierw mjr "Chuchrze" , a po jego aresztowaniu ppor. "Andrzejowi". Kontakt z szefem Kedywu OW przez cały okres istnienia oddziału był w rękach ppor./por. Jaegermanna.

Obwód VI Praga.

Oddział "DB-22" ("DB-6", "DB-12").

Dowódca:
ppor. Jerzy Tęsiorowski "Zawada".: koniec 1942 - 8 maja 1944 r. (aresztowany).

Zastępca:
por. Bolesław Ostrowski "Elektryk".: 1943 - maj 1944 r.

Do tworzenia oddziału przystąpiono pod koniec 1942 r. Pod względem organizacyjnym podporządkowano go dowództwu Kedywu OW, co obok oddziału "DB-19", czyniło go jednym z najwcześniej zorganizowanych oddziałów dyspozycyjnych.
W początkowym okresie swojej działalności oddział "DB-22" składał się z pięciu drużyn wydzielonych z rejonowych oddziałów, utworzonych we wszystkich pięciu rejonach obwodu, a zlokalizowanych w Pelcowiźnie, Bródnie, Targówku, Pradze Centralnej i Grochowie. Drużyny te skupiały łącznie około 50-60 żołnierzy.
W połowie 1943 r., w ramach wewnętrznej reorganizacji Obwodu VI, "DB-22" został przekształcony w kompanię dywersyjną, złożoną z trzech samodzielnie działających plutonów, rozbudowanych w drugiej połowie roku do stanów liczących po około 30-40 ludzi. Plutony te organizacyjnie zostały powiązane z macierzystymi rejonami i oznaczone numerami 612, 613 i 614:

Pluton 612 (Bródno).
Dowódcy:
- Stefan Gieryszewski "Czarny".
- Józef Zabłocki.

Pluton 613 (Grochów).
Dowódca:
- Henryk Burcicki "Vis".

Pluton 614 (Kamionka).
Dowódca:
- Stanisław Gęsicki "Józef".

Niezależnie od tej struktury w dyspozycji ppor. "Zawady" pozostawała drużyna z Pragi Centralnej, dowodzona przez inż. Antoniego Zawojskiego "Wronę" i zorganizowana jeszcze w 1941 r., na terenie Rejonu V.

3. Rejonowe oddziały specjalne (OS) Obwodu VII - powiat warszawski.

Oddziały Specjalne zaczęły powstawać w niektórych rejonach już pod koniec 1942, natomiast od początku 1943 r., we wszystkich rejonach Obwodu VII. Tworzono je w oparciu o różnego rodzaju komórki sabotażowo-dywersyjne oraz sekcje specjalne oraz sekcje i drużyny wydzielone z oddziałów liniowych, wśród których byli również ludzie pochodzący z różnych organizacji konspiracyjnych, scalanych sukcesywnie z Armią Krajową.
Oddziały te pod względem organizacyjnym podlegały bezpośrednio komendantom rejonów i były przez nich używane do akcji leżących w ich kompetencjach, a także do akcji na rzecz Komendy Głównej AK.
Jednocześnie OS-y pod względem operacyjnym podporządkowane zostały Kedywowi OW, oddając na początku 1943 r., do jego dyspozycji łącznie 120 żołnierzy. Średnio stanowiło to po trzy sekcje bojowe z każdego oddziału specjalnego, bywało jednak że w niektórych akcjach brała udział większa liczba ludzi.
W połowie 1943 r., stan liczebny oddziałów specjalnych Obwodu "Obroża" wynosił 215-250 żołnierzy, by rok później wzrosnąć do 345-400 żołnierzy.

W sprawozdaniach Kedywu OW oddziały specjalne oznaczane były kryptonimami:

- do końca marca 1943 r., skrótem OS i kryptonimową nazwą macierzystego rejonu np. "Brzozów".
- od kwietnia 1943 r., pierwszym członem był skrót literowy "DB" (dywersja bojowa), drugim natomiast pierwsza litera kryptonimu macierzystego rejonu, np. "B" (Brzozów).
- od czerwca 1943 r., drugim członem kryptonimu była rzymska litera, oznaczająca numer danego rejonu ("I").

