Formowanie 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty.
Najprawdopodobniej pod koniec 1942 r., kierownictwo Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) podjęło decyzję o rozpoczęciu akcji masowej rzezi ludności polskiej na Wołyniu.
W okresie styczeń - kwiecień 1943 roku nastąpiła eskalacja terroru i coraz liczniejsze stały się masowe mordy. W marcu nasiliły się także represje niemieckiego i ukraińskiego aparatu administracyjno-policyjnego.
W maju 1943 r., można już mówić o zmasowanych i zorganizowanych napadach na polskie wsie, obejmujących stopniowo cały Wołyń. Eksterminacja ludności polskiej, rozpoczęta w powiatach: sarneńskim, kostopolskim, równieńskim i zdołbunowskim, w czerwcu 1943 r., rozszerzyła się się na powiaty dubieński i łucki, natomiast w lipcu objęły powiaty: kowelski, włodzimierski i horochowski.
Tragiczne wydarzenia i groźba eksterminacji ludności polskiej spowodowały bardzo gwałtowny rozwój partyzantki. W obliczu fizycznej likwidacji żywiołu polskiego Komenda Okręgu, która dotychczas przygotowywała podjęcie walki na tyłach cofających się Niemców, skierowała swój główny wysiłek na organizowanie samoobrony.
W ciągu 1943 r., powstało na Wołyniu 167 jej ośrodków. Do największych należały Przebraże, Huta Stepańska, Pańska Dolina, Zasmyki czy Bielin. Mniejsze ośrodki z reguły nie wytrzymywały naporu oddziałów UPA i były systematycznie niszczone. Tylko w niektórych przypadkach udało się ludności polskiej ukryć w większych miastach lub większych ośrodkach samoobrony.
W czerwcu 1943 r., dowództwo Okręgu przeprowadziło reorganizację strukturalną. Część sił, operująca w ośrodkach miejskich pozostała w konspiracji, natomiast znaczna część kadry oficerskiej oraz siły operujące na terenach wiejskich skierowano do walki.
W organizacji oporu przeciwko bandom OUN postawiono na dwie formy samoobrony:
silne bazy obronne, organizowane w miejscowościach o dużych skupiskach ludności polskiej, oraz lotne oddziały partyzanckie, współdziałające z bazami od zewnątrz.
19 lipca Komendant Okręgu wydał rozkaz podporządkowania Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, podlegającego dotychczas Okręgowej Delegaturze Rządu, dowództwu wojskowemu. Oznaczało to scentralizowanie władzy wojskowej i cywilnej w jednym ośrodku decyzyjnym.
Następnego dnia zapadła decyzja o tworzeniu oddziałów partyzanckich. Zgodnie z wydanymi w tej kwestii rozkazami utworzono dziewięć oddziałów partyzanckich:
Oddział Partyzancki "Łuna".
Dowódca:
 ppor. Jan Rerutko "Drzazga".
Liczebność 107 żołnierzy. Współdziałanie z ośrodkiem samoobrony w Przebrażu, Powiat Łuck.
Oddział Partyzancki "Jastrzębia".
Dowódca:
 por. Władysław Czermiński "Jastrząb".
Liczebność około 150 żołnierzy. Współdziałanie z bazą samoobrony w Zasmykach-Kupiczowie, Powiat Kostopol.
Oddział Partyzancki "Bomby".
Dowódca:
 kpt. Władysław Kochański "Bomba".
Liczebność około 500 żołnierzy. Współdziałał z ośrodkiem samoobrony w Starej Hucie, Powiat Kowel.
Oddział Partyzancki "Gzymsa".
Dowódca:
por. Franciszek Pukacki "Gzyms".
Liczebność około 80 żołnierzy. Działał w rejonie ośrodka samoobrony Stójło-Witoldówka, powiat zdołbunowski.
Oddział Partyzancki "Sokoła".
Dowódca:
por. Michał Fijałka "Sokół".
Liczebność 120 żołnierzy. Działał w rejonie ośrodka samoobrony Zasmyki-Kupiczów, Powiat Kowel.
Oddział Partyzancki "Korda".
Dowódca:
por. Kazimierz Filipowicz "Kord".
Liczebność około 80 żołnierzy. Współdziałał z ośrodkiem samoobrony w Rymaczach-Jagodzinie, Powiat Luboml.
Oddział Partyzancki "Strzemię".
Dowódca:
por. Zenon Blachowski "Strzemię".
Liczebność około 100 żołnierzy. Działał w rejonie bazy samoobrony Rudnia Lwa, Powiat Sarny.
Oddział Partyzancki "Ryszarda".
Dowódca:
ppor. Ryszard Walczak "Ryszard".
Liczebność około 80 żołnierzy. Współdziałał z ośrodkiem samoobrony Lubomirka-Klewań, Powiat Równe.
Oddział Partyzancki "Piotrusia".
Dowódca:
ppor. Władysław Cieśliński "Piotruś".
Liczebność około 80 żołnierzy. Działał w rejonie bazy Spaszczyna-Bielin, Powiat Włodzimierz Wołyński.
Tak zorganizowana obrona przyniosła bardzo pozytywne wyniki. Pod koniec 1943 r., udało się powstrzymać napór OUN-UPA, ratując od zagłady znaczną część ludności polskiej, która znalazła schronienie w ośrodkach samoobrony, wspieranych przez lotne oddziały partyzanckie.
