Erich Julius Eberhard von dem Bach
SS-Obergruppenführer und General der Waffen-SS und Polizei
Nr SS - 9 831 (wstąpił w lutym 1931 r.)
Nr NSDAP - 489 101 (wstąpił w lutym 1930 r.)
Urodzony - 01.03.1899 r. w Lęborku (Launeburg)
Zmarł - 08.03.1972 r. - w szpitalu wiezienia München-Harlaching
Urodził się 1 marca 1899 r. w Lęborku (Launeburg) na Pomorzu Zachodnim w starej, pruskiej rodzinie ziemiańskiej osiadłej w majątku Zelewo, jako syn
Oskara von Zelewskiego.
W początkach Wielkiej Wojny służył w 176 pułku piechoty Kriegsfreiwilliger. W marcu 1916 uzyskuje nominację oficerską na podporucznika. W 1918 r.
został przeniesiony do I kompanii karabinów maszynowych, 10 pułku grenadierów "Kaiser Friedrich Wilhelm II".
Po wojnie, na której dosłużył się stopnia oficerskiego a także został wielokrotnie odznaczony (m.in. Krzyże Żelazne I i II klasy), wstąpił do
jednego z Freikorpsów i uczestniczył w walkach przeciwko polskiemu ruchowi wyzwoleńczemu na Górnym Śląsku.
W latach 1924-1930, służył jako oficer Grenzschutzu, ponownie pełniąc służbę na pograniczu z Polską.
W lutym 1930 r. wstąpił do NSDAP otrzymując legitymację z numerem 489 101 a rok
później do SS - numer legitymacji 9 831 (luty 1931 r.), w której to szeregach rozpoczął zawrotną karierę.
W okresie od 15 grudnia 1931 do 12 lipca 1932 r. był dowódcą 27 SS-Standarte "Ostmark". W tym też czasie (lipiec 1932 r.) zostaje posłem do
Reichstagu, (który to tytuł piastuje do końca wojny) oraz dowódcą XII, SS-Abschnitt z siedzibą w Dührinhof.
15 grudnia 1933 r. jest awansowany do stopnia SS-Brigadeführera, a w lutym 1934 r.
obejmuje stanowisko dowódcy SS-Oberabschnitt "Nord-Ost" z kwaterą główną w Królewcu.
Za zasługi podczas "nocy długich noży" położone na podległym sobie terenie
zostaje mianowany, 1 lipca 1934 r. SS-Gruppenführerem.
Od 15 lutego 1936 r. przenosi się z Królewca do Wrocławia na analogiczne stanowisko dowódcy SS-Oberabschnitt "Süd-Ost", natomiast w dwa lata
później, czyli 28 czerwca 1938 r. zostaje mianowany Wyższym Dowódcą SS i policji przy Nadprezydencie Śląska i Namiestniku Rzeszy na Okręg Sudety
w VIII Okręgu Wojskowym, a także pełnomocnikiem Komisarza Rzeszy Do Spraw Umacniania Niemczyzny.
Zarządzeniem Himmlera z 30 października 1939 r. rozpoczęto szereg akcji przesiedleńczych, którymi Bach-Zelewski miał kierować
na terenie nadokręgu "Süd-Ost".
Ich początkiem na Górnym Śląsku było wysiedlenie, wiosną 1940 r. 3 000 intelektualistów polskich do obozów koncentracyjnych na terenie Rzeszy.
Wszystkie te plany były również bezpośrednią przyczyną powstania tzw. "Polenlagrów".
Całej akcji nadano bardzo duży rozgłos, a pierwszych przesiedleńców niemieckich von dem Bach powitał osobiście na stacji kolejowej w Żywcu.
W tym samym czasie, czyli pod koniec 1939 r. von dem Bach wystąpił do Himmlera z inicjatywą założenia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.
W maju 1940 r., pomimo początkowych sprzeciwów Berlina dopiął swego, bowiem doprowadził do powstania najsłynniejszego hitlerowskiego obozu
koncentracyjnego.
28 października 1940 r., otrzymuje zgodę na zmianę nazwiska na "von dem Bach", motywując swoją prośbę "zbyt polskim brzmieniem" poprzedniego.
Agresja Niemiec hitlerowskich na Związek Radziecki jest motorem napędowym jego kariery w SS. Jeszcze przed rozpoczęciem
inwazji zostaje mianowany przez Himmlera Wyższym Dowódcą SS i policji na środkowym odcinku frontu wschodniego w SS-Oberabschnitt "Russland-Mitte"
(Rosja Środkowa). 10 października 1941 r. otrzymuje nominację na generała-porucznika policji, natomiast 9 listopada na SS-Obergruppenführera.