Rejon I - Legionowo.

OS "Brzozów", "DB składu B", "DB składu I".

Montowanie oddziału dywersyjno-bojowego rozpoczęto w Rejonie I na przełomie 1942/1943 r. Prace organizacyjne zainicjował tu mjr Roman Kłoczkowski "Grosz", który od marca 1942 r., był komendantem rejonu. W skład OS "Brzozów" weszły cztery grupy dywersyjno-bojowe, każda zbliżona swoją liczebnością do stanu drużyny. Grupy te działały niezależnie od siebie i nie miały wspólnego dowództwa, choć w strukturze Kedywu OW ujmowane były jako "OS Brzozów", którym to kryptonimem firmowana była ich działalność bojowa.

W odróżnieniu od innych rejonów w dowództwie Rejonu I nie było też referenta dywersji. Wszelkiego rodzaju kontakty z "górą dowódczą" trzymał w swoich rękach mjr "Grosz". Wszelkie otrzymane do wykonania zadania dywersyjno-bojowe kierował on do podlegających mu dowódców batalionów, którym z kolei podlegały wymienione niżej grupy.
Żołnierzami drużyn dywersyjno-bojowych, byli przede wszystkim członkowie dawnych sekcji specjalnych i sekcji szturmowych oraz dokooptowani żołnierze z batalionów liniowych Rejonu I:

Grupa 1.

Dowódca:
ppor. rez. Waldemar Wyszkowski "Korwin".

Grupa ta podlegała bezpośrednio por. Bolesławowi Wyszkowskiemu "Zniczowi", dowódcy I batalionu w Legionowie, w którym "Korwin" pełnił funkcję dowódcy 711 plutonu.
Liczebność: 12 żołnierzy, w większości absolwentów Szkoły Podchorążych, Szkoły Podoficerskiej lub Szkoły Partyzanta. Uzbrojenie: 12 szt. broni krótkiej,8 pistoletów maszynowych, 26 granatów.
Poza zwykłymi zadaniami dywersyjno-bojowymi, grupa "Korwina" pełniła rolę oddziału szybkiego reagowania na poczynania wroga (np. odbijanie aresztowanych, niszczenie spisów ludzi przeznaczonych na roboty do Rzeszy). Oddział pełnił też służbę osłonową przy radiostacji operującej w Legionowie i okolicy. Przydział ten spowodował, że grupa była dość silnie zaangażowana w działalność Batalionu Obsługi Radiowej "Iskra", Oddziału V KG AK.

Grupa 2.

Dowódca:
ppor. rez. Stefan Ziembiński "Soplica".

Grupa podlegała bezpośrednio kpt. Dymitrowi Ślizieniowi "Silwie", "Dębieniowi", dowódcy II batalionu w Jabłonnie. W batalionie tym ppor. "Soplica" pełnił funkcję dowódcy 5 kompanii i jednocześnie grupy dywersyjno-bojowej, której nadano imię Stefana Okrzei.
Liczebność: 10 żołnierzy, pochodzących z Jabłonny i okolic. Doraźnie, w zależności od rodzaju zleconego grupie zadania, jej skład powiększany był do 25-40 ludzi, których ppor. "Soplica" werbował z dowodzonej przez siebie kompanii. Uzbrojenie: 9 szt. broni krótkiej, 4 pistolety maszynowe i 26 granatów.

Grupa 3.

Dowódca:
ppor. Zygmunt Mirecki "Zima".

Grupa podlegała bezpośrednio ppor. Bronisławowi Tokajowi "Bogdanowi", dowódcy III batalionu w Nieporęcie. W III batalionie ppor. "Zim" pełnił funkcję dowódcy 726 plutonu i wydzielonej z niego grupy dywersyjno-bojowej.
Liczebność: 8 ludzi. Uzbrojenie: 8 szt. broni krótkiej, 16 pistoletów maszynowych, lekki karabin maszynowy, 1 szt. broni przeciwpancernej , 50 granatów.
Grupa była dość często wykorzystywana do odbioru, transportu i ukrywania ludzi i sprzętu zrzutowego, stąd uzbrojenie znacznie przekraczające średnią jego ilość, przeznaczoną dla grup dywersyjno-bojowych. Doraźnie w tego typu zadaniach, stan liczebny oddziału powiększano nawet do 80-100 żołnierzy, których poza grupą "Soplicy" i "Korwina" werbowano spośród żołnierzy III batalionu. Grupa "Zima" obsługiwała dwie placówki zrzutowe, podlegające Oddziałowi V Sztabu KG AK ("Koc" i "Solnica").