Trzeba dodać, że strona polska podjęła się nawiązania rozmów ze stroną ukraińską. Pierwsze odbyły się 7 lipca 1943 r., i przebiegły bez zakłóceń. Na kolejną rozmowę 10 lipca 1943 r., udali się z ramienia Okręgu AK Krzystof Markiewicz "Czart", a jako przedstawiciel Okręgowej Delegatury Rządu Zygmunt Rumel "Poręba". Oboje, razem z przewodnikiem (Witoldem Dobrowolskim) zostali bestialsko zamordowani we wsi Kustycze pod Kowlem.
4 stycznia 1944 r., Armia Czerwona przekroczyła przedwojenną granicę Rzeczpospolitej. Tym samym Wołyń stał się bezpośrednim zapleczem frontu wschodniego. W tej sytuacji komendant Okręgu zdecydował o uruchomieniu akcji "Burza" na podległym sobie terenie.
15 stycznia 1944 r., wydany został rozkaz nakazujący mobilizację oddziałów Armii Krajowej i skierowanie ich do rejonu koncentracji w zachodniej części Wołynia, w rejonie Zasmyk, położonych na południe od Kowla oraz w rejonie Bielin, na północ od Włodzimierza Wołyńskiego.
Pod koniec miesiąca płk. "Luboń" zrezygnował z pierwotnych planów organizowania mobilizowanych oddziałów w systemie brygadowym, a za podstawę organizacyjną przyjął szkielet dywizji piechoty na wzór przedwojenny.
28 stycznia na odprawie oficerów sztabu w Suszybabie podjęto decyzję o odtworzeniu 27 Dywizji Piechoty, wkrótce nazwanej Wołyńską. W organizacji dywizji nawiązano do przedwojennych tradycji 27 DP, 13 DP oraz Wołyńskiej Brygady Kawalerii, zachowując dawną numerację pułków.
Dla powszechnego użytku stosowane były wsześniejsze nazwy oddziałów (batalionów, kompanii, plutonów) pochodzące od pseudonimów ich dowódców.
Na organizację struktur dywizji bezpośredni wpływ miały założenia "Burzy", przewidziane dla Okręgu Wołyń. Wychodząc tym założeniom na przeciw zorganizowano dwa zgrupowania pułkowe.
W marcu 1944 r., dywizja liczyła 5 988 żołnierzy, w tym: 118 oficerów, 654 podoficerów, 5 216 szeregowych. Uwzględniając przy tym oddziały obrony ludności cywilnej i ochrony zaplecza kwatermistrzowskiego, 27 WDP liczyła 6 558 żołnierzy.
W jej skład weszło 9 batalionów piechoty, 1 kompania samodzielna piechoty, 2 szwadrony kawalerii oraz pododdziały specjalne i pomocnicze.
Mimo wysokiego, jak na warunki konspiracyjne stanu osobowego, wyniki mobilizacji nie były dla dowództwa dywizji zadowalające. Tylko Inspektorat Kowel oraz Obwód Włodzimierz Wołyński zmobilizowały i wyprowadziły w rejon koncentracji praktycznie całość swoich oddziałów.
W Obwodach: Kiwerce, Łuck, i Horochów w ogóle nie wyprowadzono oddziałów do rejonu koncentracji. Powodem tego były działania wojenne, związane z szybko postępującym frontem wschodnim.
Dodatkowo w środkowych i wschodnich powiatach Okręgu pozostały liczne oddziały samoobrony, które do końca broniły ludności polskiej przed ukraińskimi nacjonalistami. Po wejściu wojsk sowieckich żołnierzy samoobrony rozbrojono, a wielu z nich aresztowano.
Struktura organizacyjna i obsada personalna 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty.
Dowódcy dywizji:
 płk Kazimierz Bąbiński "Luboń".: styczeń - 10 luty 1944 r.
 mjr/ppłk Jan Wojciech Kiwerski "Oliwa".: 10 luty - 18 kwietnia 1944 r.
 mjr Jan Szatowski "Kowal".: 19 kwietnia - 3 maja 1944 r.
mjr dypl. Tadeusz Sztumberk-Rychter "Żegota": 4 maja - 15 lipca 1944 r.
płk Jan Kotowicz "Twardy".: 16 lipca - 26 lipca 1944 r.
Marzec 1944 r.
Dowództwo:
Dowódca:
ppłk dypl. Jan Wojciech Kiwerski "Oliwa".: 10 luty - 18 kwietnia 1944 r.
Sztab "Pożoga":
Miejsce postoju: Ossa, Władynopol, gajówka Huta Stęrzycka.
Szef sztabu:
mjr dypl. Tadeusz Sztumberk-Rychter „Żegota”.: 28 luty - 4 maja 1944 r.
Oficer operacyjny:
kpt. Tadeusz Klimowski „Ostoja”.: 15 stycznia - 4 maja 1944 r.
Komendant kwatery głównej:
mjr. Stanisław Piaszczyński "Pogrom".
Oficer łączności taktycznej:
por. Marek Lachowicz "Bratek".
Oficer informacji:
ppor. Andrzej Buchman "Korsak".
Szef służby sanitarnej:
por. dr. Jan Matulewicz "Sęp".
Szef służby duszpasterskiej:
kpt. ks. kapelan Antoni Piotrowski "Prawdzic".
