Historia konstrukcji:
Działo kolejowe TM-1-180 zostało zaprojektowane w 1934 roku w rosyjskim biurze projektowym CKB-19. Wykorzystano 180 mm armatę morską B-1-P (a dokładniej stanowisko MO-1-180 używane w artylerii nadbrzeżnej) produkowane w Fabryce Nr 221 «Баррикады» (Barykady) w Stalingradzie”, którą posadowiono na platformie kolejowej. Łącznie w Fabryce Nr 198 im. Marti w Nikołajewie oprócz prototypu skompletowano do 1942 roku 20 egzemplarzy seryjnych.

Zastosowanie:

Działa tego typu zgrupowano w czterodziałowe baterie rozlokowane w pobliżu baz morskich:

Bateria Nr 17 znalazła się na terenie bazy morskiej ulokowanej na wymuszonym na Finlandii w 1940 roku Półwyspie Hanko – przed zakończeniem ewakuacji tej bazy 2 grudnia 1941 roku działa zostały uszkodzone (co nie przeszkodziło jednak Finom w naprawieniu ich i użyciu przeciwko dotychczasowemu użytkownikowi).

Baterię Nr 12 ulokowano na terenie zaanektowanej w 1940 roku Estonii w pobliżu bazy morskiej Floty Bałtyckiej w Tallinie.

Baterię Nr 18 ulokowano na terenie zaanektowanej w 1940 roku Łotwy w pobliżu bazy morskiej Floty Bałtyckiej w Libawie.

Bateria Nr 16 została przydzielona do osłony bazy Floty Czarnomorskiej w Noworosyjsku.

Bateria Nr 19 prosto z zakładowych prób odbiorczych została skierowana do obrony Leningradu.

Na początku 1942 roku działa kolejowe znajdujące się w Leningradzie zgrupowano w 101 morskiej brygadzie artylerii kolejowej pod dowództwem generała-majora I.N. Dmitriewa (w składzie tej brygady obok baterii Nr 12, Nr 18 i Nr 19 znalazła się również bateria Nr 11 z 356 mm działami kolejowymi TM-1-14 oraz liczne lżejsze działa).

Do naszych czasów w zasobach muzealnych są zachowane 2 działa: w Forcie Krasnaja Gorka niedaleko Sankt Petersburga, a drugie ma w swoich bogatych zasobach Pokłonna Góra w Moskwie.

Dane techniczne:

Kaliber: Masa:   Wymiary: Długość lufy:   Kąt ostrzału w elewacji: Kąt ostrzału w azymucie: Szybkostrzelność:

180 mm całkowita ok. 160.000 kg lufy 17.330 kg 19.980 x 3.140 x 4.800 mm 10.345 mm (w tym część gwintowana 8.267 mm) od 0° do +50° 360° 4 strz./min

Opis konstrukcji:
Lufa stalowa, gwintowana, o 48 prawoskrętnych zwojach. Objętość komory nabojowej 62,5 dm³. Żywotność lufy wynosiła ok. 320 wystrzałów. Zamek śrubowy. W konstrukcji działa kolejowego wykorzystano kompletne stanowisko armaty nadbrzeżnej typu M-1-180 w osłonie pancernej o grubości maski pancernej od czoła 38 mm, natomiast boki i dach osłony miały grubość 20 mm. Podstawa kolumnowa umożliwiała dookrężne prowadzenie ognia. Stanowisko działa posadowiono na ośmioosiowej platformie kolejowej stabilizowanej na stanowisku bojowym ośmioma rozkładanymi podporami konstrukcji rurowej. Platforma kolejowa miała z przodu i z tyłu czteroosiowe wózki jezdne. Po obu stronach stanowiska działa znajdowały się opancerzone wagony amunicyjne. Prędkość przemieszczania składu kolejowego do 55 km/h. Obsługa działa liczyła 38 żołnierzy.

Amunicja:

Przeciwpancerna Бронебойный снаряд БР-32

Masa pocisku: Masa materiału wybuchowego: Masa ładunku miotającego: Prędkość wylotowa: Donośność:

97,5 kg 1,82 kg 37,5 kg prochu bezdymnego typu 180/57 920 m/s 37.500 m

Pocisk typu AP-HE, zaopatrzony w zapalnik denny typu KTMB-2.

Odłamkowo-burząca Осколочно-фугасный снаряд ОФ-32

Masa pocisku: Masa materiału wybuchowego: Masa ładunku miotającego: Prędkość wylotowa: Donośność:

97,5 kg 7,86 kg 37,5 kg prochu bezdymnego typu 180/57 900 m/s 38.600 m

Pocisk typu HE, zaopatrzony w zapalnik denny typu RGM-6.

Źródła:

Artykuł „Железнодорожные артиллерийские установки”, czasopismo „Военный парад” numer maj-czerwiec 1994 r.

А.Иванов „Артиллерия СССР в период Второй Мировой Войны”, wyd. Издателски Дом «Нева», 2003 r.

John Campbell, „Naval weapons of World War Two”, wyd. Naval Institute Press, 1985 r.

Terry Gander, Peter Chamberlain „Enzyklopädie deutscher waffen 1939-1945”, wyd. Motorbuch Verlag, 2006 r.

В. И. Брагин „Пушки на релсах”, 2006 r.

Internet:

http://www.navweaps.com