Grupa 4.

Dowódca:
sierż/ppor. Bronisław Majchrzyk "Kajtek", "Mały".

Dodatkowo w dyspozycji mjr "Grosza" pozostawała siedmioosobowa grupa specjalna, którą dowodził sierż/ppor. Bronisław Majchrzyk "Kajtek", "Mały". Wywodziła się ona ze Związku Syndykalistów Polskich, scalonego z Armią Krajową. Jej członkami byli mieszkańcy Chotomowa i Legionowa-Przystanku.

Rejon II - Marki.

OS "Celków", "DB składu C", "DB składu II".

Dowódcy:
ppor. Henryk Dobak "Olsza", "Olszański".: wrzesień 1942 - koniec 1943 r.
ppor. Stanisław Maciejewski "Róg", "Ostroga".: koniec 1943 - ??

Zalążkiem oddziału była grupa młodzieży zatrudniona w zdecydowanej większości w zakładowej Straży Pożarnej fabryki papy i materiałów izolacyjnych braci Balickich w Pustelniku II. W późniejszym czasie utworzyła ona sekcję pierwszą. Do podstawowych zadań patrolu należała ochrona dowódcy Rejonu II, kpt. Henryka Okinczyca "Bila".
We wrześniu 1942 r., wraz z objęciem dowodzenia przez ppor. "Olszę" do oddziału włączono jako sekcję drugą grupę z Zielonki, dowodzoną przez przez kpr. pchor. Jerzego Pyfla "Orlicza". W tym czasie oddział uzbrojony był w 20 sztuk broni krótkiej, 2 pistolety maszynowe i 3 karabiny.

W październiku 1943 r., w skład OS "Celków" weszła 3 sekcja z Pustelnika. W raporcie organizacyjnym z dnia 31 października 1943 r., w strukturze Rejonu II, OS "Celków" wymieniony jest jako 749 pluton, liczący 18 ludzi i dowodzony przez N.N. "Olszę".
Z początkiem roku 1944 powstała czwarta sekcja z Pustelnika II, złożona z ludzi spalonych w swoich miejscach zamieszkania. Dowódcą sekcji został kpr. Kaczmarek "Nałęcz". Po jego śmierci w marcu 1944 r., dowództwo nad sekcją objął kpr. pchor. Mieczysław Szczurowski "Czarny".
W kwietniu 1944 r., utworzono piątą sekcję z Zacisza, zorganizowaną w oparciu o saperski 748 pluton, dowodzoną przez sierż. Adama Madeja "Łopatę".

Rejon III - Rembertów.

OS "Dęby", "DB składu D", "DB składu III".

Dowódca:
kpr. podch. Eugeniusz Bocheński "Dubaniec".: koniec 1942 - 4 marca 1944 r.

Oddział Specjalny "Dęby" rozpoczęto formować pod koniec 1942 r. Dużą jego część stanowili starsi harcerze z Rembertowa, którzy dotychczas prowadzili walkę tylko w zakresie "małej dywersji" oraz szkolili się w Szkole Podchorążych i Szkole Partyzanta. Do grupy tej dokooptowano kilku podoficerów zawodowych, tworząc tym samym oddział specjalny, pod dowództwem kpr. podch. Eugeniusza Bocheńskiego "Dubańca".
Oddział ten miał strukturę plutonu, w skład którego weszły trzy drużyny o łącznym stanie 36 ludzi (stan z 1 lipca 1943 r.). Organizacyjnie oddział podlegał komendantowi Rejonu III, natomiast pod względem operacyjnym dowódcy Kedywu OW.
Zależność części grupy od Kedywu była dwutorowa, bowiem pchor. "Dubaniec", niezależnie od pełnionej funkcji dowódcy OS "Dęby", był jednocześnie dowódcą grupy "Rembertów", wchodzącej w skład samodzielnego oddziału dyspozycyjnego z linii otwockiej.