Oficer ordynansowy:
ppor. Edward Krasucki "Zołza".
Kierownik kancelarii:
 kpr. Kamila Plewako "Wacława".
Szyfrantka:
 szer. Leontyna Paprocka "Lonia".
Biuro Informacji i Propagandy (BIP):
Szefowie:
 pchor. Janusz Bazali "Misza".
pchor. Jan Roratowski "Bonin".
Ogółem stan liczebny sztabu, wraz z personelem administracyjnym, obsługą, luzakami, taborytami i gońcami, liczył około 90 ludzi w tym: 10 oficerów, 20 podoficerów, 60 szeregowych.
Kwatermistrzostwo:
Miejsce postoju: Kupiczów, Ossa, Mosur.
Kwatermistrz dywizji:
kpt. Władysław Majcher „Arat”
Oficer gospodarczy:
pchor. Jan Leśniak "Marian".
Intendent:
ppor. Jan Witwicki "Nagiel".
Kompania gospodarcza (podległa intendentowi).
Ogółem stan osobowy kwatermistrzostwa wynosił około 175 żołnierzy, w tym: 3 oficerów, 26 podoficerów, 146 szeregowych. W liczbie tej ujęty został personel administracyjny, taboryci, luzacy, członkowie pracowni specjalistycznych, oddziały zaopatrzenia.
Pododdziały samodzielne:
Kompania łączności.
Miejsce postoju Ossa, Władynopol, gajówka Huta Stęzarzycka.
Dowódcy:
ppor. Józef Figórski „Szymon”.
ppor. Wincenty Lempart "Wichura" (okresowo).
Szef kompanii:
 sierż. Michał Tałaj "Bończa".
I Pluton (radiotechniczny).
Dowódca:
ppor. Stanisław Skiba "Strzałka".
II Pluton (telefoniczny).
Dowódcy:
ppor. Zygmunt Janowski "Drut".
 st. sierż. Władysław Kunicki "Kabel".
III Pluton (łączności konnej).
Dowódcy:
 plut. Stefan Baranowski "Pokrzywka".
plut. Stanisław Fronczak "Bojan".
Stan osobowy 156 żołnierzy, w tym: 4 oficerów, 16 podoficerów, 136 szeregowych.
Kompania saperów (warszawska).
Miejsce postoju: Ossa, Pustynka, gajówka Huta Stęzarzycka.
Dowódca:
por. Zdzisław Zołociński „Piotr”.
Zastępca dowódcy:
por. Marek Szymański "Czarny".
I Pluton.
Dowódca:
por. Klaudiusz Stysło "Biały".
II Pluton.
Dowódca:
por. Jerzy Wolszczan "Bartek", "Jumbo".
Stan osobowy około 90 ludzi, w tym: 5 oficerów, 11 podoficerów, 1 podchorąży i 74 szeregowych.
Kompania przeprawowa (na Bugu).
Miejsce postoju Binduga.
Dowódca:
ppor. Stanisław Witamborski „Mały”.
Stan liczebny około 40 ludzi, w tym: 1 oficer, 5 podoficerów i 34 szeregowych.
Pluton żandarmerii:
Miejsce postoju Ossa, Władynopol, Lasy mosurskie.
Dowódca:
ppor. Franciszek Krawczak „Żeliwo”.
Stan liczebny około 36 żołnierzy, w tym: 1 oficer, 8 podoficerów, 27 szeregowych.
I Batalion 45 pp. (Oddział dyspozycyjny dowódcy dywizji).
Dowódca:
por. Franciszek Pukacki „Gzyms”.
Adiutant:
ppor. Franciszek Chorążyczewski "Wiarus".
Drużyna dowodzenia:
wachm. Wacław Wiarkowski "Paluszek".
Obserwator - goniec:
- Karol Szmidt "Karol".
1 Kompania.
Dowódca:
ppor. Feliks Szczepaniak „Słucki”.
I Pluton.
Dowódca:
st. sierż. Antoni Skrzybalski "Jemioł".
II Pluton.
Dowódcy:
sierż. Wincenty Paszkowski "Miś".
plut. Stanisław Marciniak "Miglanc".: 18 kwietnia 1944 - ??
III Pluton.
Dowódca:
st. sierż. Zdzisław Stachowicz "Słoń".
2 Kompania.
Dowódca:
ppor. Jerzy Wolszczan „Bratek”.
I Pluton.
Dowodcy:
plut. pchor. Leszek Burzyński "Hel".: ?? - 20 luty 1944 r.
sierż. Franciszek Bronowicki.
II Pluton.
Dowódca:
sierż. Jan Szewczyk "Włóczęga".
Pluton moździerzy i działek ppanc.
Dowódcy:
st. wachm. N.N. "Orlicz".
plut. Franciszek Chodorowski "Długi".
Pluton ckm (3 szt.).
Dowódca:
st. sierż. Zygmunt Żołędziewski "Boston".
Pluton zwiadu.
Dowódca:
st. wachm. "Czarny".
Pluton gospodarczy.
Dowodca:
st. sierż. Franciszek Pawełczak "Opór".
Lekarz batalionu:
por. dr. Grzegorz Fedorowski "Gryf".
Drużyna sanitarna:
- siostra sanitariuszka Janina Włodarska "Dana".
Stan osobowy batalionu około 380 żołnierzy, w tym: 7 oficerów, 24 podoficerów, 349 szeregowych.
