Historia kompanii "Agat"/"Pegaz", późniejszego batalionu "Parasol" zaczyna się w dniach 19 i 20 czerwca 1943 r. Wówczas to na odprawie Głównej Kwatery Szarych Szeregów, przeprowadzonej w willi prof. Handelsmana w Strugach koło Warszawy, kpt. Adam Borys "Pług" poinformował kierownictwo Szarych Szeregów, że powierzono mu misję tworzenia nowego oddziału bojowego, przeznaczonego do akcji przeciw czołowym przedstawicielom niemieckiego aparatu terroru.

"Pług" poinformował zebrane gremium również o tym, że oddział ów postanowił utworzyć w oparciu o młodzież Grup Szturmowych. W związku z tym, że przedstawiciele Głównej Kwatery od początku przychylili się do opisywanej inicjatywy bardzo przychylnie, prace nad utworzeniem oddziału poszły bardzo szybko do przodu.
Ostatecznie już pod koniec sierpnia 1943 r., został on powołany do życia i potraktowany jako III kompania Batalionu "Zośka", detaszowana (odkomenderowana) do specjalnych zadań, lecz nie zrywająca organizacyjnych związków z batalionem i podobnie jak on podlegająca dwutorowo: Sztabowi Kedywu KG AK oraz kierownictwu Szarych Szeregów.

W skład III kompanii "wydzielonej" Batalionu "Zośka" z miejsca uniezależnionej od macierzystego batalionu, weszły trzy drużyny Grup Szturmowych: dwie z hufca "Centrum" i jedna z hufca "Południe". Były to drużyny "CR-200", "CR-500" oraz "Sad-100", które łącznie liczyły około 75 żołnierzy, co stanowiło siłę plutonu Grup Szturmowych. Ponadto do oddziału dokooptowano drużynę dziewcząt z żeńskiej organizacji harcerskiej, prowadzoną przez Irenę Malento "Jenny".
W założeniu organizacyjnym wspomniane wyżej drużyny miały stanowić trzon późniejszej kompanii i poprzez przyjmowanie nowych członków rozrosnąć się w niedalekiej przyszłości do stanu pełnej kompanii.

"Kompania wydzielona", dowodzona przez kpt. "Pługa" otrzymała kryptonim "Agat" (skrót od Anty-gestapo) i jako oddział o szczególnych zadaniach została podporządkowana początkowo mjr. Kiwerskiemu, a następnie bezpośrednio płk. Emilowi Fieldorfowi "Nilowi". Po naciskiem kierownictwa harcerskiego, model kierowania nią został uformowany niemal analogicznie do dawniejszego modelu kierowania Grupami Szturmowymi Szarych Szeregów.

A więc dowódcą został kapitan, oficer Kedywu, cichociemny - osoba szkolona jeszcze w Szkocji do kierowania m. in. tego typu oddziałem. Jego formalnym zastępcą został 21-letni przywódca Pet-u, a potem drużyny GS (CR-500) - st. strz. Jerzy Zborowski "Jeremi".
Otrzymując to stanowisko "Jeremi" - podobnie jak przedtem Tadeusz Zawadzki "Zośka" - nie miał na dobrą sprawę żadnego tytułu do pełnienia tak odpowiedzialnej funkcji.
Powtórzyła się więc sytuacja, gdzie na czele oddziału harcerskiego stał znacznie starszy wiekiem i stopniem oficer, a jego zastępcą był przywódca-rówieśnik, posiadający wśród kolegów spory autorytet, zbudowany co prawda na wartościach osobistych, lecz nie poparty jeszcze ani stopniem, ani większymi dokonaniami bojowymi.

Pomimo zachowania tego tradycyjnego, harcerskiego modelu kierowania, oddział stopniowo tracił kontakt z Szarymi Szeregami, który w późniejszym okresie został sprowadzony praktycznie do minimum.
Głównymi przyczynami niemal całkowitego zerwania więzi organizacyjnych z harcerstwem, było zarówno jasne w tej kwestii stanowisko "Pługa", ale także szczególny charakter i rodzaj wykonywanych przez "Agat" zadań z jednej strony, a z drugiej - szybki napływ do oddziału elementu czysto wojskowego.

Dzięki wspomnianemu, szybkiemu napływowi żywiołu wojskowego jeszcze w ciągu 1943 r., "Agat" mógł stać się z harcerskiego plutonu, pełnowartościową kompanią.
Pod koniec tego roku "Agat" składał się z 3 pionów organizacyjnych, czyli dowództwa, plutonów liniowych oraz służb pomocniczych. Do dowództwa należała adiutantura oraz komórka wywiadowcza, natomiast w skład służb weszły: komórka kwatermistrzowska, komórka motoryzacyjna i zalążek sanitariatu, który ostatecznie rozwinięto w roku 1944.

I. Dowództwo.

Dowódca oddziału:

kpt. rez. art. cc. Adam Borys "Pług", "Bryl", "Pal".: sierpień 1943 - 1944 r.

