Mineichi Koga - admirał 25.09.1885 - 31.03.1944

(fot. Zbigniew Flisowski, Burza nad Pacyfikiem, Poznań 1989)

Urodził się 25 września 1885 r.
Akademię Marynarki Etajima ukończył 19 listopada 1906 r. z 14 lokatą na 174 promowanych oficerów. Ta stosunkowo wysoka nota świadczy, że posiadał spore kwalifikacje na oficera marynarki. Wysuwane czasami sugestie, iż dalszą karierę zawdzięczał rodzinnym koneksjom na dworze cesarskim, niekoniecznie zatem muszą pokrywać się z rzeczywistością.
Pierwszy przydział otrzymał na krążownik "Matsushima", na pokładzie którego odbył rejs szkolny po Pacyfiku.
Od 5 sierpnia 1907 r. podjął służbę na pancerniku "Katori", od 20 grudnia 1907 r. służył na krążowniku lekkim "Otowa", a od 15 maja 1908 r. na krążowniku lekkim "Suma".
Od 30 kwietnia 1909 r. został skierowany na podstawowy kurs Szkoły Artylerii, a po jego ukończeniu na podstawowy kurs Szkoły Torpedowej.
Od 22 grudnia 1909 r. służył na krążowniku lekkim "Soya".
Od 1 grudnia 1910 r. pracował w Szkole Artylerii.
Od 1 stycznia 1911 r. służył na pokładzie pancernika "Aki".
1 grudnia 1911 r. rozpoczął naukę na kursie B Wyższej Szkoły Marynarki.
22 maja 1912 r. skierowano go na zaawansowany kurs Szkoły Artylerii.
Od 22 grudnia 1912 r. służył na pancerniku "Kashima".
1 grudnia 1913 r. przeniesiono go do sztabu 2 Floty.
13 grudnia 1915 r. został skierowany na kurs A Wyższej Szkoły Marynarki.
1 grudnia 1917 r. został zatrudniony w Sztabie Generalnym Marynarki, a 5 marca 1918 r. w Biurze Spraw Morskich Departamentu Marynarki.
5 maja 1920 r. wyjechał jako rezydent do Francji, gdzie przebywał do 1 sierpnia 1922 r.
Po powrocie, 1 grudnia 1922, został zastępcą dowódcy lekkiego krążownika "Kitakami".
1 czerwca 1923 r. ponownie otrzymał przydział do Sztabu Generalnego Marynarki (wchodził w jego skład do 30 czerwca 1923 r.) oraz został instruktorem Wyższej Szkoły Marynarki.
Od 20 października 1925 r. pracował w sztabie 1 Floty i jednocześnie Połączonej Floty.
1 grudnia 1926 r. został attache morskim we Francji. Tamże piastował stanowisko inspektora d/s budowy i zamówień (od 5 kwietnia 1927 inspektora d/s zamówień oraz zwierzchnika budownictwa okrętowego).
Od 26 kwietnia 1926 był asystentem japońskiego pełnomocnika na Konferencji Genewskiej. Odwołano go do Japonii 1 listopada 1928 r.
Od 1 kwietnia 1929 wrócił do pracy w Sztabie Generalnym Marynarki i Ministerstwie Marynarki. Objął stanowisko komendanta bazy morskiej Yokosuka.
1 grudnia 1930 r. powierzono mu dowództwo ciężkiego krążownika "Aoba", a 1 grudnia 1931 r. pancernika "Ise".

Awansowany na kontradmirała 1 grudnia 1932 r., został szefem 3 Biura. Stanowisko to piastował do 1 września 1933. 15 września 1933 r. objął kierownictwo 2 Biura Sztabu Generalnego Marynarki. Pracując w sztabie podnosił m.in. kwestię odpowiedniego zabezpieczenia wielkich okrętów przed atakami powietrznymi. Mimo to, jako typowy przedstawiciel starej szkoły uważał, że rozstrzygający głos w przyszłych starciach flot wciąż będą miały ciężkie działa wielkich okrętów (w czym zdecydowanie różnił się m.in. od ówczesnego głównego promotora lotnictwa morskiego, adm. Isoroku Yamamoto).
15 listopada 1931 objął dowództwo 7 Dywizjonu Krążowników.
1 grudnia 1936 r., awansowany do stopnia wiceadmirała, został dowódcą Floty Szkolnej.
1 grudnia 1937 r. został zastępcą szefa Sztabu Generalnego Marynarki. Koga podzielał obawy tych admirałów japońskich, którzy z pesymizmem zapatrywali się na możliwość pokonania USA. Swoich poglądów w tej materii nie wahał się wyrażać publicznie, co w rezultacie kosztowało go utratę stanowiska. 21 października 1939 r. otrzymał przeniesienie na stanowisko dowódcy 2 Floty. Niemniej przed wybuchem wielkiej wojny na Pacyfiku dowódca Połączonej Floty adm. Yamamoto wciąż upatrywał w Kodze swego przyszłego następcę.
1 września 1941 r. Koga objął dowództwo Floty Obszaru Chin. 1 maja 1942 r. awansował na admirała. 10 listopada 1942 r. został komendantem dystryktu morskiego Yokosuka i członkiem Komitetu Admiralicji.