Łącznie jednostki podległe bezpośrednio dowództwu dywizji liczyły 470 żołnierzy, w tym: 1 batalion dyspozycyjny.
Orientacyjne uzbrojenie: 160 szt. broni krótkiej, 35 pistoletów maszynowych, 780 karabinów, 27 rkm-ów, 3 ckm, 2 moździeże, 2 działka ppanc.
*****
Zgrupowanie „Gromada” (kowelskie) / 50 pp.
Dowódca:
mjr Jan Szatowski „Kowal”.: styczeń - 25 lipca 1944 r.
Adiutanci dowódcy:
kpt. Kazimierz Lenczewski-Samotyja "Strzemieńczyk".
ppor. Mścisław Sławomirski "Prawdzic".
Poczet dowódcy zgrupowania:
kpr. Jan Grądziel "Głos".
Sztab zgrupowania.
Miejsce postoju Ossa, Stawki, lasy mosurskie.
Kancelaria sztabu.
 st. szer. Stefan Piotrowski "Stefan".
Pluton żandarmerii i ochrony sztabu.
- Lech Sarnowski.: ?? - 5 luty 1944 r.
wachm. Ryszard Prus "Ryś".
Duszpasterstwo.
kpt. ks. kapelan Antoni Dąbrowski "Rafał".
Stan osobowy sztabu zgrupowania wynosił w tym czasie: 70 żołnierzy, w tym: 3 oficerów, 14 podoficerów i 53 szeregowych. W liczbie tej ujęto personel administracyjny, obsługę, luzaków i taborytów.
Kwatermistrzostwo.
Miejsce postoju Kupiczów, Stawki, lasy mosurskie.
Kwatermistrz:
kpt. Jan Józefczak "Hruby".: ?? - 21 kwietnia 1944 r.
Zastępca kwatermistrza:
ppor. Stanisław Dudulewicz "Wrzos".
P.o. oficera materiałowego:
plut. Aleksander Warszewski "Łysy".
P.o. oficera broni:
Antoni Piotrowski "Powietrze".
Szef służby sanitarnej:
por. dr. Włodzimierz Zagórski "Osiemnastka".
Szpital.
por. Zygmunt Simbierowicz "Zyg".
Kompania gospodarcza.
Dowódca:
ppor. Roman Skwarski "Konrad".
Oddział ochrony kwatermistrzostwa.
Stan osobowy około 290 żołnierzy, w tym: 5 oficerów, 45 podoficerów, 240 szeregowych.
Samodzielne pododdziały zgrupowania.
Pluton saperów.
Dowódca (zakwaterowany przy I/50 pp.):
ppor. Stanisław Grabowski "Junosza".
Pluton rozpoznania.
Dowódca (zakwaterowany przy II/43 pp.):
sierż. Kazimierz Pawlik "Kruk".
Drużyna przeciwpancerna (2 działka).
Dowódca:
kpr. Czarnota "Głaz".
Stan osobowy 180 żołnierzy, w tym: 1 oficer, 35 podoficerów, 144 szeregowych.
Bataliony zgrupowania:
I Batalion 50 pp "Sokoła".
Dowódca:
por. Michał Fijałka "Sokół".
Adiutant:
ppor. Kulikowski "Agat".
Sekcja dowodzenia:
sierż. Sergiusz Charczun "Kobuz".
1 Kompania.
Dowódca:
por. Stanisław Kędzielawa "Kania".
Szef kompanii:
sierż. Teofil Nadratowski "Pantera".
I Pluton.
plut. Lucjan Szarwiło "Lis Kula".
ppor. Bogdan Spychaj "Bobo".: 12 kwietnia 1944 - ??
II Pluton.
plut. Józef Różański "Łasica".
ppor. Kazimierz Ramiński "Bajan".: 21 kwietnia 1944 - ??
III Pluton.
plut. Feliks Szwarc "Wąsowicz".
kpr. Bolesław Bagiński "Wołyniak".
2 Kompania.
Dowódcy:
ppor. Jan Łucarz "Jur".: ?? - 2 maj 1944 r.
por. Zbigniew Ścibor-Rylski "Motyl".: 5 maj 1944 - ??
I Pluton.
Dowódcy:
plut. pchor. Zdzisław Borysiuk "Kruk".: ?? - 3 kwietnia 1944 r.
plut. pchor. Zbigniew Krzysztofowicz "Puch".
II Pluton.
Dowódcy:
kpr. pchor. Witold Rabek "Witek".: ?? - 3 kwietnia 1944 r.
plut. pchor. Władysław Majewski "Krasna Pogoń".
III Pluton.
Dowódca:
plut. Tadeusz Słoniewski "Grabowski".
Pluton specjalny.
Dowódca:
sierż. Marceli Kraiński "Babinicz".
Drużyna zwiadu.
Dowódca:
plut. Wacław Sajek "Zasuwa".
Drużyna ckm.
Dowódca:
kpr. Bolesław Bagiński "Wołyniak".
Pluton gospodarczy.
Dowódca:
ppor. Stanisław Cytrycki "Huczek".
Lekarz batalionu.
pchor. dr. Edward Krotkiewski "Sfinks".
Drużyna sanitarna.
sierż. Wacław Runiewicz "Dolski".