Zastępca dowódcy:

st. strz./pchor./ppor. Jerzy Zborowski "Jeremi", "Kowalski".: sierpień 1943 - ??

Adiutanci dowódcy:
plut. pchor. Józef Saski "Katoda", "Jurek".: sierpień - październik 1943 r.
pchor. Stefan Grudziński "Bogdan".: październik 1943 - luty 1944 r.
pchor. Tadeusz Szabelski "Kaktus".: luty 1944 - ??

Zakres obowiązków adiutanta dowódcy był bardzo szeroki. Odpowiadała on za: łączność zewnętrzną i wewnętrzną, nadzór nad szkoleniem, gospodarkę pieniężną, prowadzenie ewidencji, zdobywanie fałszywych dokumentów.

Kwatermistrz:
strz./pchor. Wiesław Raciborski "Wiesław", "Robert".: sierpień 1943 - ??

Łączniczki dowództwa:
- Halina Kalinowska-Olszewska "Marysia" (łączność z Kedywem KG).
- Janina Trojanowska "Nina" (łączność z oddziałem).

Obok łączniczki dowództwa, utrzymującej kontakt z plutonami, każdy z plutonów posiadał specjalną łączniczkę, której zadaniem było utrzymanie kontaktu z dowództwem kompanii. Do zadań innych łączniczek, podporządkowanych dowódcom plutonów czy poszczególnych drużyn, należało już tylko zachowanie łączności wewnętrznej, przenoszenie broni oraz kolportaż prasy konspiracyjnej w oddziale.

Komórka wywiadowcza:

Szef:
chor./ppor. Aleksander Kunicki "Rayski", "Marian".

Pracownicy m. in.:
Irena Klimesz "Wanda", hcm. Bogusław Ustaborowicz "Żar", N.N. "Robak" (policjant Kripo), Ludwik Żurek "Żak" (policjant Kripo).

Zadaniem komórki wywiadowczej było przygotowanie uderzenia poprzez rozpoznanie zarówno osób, będących obiektami zamachu jak i warunków terenowych przyszłej akcji.

Komórka kontrwywiadowcza/komórka bezpieczeństwa.

Samo istnienie tej komórki w początkowym okresie istnienia oddziału budzi spore wątpliwości, skoro nawet wśród byłych żołnierzy "Parasola" zdania na ten temat były podzielone. Według "Kroniki Parasola" pracownikami kontrwywiadu mieli być wówczas: pchor. phm. Zygmunt Kaczyński "Wesoły" - akwizytor "Wedla", mający dostęp do funkcjonariuszy Gestapo w Al. Szucha; pracownicy Kripo "Żak" i "Robak", a także łączniczka 3 plutonu "Janina", mająca znajomego w kierownictwie warszawskiego Kripo.

Dopiero z czasem, w związku z narastającym zagrożeniem związanym z dekonspiracją utworzono w "Agacie" komórkę bezpieczeństwa, którą rozbudowano w momencie przeformowania kompanii w batalion.
Wówczas to utworzono stanowiska referentów bezpieczeństwa w kompaniach i plutonach, w których dodatkowo zainstalowano tzw. MO (milczących obserwatorów), nie znanych nawet dowódcom plutonów, a meldujących o wszelkich niepokojących objawach szefowi bezpieczeństwa plutonu.
Do obowiązków szefów bezpieczeństwa należało również zabezpieczenie transportów broni, ruchu samochodów i rozpoznawanie terenu przed akcją.

II. Plutony liniowe.

1 Pluton "Pet".

Dowódcy:
pchor./ppor. Jerzy Zborowski "Jeremi", "Jurek", "Jurek Kowalski", "Kajman", "Okularnik", "Kowalski".: sierpień - listopad 1943 r.
pchor./ppor. Bronisław Pietraszewicz "Bronek", "Lot".: listopad 1943 - 4 luty 1944 r.
pchor. Stanisław Leopold "Rafał".: luty - maj 1944 r.

Drużyna 1.
Dowódca:
plut./sierż. pchor. Tadeusz Huskowski "Tadek", "Tadeusz".

Drużyna 2.
Dowódca:
- Jan Kordulski "Żbik".

Drużyna 3.
Dowódca:
- Antoni Sakowski "Mietek".

Utworzony w oparciu o drużynę "CR-500", w skład której weszli starsi członkowie żoliborskiego i staromiejskiego koła organizacji "Pet". Organizacja ta włączona do Grup Szturmowych jesienią 1942 r., wprowadziła w ich struktury 40 mężczyzn w wieku powyżej 18 lat.
Po podziale tej grupy na drużyny "starszą" i "młodszą", w omawianej III kompanii znalazła się młodzież z dwóch środowisk: inteligenckiego środowiska żoliborskiego, działającego w "Pecie" od 1940 oraz rzemieślniczo-robotniczego środowiska staromiejskiego, które weszło do "Petu" w 1942 r.

2 Pluton "Bravi".

Dowódca:
pchor. Jerzy Zapadko "Mirski".
Zastępca dowódcy:
pchor. Kazimierz Kardaś "Orkan".