Poza OS "Dęby" w Rejonie III utworzono w pierwszej połowie 1943 r., dwie inne drużyny dywersyjno-bojowe:

- drużyna wydzielona z kompanii warszawsko-praskiej. Liczebność 15 żołnierzy. Dowódca: pchor. N.N. "Kieł".
- drużyna wydzielona z II batalionu , powstała w okolicach Miłosnej i Okuniewa. Liczebność 15 żołnierzy. Dowódca: kpr. N.N.

Obie te drużyny pozostawały w wyłącznej dyspozycji komendanta III Rejonu i nie brały udziału w akcjach Kedywu OW.

Rejon IV - Otwock.

OS "Fromczyn", "DB składu F", "DB składu IV".

Dowódca:
ppor. rez. Zygmunt Migdalski "ZZ".:??

Oddział "Fromczyn" organizowany był równolegle z innymi OS-ami Obwodu VII. Jego dowódcą został mianowany ppor. rez. Zygmunt Migdalski "ZZ".
W skład oddziału weszły dwa plutony:

- pluton saperów, jednocześnie grupa dywersyjno-bojowa pod dowództwem ppor. sap. N.N. "Kota".
- pluton dowodzony przez st. sierż. N.N. "Kruka".

O faktycznej rozbudowie OS "Fromczyn" można mówić dopiero od lipca 1943 r., kiedy to grupa "Otwock" oderwała się od prawobrzeżnego samodzielnego oddziału dyspozycyjnego Kedywu OW, a jej część przyłączyła się do oddziału. Swoją działalność dywersyjno-bojową "Fromczyn" zapoczątkował w listopadzie 1943 r.

Rejon V - Piaseczno.

OS "Gątyń", "DB składu G", "DB składu V".

Dowódca:
plut. podch./ppor. Stanisław Milczyński "Gryf".:??

Oddział sformowano w oparciu o drużynę dywersyjno-bojową, dowodzoną przez plut. Osucha "Ochota", w pierwszej połowie 1943 r. Na stanowisko dowódcy mianowano plut. podch. Stanisława Milczyńskiego "Gryfa". Liczebność plutonu wynosiła najprawdopodobniej 30-40 żołnierzy, rekrutujących się przede wszystkim ze szkoły elewów konspiracyjnych szkół i kursów wojskowych.

Pod koniec 1943 r., pluton sukcesywnie został powiększony do stanu kompanii:

1 pluton: 3 drużyny, 24 żołnierzy.
Dowódca:
sierż. podch. Józef Jabłonowski "Wilczek" (jednocześnie zastępca dowódcy oddziału).

2 pluton: 3 drużyny, 34 żołnierzy.
Dowódca:
plut. podch. Dyszczyk "Żbik".

3 pluton: 2 drużyny, 22 żołnierzy.
Dowódca:
ppor. Henryk Maciejewski "Lech".

4 pluton: 2 drużyny. 26 żołnierzy.
Dowódca:
kpr. podch. Janusz Radomyski "Cichy".

Rejon VI - Pruszków.

OS "Henryków", "DB składu H, "DB składu VI".

Dowódca:
por. rez. N.N. "Andrzej", "Egzekutor" (?).
plut. Marian Czarnocki "Łada" (?).

Zastępca dowódcy:
st. wachm. "Wulkan". (?)
plut. Stefan Prędkiewicz "Wichura" (?).