Stan osobowy batalionu około 550 żołnierzy, w tym: 10 oficerów, 48 podoficerów, 492 szeregowych.
II Batalion 50 pp "Jastrzębia".
Dowódca:
por. Władysław Czermiński "Jastrząb".
Adiutant:
ppor. Henryk Zarzycki "Kostek".
Sekcja dowodzenia.
ppor. Stanisław Paryż "Żbik".
sierż. Wincenty Marzec "Ciężki".
1 Kompania.
Dowódca:
ppor. Józef Jażdżewski „Rybitwa”
Szefowie kompanii:
sierż. Jan Siwek "Mostowicz".: ?? - 16 luty 1944 r.
plut. Antoni Kijkowski "Otello".
I Pluton.
Dowódca:
ppor. Borys Warfłomiejew "Chan".
II Pluton.
Dowódca:
plut. Jan Bednarek "Kowiński".
III Pluton.
Dowódca:
plut. Józef Wojtaszczyk "Chmielewski".
2 Kompania.
Dowódca:
por. Hieronim Kita „Wir”.
Szef kompanii:
sierż. Roman Gos "Grzmot".
I Pluton.
ppor. Zenon Stachurski "Barton".
II Pluton.
sierż. Władysław Budzyński "Sosna".
III Pluton.
ppor. Jan Bronisław Grochowski "Orzeł".
3 Kompania.
Dowódca:
- NN. „Mściwój”.
I Pluton.
Dowódca:
ppor. Adam Kamiński "Topór".
II Pluton.
Dowódca:
ppor. Stanisław Gąsior "Tęczyn".
Sekcja zwiadu konnego.
Dowódca:
kpr. Antoni Witkowski "Kropla".
Drużyna ckm.
Dowódca:
kpr. Jan Sobczyk "Buzdygan".
Pluton gospodarczy.
Dowódca:
plut. Józef Łukawski "Garść".
Drużyna gospodarcza.
Dowódca:
plut. Antoni Gdula "Naszelnicki".
Stan osobowy batalionu około 480 żołnierzy, w tym: 11 oficerów, 41 podoficerów, 429 szeregowych.
III Batalion 50 pp. "Trzaska".
Dowódcy:
por. Zbigniew Twardy "Trzask".: ?? - 10 kwietnia 1944 r.
por. Marek Lachowicz "Bratek".: 11 kwietnia 1944 - ??
Adiutant:
 chor. Józef Cienkusz "Liść".
Sekcja dowodzenia.
st. sierż. Mieczysław Wierzbowski-Stoś "Lis".
1 Kompania.
Dowódca:
ppor. Marian Moczulski „Jaszczur”.
Szef kompanii:
sierż. Franciszek Żurawski "Sokół".
I Pluton.
Dowódca:
plut. Stanisław Zmełty "Kotwica".
II Pluton.
Dowódca:
plut. Józef Jaworski "Jesion".
III Pluton.
Dowódca:
plut. Julian Żurawski "Sztylet".
2 Kompania.
Dowódcy:
ppor. Mikołaj Bałysz „Zagłoba”.: ?? - 20 marca 1944 r.
ppor. Michałowski "Olszyna".
I Pluton.
Dowódca:
ppor. Józef Dobrowolski "Lucjan".
II Pluton.
Dowódca:
plut. Stanisław Żelichowski "Żuraw".
III Pluton.
Dowódca:
ppor. Henryk Nadratowski "Znicz", "Wilkoń".
3 Kompania.
Dowódcy:
ppor. Stanisław Kurzydłowski (Konarski) „Jurek”.
ppor. Stanisław Mróz „Borsuk”.: ?? - 16 kwietnia 1944 r.
I Pluton.
Dowódca:
plut. Władysław Walas "Kamień".
II Pluton.
Dowódca:
- N.N.
III Pluton.
Dowódca:
plut. Bolesław Wojtachna "Wróbel".
Drużyna ckm.
Dowódca:
ppor. Cyryl Metody Beniowski "Gryf".
Sekcja zwiadu.
Dowódcy:
kpr. pchor. Wacław Skuza "Szydło".
sierż. Antoni Maruda "Zamek".
Pluton gospodarczy.
- N.N.
Stan osobowy batalionu około 500 żołnierzy, w tym: 8 oficerów, 45 podoficerów, 447 szeregowych.
I Batalion 43 pp. "Korda".
Dowódca:
por. Kazimierz Filipowicz "Kord".
Adiutant:
ppor. Tadeusz Swędrowski "Błyskawica", "Litawor".: ?? - 15 stycznia 1944 r.
1 Kompania (liniowa).
Dowódca:
por. Ryszard Markiewicz „Mohort”.
Szef kompanii:
sierż. Tadeusz Lewkowicz "Jeż".
I Pluton.
Dowódca:
plut. Michał Struś "Pocisk".
II Pluton.
Dowódcy:
plut. Jan Dyczko "Pika".: ?? - 7 listopada 1943 r.
ppor. Jan Lissoń "Cień".
plut. Stanisław Stachniuk "Miecz".
III Pluton.
Dowódcy:
pchor. Tadeusz Korona "Groński", "Halicz".: ?? - 15 stycznia 1944 r.
ppor. Tadeusz Swędrowski "Błyskawica", "Litawor".: ?? - 14 maja 1944 r.
ppor. Stanisław Kardaś "Narbut".
Sekcja zwiadu.