28 lipca 1942 r. ukazał się rozkaz Hitlera, który mówił o przejęciu przez Reichsführera SS kierownictwa nad działaniami przeciwko ruchowi
partyzanckiemu na okupowanych terenach.
Do praktycznej realizacji tych zadań, z dniem 23 października 1942 r. powołany został "pełnomocnik do spraw zwalczania partyzantki",
przemianowany 21 czerwca 1943 r. na "dowódcę sił przeciwpartyzanckich". Na to nowe stanowisko mianowano
Ericha von dem Bacha.
Dzięki tej nominacji został on wyposażony w bardzo szerokie pełnomocnictwa w zakresie kierowania wielkimi operacjami przeciwpartyzanckimi,
dysponowania siłami i środkami będącymi do dyspozycji Wyższych Dowódców SS i policji danych obszarów, siłami wydzielonymi przez Wehrmacht do
zwalczania ruchu oporu, określania punktu ciężkości, oraz kierowanie rozpoznaniem przeciwpartyzanckim. Obszar działania podlegający von dem Bachowi
był imponujący: Jugosławia, Ukraina, Białoruś, Generalnia Gubernia i część okręgu Białystok. Niemcy określali te tereny jako Bandenkampfgebeite,
czyli "zagrożone działaniami bandyckimi".
Do jego dyspozycji Wehrmacht przydzielił na tyły frontu wschodniego łącznie: 5 dywizji ochronnych, 1 dywizję specjalną, 15 samodzielnych
pułków (głównie ochronnych i szkolnych) i 3 samodzielne bataliony. Siły SS to: 8 Dywizja Kawalerii SS "Florian Geyer",
1 Zmotoryzowana Brygada SS, Korpus Ochotniczy "Danmark", sześć policyjnych pułków SS (2, 3, 8, 13, 14, 24), brygadę
kryminalistów Dirlewangera, a także oddział RONA SS-Oberführera Kamińskiego oraz oddział "białych" Kozaków i kilka samodzielnych
batalionów policyjnych złożonych z miejscowych elementów kolaboranckich.
Podejmując w 1943 r. decydującą ofensywę przeciwko partyzantce radzieckiej, dowództwo niemieckie w znacznym stopniu
wzmocniło formacje von dem Bacha.
Łącznie, od tego czasu pod jego rozkazami znajdowały się siły stanowiące równowartość w różnych okresach od 20 do 25 dywizji,
których głównym zadaniem było uchwycenie inicjatywy w walce z partyzantami oraz spacyfikowanie terenów przez nich
kontrolowanych o łącznej powierzchni około 200 000 km kw.
Już w grudniu 1942 r., dowództwo sił przeciwpartyzanckich z von dem Bachem na czele, podjęło się ekspedycji karnej z udziałem
ponad 6 000 esesmanów, policjantów i żołnierzy Wehrmachtu, wymierzonej przeciwko bazom partyzanckim w północnej części lasów kletniańskich na Białorusi.
Działania te nosiły kryptonim "Schneehase" i choć były zakrojone na szeroką skalę to trafiły w próżnię i nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
Równie mizernie zakończyły się działania tych sił w południowej części lasu kletniańskiego przeprowadzone nieco później, bo w styczniu 1943 r.,
a także operacje mające ba celu likwidację "kraju partyzanckiego" na pograniczu Białorusi i Łotwy.
Główne działania ofensywy antypartyzanckiej miały jednak miejsce na Białorusi i Ukrainie w miesiącach poprzedzających bitwę na"Łuku Kurskim",
czyli w czerwcu i lipcu 1943 r. Przeciwko partyzantom, działającym między Witebskiem i Leplem oraz w rejonie Borysowa i Begomla, von dem Bach
rzucił kilkadziesiąt tysięcy ludzi. W tym samym czasie silne oddziały policji i Wehrmachtu, dowodzone przez Wyższego Dowódcę SS i policji w
SS-Oberabschnitt "Ruslans-Mitte", SS-Obergruppenführera Curta von Gottberga atakowały partyzantkę polską i sowiecką w Puszczy Nalibockiej.