Szczegółowe przedstawienie struktury, liczebności i stanu uzbrojenia oddziału jest niemożliwe z powodu braku materiałów źródłowych. To co wiemy o OS "Henryków" pochodzi z relacji Januarego Wachulskiego "Oracza", "Pariasa", dowódcy jednej z drużyn.
Dowiadujemy się z niej, że oddział miał strukturę plutonu i liczył około 40 żołnierzy, natomiast prace organizacyjne rozpoczęto na początku 1943 r.
Dodatkowo, jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że "Oracz" w ramach akcji scaleniowej przeszedł w lutym 1943 r. do AK ze Związku Obrony Rzeczpospolitej, to można wysnuć wniosek, że przynajmniej dowodzona przez niego drużyna pochodziła z tej organizacji.

Osoba dowódcy oddziału i jego zastępcy jest dyskusyjna. Według wniosku o nadaniu odznaczeń Srebrnym i Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami wynika, że dowódcą był por. N.N. "Andrzej", "Egzekutor" a jego zastępcą st. wachm. "Wulkan". Natomiast w relacji Januarego Wachulskiego pojawia się jako dowódca plut. Marian Czarnocki "Łada", którego zastępcą miałby być plut. Stefan Prędkiewicz "Wichura".

Rejon VII - Ożarów.

OS "Jelsk", "Jaworzyn", "DB składu J", "DB składu VII".

Podobnie jak w przypadku Rejonu VI, brak materiałów źródłowych znacznie redukuje Naszą wiedzę o oddziale specjalnym Rejonu Ożarów.
Wiadomo, że powstał on na początku 1943 r., i liczył kilkunastu żołnierzy. Są to niestety jedyne informacje o strukturach i liczebności oddziału sprzed listopada 1943 r. Bardzo możliwe, że pod koniec tego roku OS "Jelsk" został rozwiązany lub zawiesił działalność. Wskazują na to późniejsze losy oddziału, które będą opisane w kolejnym rozdziale.

Rejon VIII - Łomianki.

OS "Łęgów", "DB składu K", "DB składu VII".

Dowódcy:
plut. pchor./ppor. Leszek Burakowski "Leszek".: koniec 1942 - 7 lipca 1943 r. (aresztowany)
plut. podch. Bernard Freisleben "Bernard".: lipiec 1943 - 28 stycznia 1944 r.
ppor. Marian Grobelny "Macher".: styczeń - 24 czerwca 1944 r.
ppor. Józef Snarski "Czarny".

Oddział Specjalny "Łęgów" zorganizowano na podstawie drużyny dywersyjno-bojowej, zorganizowanej pod koniec 1942 r., i dowodzonej przez Leszka Burakowskiego "Leszka".
Mniej więcej w połowie 1943, drużynę "Leszka" rozbudowano do stanu plutonu, liczącego wówczas około 40 żołnierzy. Proces ten przeprowadzono poprzez wydzielenie tych ludzi z istniejących na terenie Rejonu VIII trzech kompanii liniowych, wśród których byli również żołnierze mieszkający w Warszawie.
Po aresztowaniu ppor. Burakowskiego (7 lipca 1943) dowódcą oddziału został plut. podch. Bernard Freisleben "Bernard".
Oddział rozpoczął swoją działalność w marcu 1943 r. Poza działalnością dywersyjno-bojową prowadził on obsługę placówki zrzutowej, zlokalizowanej w okolicach Mariewa.

Rejon IX - Warszawa.

OS "Lubicz", "DB składu L", "DB składu IX"

Dowódca:
pchor. N.N. "Sylwester".

Rejon IX nie był jednostką administracyjną, stanowił on siedzibę Komendy Obwodu VII i kompanii osłonowej jej sztabu. To właśnie ze składu tej kompanii wydzielono drużynę dywersyjno-bojową, którą przemianowano na OS "Lubicz". Liczebność oddziału wynosiła wówczas 9 żołnierzy. Dowódcą został pchor. N.N. "Sylwester".
Oddział "Lubicz" organizacyjnie podlegał komendantowi Obwodu i w roku 1943 nie brał udziału w akcjach Kedywu OW, pełniąc przede wszystkim funkcję bazy przerzutowej broni i innych środków walki dla wszystkich rejonowych oddziałów specjalnych.

4. Komórki i grupy sabotażowe.

4a) Sabotaż przemysłowy.