Dowódca:
st. szer. Franciszek Dyczko "Łuska".
Sekcja łączności.
Dowódca:
plut. Mieczysław Chmielarczyk "Odrobinka".
Drużyna gospodarcza.
Dowódca:
plut. Zygmunt Tokarski "Segał".
2 Kompania (garnizonowa).
Dowódcy:
ppor. Czesław Różycki „Ogończyk”.
ppor. Jan Matysko „Szymula”.: 11 marca 1944 - ??
ppor. Anatol Turski „Turoń”.: 2 kwietnia 1944 - ??
I Pluton (Kupracze).
Dowódca:
plut. Stefan Matyszczuk "Rybak".
II Pluton (Terebejki).
Dowódca:
kpr. Michał Pradun "Kryza".
III Pluton (Jankowce).
Dowódca:
plut. Karol Dyczko "Pika".: ?? - 23 marca 1943 r.
IV Pluton (Rymarcze).
Dowódca:
kpr. Stefan Matyszczuk "Rybak".
szer. Kacper Rudzki "Jawor".
V Pluton (St. Jagodzin).
Dowódca:
kpr. Andrzej Suszko "Kołek".
Sekcja łączności kurierskiej.
Dowódca:
- Stanisław Maślanka "Legenda", Adela Struś "Lika", Jerzy Hurkało "Wiktor".
Stan osobowy batalionu około 420 żołnierzy, w tym: 7 oficerów, 30 podoficerów, 350 szeregowych.
II Batalion 43 pp. "Siwego".
Dowódcy:
por. Marian Walery Krokay "Siwy".
kpt. Jan Józefczak "Hruby".: 21 kwietnia 1944 - ??
Adiutant:
ppor. Józef Gronostaj "Bella".
Sekcja dowodzenia.
plut. Władysław Ostrowski.
1 Kompania.
Dowódcy:
ppor. Edward Imiałek „Kruk”.
ppor. Tadeusz Persz "Głaz".: 19 marca 1944 - ??
ppor. Wilhelm Skomorowski "Wilczur".: 21 kwietnia 1944 - ??
ppor. Lucjan Słowiński "Buras".: 21 maja 1944 - ??
Szefowie kompanii:
st. sierż. Ojczyński "Lubicz".
st. sierż. Włodzimierz Osiński "Pulwis".
I Pluton.
Dowódcy:
ppor. Tadeusz Persz "Głaz".
sierż. Józef Gdowski "Komin".: 18 marca 1944 - ??
plut. Józef Zuba "Kalosz".
II Pluton.
Dowódcy:
ppor. Władysław Bryłka "Skała".
III Pluton.
Dowódcy:
pchor. Wacław Burzyński "Kazimierz".
2 Kompania.
Dowódcy:
ppor. Mścisław Sławomirski "Prawdzic".
Kazimierz Lenczewski "Strzemieńczyk".: 7 maja 1944 - ??
I Pluton.
Dowódcy:
ppor. Lucjan Słowicki "Buras".: ?? - 21 maja 1944 r.
sierż. Jan Sejnik "Stalka".
II Pluton.
Dowódcy:
ppor. Tadeusz Paszkowski "Jawor".
III Pluton.
Dowódcy:
ppor. Stanisław Mróz "Borsuk".
Sekcja zwiadu konnego.
Dowódca:
plut. Stanisław Kuczyński "Spartak".
Drużyna łączności.
Dowódca:
st. sierż. Bolesław Kurant.
Pluton gospodarczy.
Dowódca:
ppor. Ignacy Jaciubek "Kondor".
Stan osobowy batalionu około 500 żołnierzy, w tym: 10 oficerów, 43 podoficerów, 447 szeregowych.
1 szwadron 21 pułku ułanów nadwiślańskich "Hińczy".
Dowódca:
ppor. Jerzy Neuman "Hińcza".
Szef szwadronu:
sierż. N.N. "Samson".
1 Pluton.
Dowódca:
wachm. Stanisław Koksanowicz "Wiśniewski".
2 Pluton.
Dowódca:
plut. Zygmunt Śladewski "Jagoda".
Sekcja ckm.
Dowódca:
plut. Hieronim Hartwich "Jarema".
Drużyna gospodarcza.
kpr. N.N. "Kaczan".
Stan osobowy 86 żołnierzy, w tym: 1 oficer, 13 podoficerów, 68 ułanów, 4 taborytów.
Oddziały wydzielone do obrony ludności cywilnej (samoobrona).
Dowódca:
ppor. Henryk Nadratowski ps. „Znicz”.: ?? - 20 marca 1944 r.
Oprócz batalionów liniowych w rejonie zgrupowania zorganizowano oddziały obrony ludności cywilnej i ochrony zaplecza kwatermistrzowskiego liczące około 320 ludzi uzbrojonych przeważnie w kb.
Ogółem zgrupowanie „Gromada” liczyło 3 074 ludzi, w tym: 56 oficerów, 314 podoficerów, 2 704 szeregowych. W skład "Gromady" wchodziło 5 batalionów piechoty, szwadron kawalerii, pododdziały specjalne i pomocnicze.
Orientacyjne uzbrojenie: 270 sztuk broni krótkiej, 95 pistoletów maszynowych, 2600 kb, 113 rkm, 7 ckm, 2 działka ppanc., 4 rusznice ppanc.