Adm. Koga (drugi z prawej) podczas inspekcji na pokładzie jednego z japońskich okrętów.
(fot. futabamil.hobby-web.net)

18 kwietnia 1942 r. poległ adm. Yamamoto. 21 kwietnia 1942 r. jego wakujące stanowisko objął adm. Koga. Nowy Głównodowodzący w swoim pierwszym rozkazie do Połączonej Floty przyznał, że sytuacja Japonii stała się trudna: Wróg dąży do ostatecznego zwycięstwa rozbudowując przygotowania do akcji ofensywnej i kreśląc plany strategicznego zastosowania nowych broni. Koga planował wykorzystanie nieprzyjacielskiej ofensywy jako okazji do wydania decydującej bitwy Flocie Pacyfiku. Jego zamiarem było przeciwstawienie Amerykanom zreorganizowanej Połączonej Floty, która w korzystnych dla siebie warunkach nie byłaby bez szans na odniesienie zwycięstwa. Doświadczenia pierwszych miesięcy wojny przekonały go o tym, do jakiego stopnia wzrosła rola lotnictwa w konflikcie morskim. Liczył więc teraz, że rosnąca przewaga floty amerykańskiej zostanie zniwelowana przez udział w walce licznego lotnictwa lądowego bazowania. Mając to na uwadze, stał się jednym z architektów reorganizacji sił morskich. Od wiosny 1944 r. na Połączoną Flotę składały się więc: 1 Flota Ruchoma (obejmująca większość sił nawodnych), 1 Flota Powietrzną (gros sił powietrznych Marynarki) oraz Flota Eskortowa. Centralnymi jednostkami 1 Floty Ruchomej stały się lotniskowce. Zadaniem pozostałych okrętów z pancernikami było osłaniać i wspomagać pływające lotniska. Siły powietrzne zarówno pokładowego, jak i lądowego bazowania, miały ze sobą współdziałać w jak najszerszym zakresie.

Strategia oszczędzania sił z myślą o decydującej bitwie wywoływała wrażenie ogólnej bierności floty dowodzonej przez Kogę. Budziła rozgoryczenie wśród uczestników krwawych i przewlekłych, choć toczonych na stosunkowo niewielką skalę walk na Południowym Pacyfiku. Warto mimo wszystko zauważyć, że w ciągu 1943 r. adm. Koga kilkakrotnie usiłował doprowadzić do starcia z chociażby częścią Flotą Pacyfiku w sprzyjających dla strony japońskiej warunkach. Niefortunne okoliczności sprawiły, że musiał zrezygnować z planowanego przeciwdziałania amerykańskiej ofensywie na Aleutach (czerwiec 1943). Spotkania z wrogiem nie przyniosły również wypady Połączonej Floty w rejon Środkowego Pacyfiku, przeprowadzone we wrześniu i październiku 1943 roku. Kosztownym fiaskiem okazało się przebazowanie silnego zespołu krążowników do Rabaulu, skąd miały uderzyć na flotę amerykańską u brzegów Bougainville. Nieprzyjaciel nie pozwolił się zaskoczyć i przeprowadził wyprzedzający atak lotnictwa pokładowego na Rabaul. Uszkodzenia odniesione przez liczne krążowniki zmusiły Kogę do rezygnacji z planowanego ataku (listopad 1943).

W kategorii sukcesu - o nieco gorzkim jednakowoż posmaku - można traktować przeprowadzoną w porę ewakuację głównych sił Połączonej Floty z atolu Truk. Wiedziony intuicją (i zaniepokojony wizytą samolotów rozpoznawczych nieprzyjaciela) Koga wydał rozkaz opuszczenia tej bazy przez zdecydowaną większość okrętów niedługo przed zmasowanym atakiem na nią lotniskowców Floty Pacyfiku (luty 1944). W marcu 1944 r. w podobnych okolicznościach Koga wycofał swoje okręty z bazy na Wyspach Palau.

31 marca 1944 r. samolot Głównodowodzącego Połączonej Floty lecący z Palau do Davao na Filipinach zaginął podczas tajfunu. Okoliczności katastrofy do dziś pozostają nieznane. Ciała adm. Kogi nigdy nie odnaleziono. Podobnie jak jego poprzednik adm. Yamamoto, Koga został uhonorowany państwowym pogrzebem. Pośmiertnie awansowano go do stopnia admirała floty.

Mineichi Koga w amerykańskiej karykaturze.
Podczas gdy admirał oszczędzał i gromadził siły do decydującej bitwy
o Pacyfik, nieprzyjacielska prasa szydziła "Gdzie jest jego flota?".
(fot. archiwum Time'a)