Drużyna 1.
Dowódca:
pchor. Kazimierz Kardaś "Orkan".

Drużyna 2.
Dowódca:
pchor. Stanisław Jastrzębski "Kopeć".

Drużyna 3.
Dowódca:
pchor. Krystyn Strzelecki "Zawał".

Drużyna 4.
Dowódca:
pchor. Jan Kołomyjski "Ossoria".

Zespół łączniczek:
kpr. pchor. Irena Malento "Jenny".

Drugi pluton zorganizowano w oparciu o drużynę Hufca "Południe" - "Sad-100", której młodzież pochodziła z różnych środowisk i różnych dzielnic, a która w konspiracji harcerskiej uczestniczyła w większości od 1940 r.
Byli to uczniowie i absolwenci liceów w wieku od 17 do 22 lat, wśród których odbijała wiekiem tzw. "sekcja starszych", czyli 20 - 27 letnich mężczyzn, uczestniczących w konspiracji harcerskiej od 1941 r. ("Kopeć", "Niemira", "Żegota", "Rawicz").

"Sad-100" dzielił się na dwa zespoły złożone z harcerzy z Powiśla, dowodzonych przez Kazimierza Kardasia "Orkana" oraz z harcerzy z Woli dowodzonych przez Jerzego Zapadkę "Dzika", "Mirskiego".
Poza wymienionymi "starszymi harcerzami" w drużynie tej tkwiły małe zespoły koleżeńskie, które wprowadzili do oddziału poszczególni żołnierze Grup Szturmowych. Połączenie tych zespołów nastąpiło na początku 1943 r.

3 Pluton "Ryś".

Dowódca:
pchor. Wacław Dunin-Karwicki "Luty".

Drużyna 1.
Dowódca:
pchor. Stefan Pakuła "Maryla".

Drużyna 2.
Dowódca:
pchor. Henryk Nowak "Heniek".

Drużyna 3.
Dowódca:
pchor. Tadeusz Wronowski "Przygoda".

Pluton miał dość zróżnicowany skład, bowiem większość jego żołnierzy była albo uczniami gimnazjum im. Św. Stanisława Kostki, albo przedwojennymi harcerzami 6 WDH, którzy wcześniej weszli do konspiracji ZWZ, ale zniechęceni ograniczeniem działalności do szkolenia wojskowego, na początku 1943 r., przenieśli się do Grup Szturmowych, tworząc w hufcu "CR-200" osobną sekcję. W 3 plutonie spory odsetek stanowili studenci lub zamierzający studiować maturzyści.

4 Pluton (gospodarczy).

Dowódca:
pchor. Ryszard Hoffman "Rysiek", "Ryś".

Zastępca dowódcy:
pchor. Władysław Wajnert "Władek Tramwajarz".

Drużyna 1.
Drużyna 2.

Pluton zorganizowano na przełomie 1943-1944 r. W styczniu 1944 w jego skład weszła grupa harcerzy, która przeszła dobrowolnie z bratniego Batalionu "Zośka". W grupie tej znalazł się pchor. Ryszard Hoffman, który wkrótce został mianowany dowódcą plutonu.
W skład plutonu weszła młodzież z różnych dzielnic Warszawy, czyli: koledzy "Ryśka" z Żoliborza, młodzi żołnierze oddziału AK z Ochoty oraz podchorążowie z mokotowskiej kompanii ckm.

III. Służby.

Komórka kwatermistrzowska.

Szef:
pchor./ppor. Wiesław Raciborski "Robert", "Wiesiek", "Wiesław".

Komórka liczyła tylko kilka osób i miała charakter zalążkowy.

Komórka "Moto".

Szefowie:
plut. Józef Saski "Katoda".: sierpień - październik 1943 r.
pchor. Stefan Grudziński "Kaktus".: październik 1943 - 1944 r.

Szkolenie kierowców:
- Kazimierz Glazer "Sam".

Zorganizowana w sierpniu 1943 r. Początkowo podlegała adiutantowi dowódcy - plut. Józefowi Saskiemu "Katodzie", a następnie pchor. Stefanowi Grudzińskiemu "Kaktusowi", który w lutym 1944 r., został jej pełnoprawnym dowódcą.
Zadaniami komórki była opieka nad samochodami oddziału (początkowo na stanie był tylko jeden), a także ich obsługa, szkolenie kierowców, szkolenie motorowe żołnierzy "Agatu".

Komórka sanitarna.

Szef:
ppor. dr Zbigniew Dworak "Dr Maks".

Początkowo "Agat" miał kontakt z sanitariatem Kedywu KG AK krypt. "Rola", poprzez Lidię Strzelecką "Akne", studentkę medycyny, która gromadziła środki sanitarne i prowadziła wykłady z zakresu pierwszej pomocy.
Właściwa komórka sanitarna powstawała w ciągu 1944 r. i finalnie liczyła kilka sanitariuszek oraz posiadała szereg kontaktów z wtajemniczonymi lekarzami. Na początku 1944 r., lekarzem oddziału został "Dr Maks", absolwent Szkoły Podchorążych Sanitarnych.