*****
Zgrupowanie „Osnowa” (włodzimierskie) / 23 pp.
Dowódcy:
kpt. Leopold Świkla "Adam".: styczeń - 29 marca 1944 r.
kpt. Kazimierz Rzaniak "Garda".
Adiutant:
ppor. Ksawery Lesiewicz "Spokojny".
Sztab zgrupowania.
Miejsce postoju Sieliski, Zabłocie.
Poczet dowódcy.
Dowódca:
- Władysław Siemaszko "Wir".
P.o. oficera informacji.
pchor. Włodzimierz Dębski "Jarema".
Pluton dowodzenia.
Dowódca:
st. sierż. Nawrot "Jur".
Kancelaria.
Szef:
kpr. Kazimierz Nowakowski "Zadora".
Pluton żandarmerii i ochrony sztabu.
Dowódca:
sierż. Jan Kosikowski "Sawa".
Duszpasterstwo.
- ks. kapelan Gracjan Rudnicki "Gracjan".
Personel administracyjny, obsługa, luzacy, taboryci, gońcy.
Stan osobowy dowództwa około 60 ludzi, w tym: 3 oficerów, 12 podoficerów, 45 szeregowych.
Kwatermistrzostwo.
Miejsce postoju Bielin, Zabłocie.
Kwatermistrzowie:
plut. Kazimierz Urbański.
ppor. Michał Kasprowicz "Baj".
P.o. oficera broni:
sierż. Antoni Koter "Zefir".
Szef służby sanitarnej:
por. dr. Ignacy Jakira "Butrym".
Szpital zgrupowania.
por. dr. Zygmunt Podlipski "Sanus".
Kompania gospodarcza.
Dowódca:
kpr. Piotr Klusek "Bystry".
Stan osobowy około 170 żołnierzy, w tym: 3 oficerów, 20 podoficerów, 147 szeregowych.
Samodzielne pododdziały zgrupowania.
Pluton saperów.
Dowódca:
st. sierż. Franciszek Zacharczuk "Tur".
Pluton łączności.
Dowódca:
sierż. Antoni Wacławski "Kam".
Pluton zwiadu.
Dowódca:
plut. Adam Sęk "Sęk".
Stan osobowy około 60 ludzi, w tym: 13 podoficerów, 50 szeregowych.
Bataliony zgrupowania.
I Batalion 23 pp. "Bogorii" / "Zająca".
Dowódcy:
por. Sylwester Brokowski „Bogoria”.: ?? - 7 kwietnia 1944 r.
por. Zygmunt Górka-Grabowski „Zając”.: 8 kwietnia 1944 - ??
Adiutant:
st. sierż. Andrzej Poncyliusz "Gryf".
Kancelaria.
st. szer. Halina Holcówna "Katarzynka".
1 Kompania.
Dowódca:
ppor. Władysław Cieśliński „Piotruś”.
Zastępca:
ppor. Mieczysław Sieroń "Molly".
Szef kompanii:
sierż. Gustaw Kasner "Orlik".
I Pluton.
Dowódca:
sierż. Marian Koc "Karaś".
II Pluton.
Dowódca:
ppor. Ryszard Terpiłowski "Czarny".
III Pluton.
Dowódca:
sierż. Kazimierz Sondaj "Wielki".
2 Kompania.
Dowódca:
ppor. Bronisław Bydychaj „Czech”;.
Szef kompanii:
st. sierż. Kazimierz Grzechowski "Podleśny".
I Pluton.
Dowódca:
ppor. Józef Kaczmarek "Wichura".
II Pluton.
Dowódca:
plut. Stanisław Jachimczuk "Dąb".
III Pluton.
Dowódca:
sierż. Tadeusz Turzeniecki "Pirat".
Sekcja zwiadu konnego.
Dowódca:
plut. Franciszek Jakubik.
Pluton gospodarczy.
Dowódca:
plut. Kazimierz Urbański "Nieczuja".
Tabory.
Dowódca:
plut. Jan Matuszyński "Kmicic".
Drużyna sanitarna.
kpr. Janina Siemaszkowa.
Stan osobowy batalionu około 420 żołnierz, w tym: 8 oficerów, 46 podoficerów, 306 szeregowych.
II Batalion 23 pp. "Lecha".
Dowódca:
ppor. Jerzy Krasowski „Lech”.
Adiutant:
pchor. Leszek Niklewicz "Roberto".
Kancelaria.
szer. Irena Makarewicz-Romiszewska "Kiera".
4 Kompania.
Dowódca:
ppor. Szczepan Jasiński „Czesław”.
Szef kompanii:
plut Stanisław Bojko "Fiołek".
I Pluton.
Dowódca:
ppor. Michał Bubiłko "Wilk".
II Pluton.
Dowódca:
sierż. Stanisław Jasiński "Czesław".
III Pluton.
Dowódca:
plut. Ludwik Skała "Żbik".
kpr. pchor. Zygmunt Dworakowski "Tadeusz".: 10 kwietnia 1944 - ??
5 Kompania.
Dowódca:
ppor. Edward Kubala „Kostek”.
Szef kompanii:
plut. Jan Mareczko "Dzik".
I Pluton.
Dowódca:
plut. Turzeniecki "Turzeniecki".
II Pluton.
Dowódca:
- N.N.
III Pluton.
Dowódca:
- N.N.
Pluton ckm.