Niestety brakuje szczegółowych danych.
Ze sprawozdań Kedywu Okręgu Warszawskiego wynika, że w 1943 r., miał on zainstalowane grupy i komórki sabotażowe w następujących fabrykach:

- w Wytwórni Maszyn Precyzyjnych "Avia", przy ulicy Siedleckiej 63.
- w Państwowych Zakładach Tele i Radiotechnicznych "Dzwonkowa", przy ulicy Grochowskiej 341.
- w Fabryce Karabinów przy ulicy Dworskiej 29/31.
- w Fabryce Sprawdzianów przy ulicy Duchnickiej.
- w Fabryce "Lilpop, Rau i Loewenstein" przy ulicy Bema 65.
- w Fabryce "Kabel" w Ożarowie.
- w Stowarzyszeniu Mechaników Polskich.
- w Monopolu Tytoniowym przy ulicy Kaliskiej.
- w Polskich Zakładach Optycznych przy ulicy Grochowskiej 316.
- w Fabryce Akumulatorów "Tudor" w Pruszkowie.
- w Zakładach Mechanicznych "Ursus" w Czechowicach-Ursusie.
- w Warsztacie Reparacyjnym Samochodów przy ulicy Ratuszowej 11.

Większość wymienionych wyżej komórek powstało w okresie maj-grudzień 1943 r. Tylko dwie z nich ("Lilpop" i "Ursus") powstały jeszcze za czasów działalności Związku Odwetu, czyli przed powołaniem do życia Kedywu OW.
Wszystkie wymienione wyżej komórki i grupy sabotażowe wchodziły w skład oddziału sabotażowego, którym w ramach grupy "Andrzeja" dowodził por. Edward Paszkowski "Wiktor" (wcześniej komendant Podokręgu Warszawa-Śródmieście TOW).

4b) Sabotaż kolejowy.

Podobnie jak w przypadku sabotażu przemysłowego, tu również brakuje danych źródłowych.
Jedyną, zwartą komórką sabotażu kolejowego, o której wiemy cokolwiek była tzw. grupa "Apolinarego", licząca około 20 żołnierzy zatrudnionych w Wagonowni na Grochowie. Jej organizatorem i jednocześnie dowódcą był inż. Bolesław Jarmużyński "Apolinary".
Niezależnie od sieci "Apolinarego" działalność sabotażowa była prowadzona również na terenie warszawskiego węzła kolejowego, a konkretnie na stacjach i dworcach:
Warszawa Gdańska, Warszawa Główna-Towarowa, Warszawa Praga-Towarowa, Warszawa Wileńska, Warszawa Zachodnia oraz leżące w jej obrębie posterunki blokowe i węzły manewrowe (posterunki: nr 4 - Warszawa Czyste, nr 5 - Warszawa Bema, nr 6 Warszawa Kaliska, Warszawa Rozrządowa, Szczęśliwice).

Poza Warszawą działalnością sabotażową objęto stacje:
Falenica, Grodzisk Mazowiecki, Marki, Rembertów, Skierniewice i Skruda.
Dodatkowo komórki sabotażowe zorganizowano w Parowozowni Depo-Główne w Warszawie i w Parowozowni na Pradze oraz w licznych warsztatach i magazynach kolejowych.

4c) Sabotaż pocztowo-telekomunikacyjny.

Jedyną znaną dziś komórką do przeprowadzania sabotażu pocztowo-telekomunikacyjnego, jest wchodząca w skład grupy "Andrzeja" grupa dowodzona przez kpt. N.N. "Ryszarda". Nie wiadomo czy komórka ta miała jakiekolwiek kontakty z oficerem dowództwa Kedywu OW (ppor. Panufnik "Wil-Tel") oraz czy istniały inne tego typu komórki.

4d) Komórki pomocnicze.

Komórki pomocnicze zostały wydzielone ze składu Kobiecych Patroli Minerskich. Ich zadaniem była produkcja we własnym zakresie, niektórych środków bojowych, magazynowanie materiałów wybuchowych i sprzętu minerskiego oraz ich transport do własnych magazynów i/lub do oddziałów dywersyjnych na terenie Okręgu.