Dowódca:
ppor. Antoni Buczek "Pobóg".
Drużyna zwiadu konnego.
Dowódca:
wachm. Piotr Prostrelczuk "Poraj".
Pluton gospodarczy.
Dowódca:
sierż. Aleksander Jackowski "Olek".
Drużyna sanitarna.
- pielęgniarka dyplomowana Ludwika Brzostowska "Olga".
Stan osobowy batalionu około 490 żołnierzy, w tym: 6 oficerów, 30 podoficerów, 445 szeregowych.
Samodzielna kompania / Szkieletowy III batalion 23 pp.
Dowódcy:
ppor. Jeremi Witkowski „Sokół II”.: ?? - 18 maja 1944 r.
ppor. Mieczysław Sieroń „Molly”.: 18 maja 1944 - ??
Szef kompanii:
ogn. Kazimierz Tyran "Granat".
I Pluton.
DowódcY:
plut. Władysław Suszek "Wilk".
- Jan Wereszczyński "Maj".
II Pluton.
Dowódcy:
st. sierż. Jan Jaromiński "Trzyjot", "Jemioła".
Sekcja gospodarcza.
Dowódca:
plut. Aleksander Koziej "Cis".
Drużyna sanitarna.
- pielęgniarka dyplomowana Ludwika Brzostowska "Olga".
Stan osobowy kompanii około 150 żołnierzy, w tym: 2 oficerów, 19 podoficerów, 129 szeregowych.
I Batalion 24 pp. "Łuna".
Dowódca:
por. Zygmunt Kulczycki „Olgierd”.
Zastępca:
ppor. Józef Malinowski "Ćwik".
Sekcja dowodzenia.
st. sierż. Józef Wolniewicz "Wolny".
1 Kompania.
Dowódcy:
ppor. Wacław Korzeniowski „Nałęcz”.
ppor. Karol Biernat „Gabriel”).: 1 marca 1944 - ??
Szef kompanii:
sierż. Józef Kuczyński "Orlik".
I Pluton.
Dowódca:
plut. Wacław Karasiński "Wuika".
II Pluton.
Dowódca:
ppor. Karol Biernat "Gabriel".
plut. Eugeniusz Mączyński "Gołąbek".
III Pluton.
Dowódca:
chor. Władysław Anuszkiewicz "Samson".
plut. Stanisław Lachowicz "Wichert".
2 Kompania.
Dowódca:
ppor. Romuald Górnicki „Remus”.
Szef kompanii:
chor. Kornel Lewandowski "Spalony".
I Pluton.
Dowódca:
ppor. Józef Godziński "Lont".
II Pluton.
Dowódca:
plut. Bronisław Omański "Skrzypek".
III Pluton.
Dowódca:
ppor. Leon Kuźma "Czarny".
3 Kompania (szkieletowa).
Dowódca:
chor. Kornel Lewandowski „Spalony”.: 3 kwietnia 1944 - ??
Pluton zwiadu konnego.
Dowódca:
wachm. Władysław Goleniewicz "Smoleński".
Drużyna pionierów.
Dowódca:
sierż. Antoni Łomański "Saper".
Pluton gospodarczy.
Dowódca:
sierż. Wacław Plackowski "Pantera".
Szef taborów.
Dowódca:
sierż. Władysław Kozłowski "Jarema".
Lekarz baonu:
ppor. lekarz weterynarii Tadeusz Litwinowicz "Dzik".
Sekcja łączności.
- Maura Wierzbowska "Mura".
Stan osobowy batalionu około 450 żołnierzy, w tym: 8 oficerów, 3 chorążych, 68 podoficerów, 374 szeregowych.
1 Szwadron 19 pułku ułanów „Jarosława”, "Krwawi Tatarzy".
Dowódca:
ppor. Longin Dąbek-Dębicki „Jarosław”.
Zastępca:
chor. Dominik Demczuk "Ryś".
Szef szwadronu:
st. wachm. Kazimierz Godlewski "Soroka".
1 Pluton.
Dowódca:
wachm. Dudziak „Orzeł”.
2 Pluton.
Dowódca:
wachm. Antoni Werpechowski „Borus”.
3 Pluton.
Dowódca:
wachm. Władysław Gorzelnicki „Karol”.
Drużyna gospodarcza.
Dowódca:
plut. Eugeniusz Grycerski "Łęk".
Drużyna sanitarna.
- Bronisław Bąk "Murzyn".
Stan osobowy szwadronu około 150 żołnierzy, w tym: 1 oficer, 18 podoficerów, 130 ułanów.
Oddziały wydzielone do obrony ludności cywilnej (samoobrona).
W rejonie zgrupowania stacjonowały oddziały obrony ludności cywilnej i ochrony zaplecza kwatermistrzowskiego liczące około 250 ludzi uzbrojonych w karabiny.
Zgrupowanie „Osnowa” liczyło ogółem 1 946 ludzi, w tym: 31 oficerów, 229 podoficerów, 1686 szeregowych. W jego skład weszły 3 bataliony i kompania samodzielna piechoty, szwadron kawalerii oraz pododdziały specjalne i pomocnicze.
Orientacyjne uzbrojenie: 200 sztuk broni krótkiej, 100 pm, 1660 kb, 64 rkm, 13 ckm, 1 moździerz, 2 rusznice ppanc.
Koniec.
|