W marcu 1944 r. Erich von dem Bach otrzymuje rozkaz objęcia dowództwa nad garnizonem okrążonego wtedy, przez Armię Czerwoną Kowla. Jednak ten
czołowy realizator hitlerowskiego ludobójstwa, który nie miał zamiaru angażować się w przedsięwzięcia niepewne i niebezpieczne,
zameldował Dowództwu Wojsk Lądowych, że jest chory i nadanego mu stanowiska objąć nie może.
2 sierpnia 1944 r. rozkazem Himmlera mianowany zostaje dowódcą Grupy Korpuśnej - Korpsgruppe "von dem Bach" - przeznaczonej do stłumienia
Powstania Warszawskiego.
Siły von dem Bacha podlegały wówczas zarówno Himmlerowi jako naczelnemu zwierzchnikowi SS, jak i dowódcy 9 Armii gen. Niklausowi von Vormannowi
z Grupy Armii "Środek", w pasie której latem 1944 r. leżała Warszawa.
Między 5 a 7 sierpnia przybył on do Sochaczewa, skąd uporządkował podlegające mu oddziały, będące już w akcji. Do wykonania powierzonego zadania
otrzymał do dyspozycji jednostki Wehrmachtu i policji okupacyjnego garnizonu polskiej stolicy, Brygadę Dirlewangera, pułk RONA, specjalną jednostkę
przeciwpartyzancką utworzoną w "Warthegau" i dowodzoną przez SS-Gruppenführera Heinza Reinefartha, 608 pułk piechoty ochronny Wehrmachtu,
wydzielone oddziały 5 Dyw. Panc. SS "Wiking" oraz Dywizji "Hermann Göring", jednostki saperów, artylerii i miotaczy ognia.
Von dem Bach podzielił swoje oddziały na Kampfgruppe (grupy bojowe), które składały się z mniejszych związków tworzących grupy uderzeniowe tzw.
Angriffsgruppe. Teren wokół Warszawy zamknął oddziałami grupy odgradzającej (Abschirmungsgruppe), której zadaniem było niedopuszczenie do miasta
ewentualnej odsieczy oddziałów AK przybywających na pomoc Powstaniu.
Z dniem odejścia komendanta wojskowego garnizonu gen. Stahela (25 sierpnia 1944 r.), Bachowi podporządkowano wszystkie formacje niemieckie
operujące na terenie miasta. Ponad to do połowy września otrzymywał stałe posiłki z 9 i 4 Armii oraz uzupełnienia ze szkół i jednostek karnych SS.
2 października 1944 r. w Ożarowie (siedziba jego sztabu) podpisał akt kapitulacji Warszawskiego Korpusu AK gwarantujący polskim żołnierzom prawa
kombatanckie.
Erich von den Bach jest w pełni odpowiedzialny za zamordowanie 200 000 cywilnych mieszkańców Warszawy oraz za zniszczenie miasta. Za "zasługi" w
tłumieniu Powstania Warszawskiego odznaczony został Krzyżem Rycerskim Żelaznego Krzyża.
W październiku 1944 r. pod jego kierownictwem i przy poparciu proniemiecko nastawionych oficerów węgierskich została przeprowadzona operacja
"Panzerfaust" mająca na celu zmuszenie Horthy`ego do abdykacji i opanowanie najważniejszych punktów Budapesztu.
W tym samym czasie (listopad 1944 r.) zostaje on mianowany dowódcą XIV Korpusu Armijnego, a 4 lutego 1945 r., złożonego z jednostek zapasowych i
szkolnych Wehrmachtu oraz z oddziałów Volkssturmu, X Korpusu, którego dowódcą był zaledwie kilka dni.
W połowie lutego von dem Bach mianowany zostaje dowódcą Korpusu "Oder", któremu został podporządkowany odcinek frontu w rejonie Kostrzynia.
Po zakończeniu wojny nie został on wydany władzom polskim, a Amerykanie zwolnili go w 1951 r. z więzienia śledczego. W Norymberdze zeznawał
jedynie jako świadek wydarzeń z 1934 r.. Tam też przesłuchiwał go polski prokurator Jerzy Sawicki.
W 1958 r. wytoczono mu proces o udział w zamordowaniu w 1934 r. zwolennika Röhma - Antona von Hochberg und Buchwald. Proces ten został zakończony
wyrokiem skazującym go na cztery i pół roku więzienia. Zanim jednak wyszedł na wolność wszczęto nowe postępowanie sądowe o zabójstwa polityczne
popełnione przez von dem Bacha przed wojną. Drugi wyrok mówił o karze dożywotniego więzienia.
Erich von dem Bach-Zelewski zmarł w szpitalu wiezienia München-Harlaching 8 marca 1972 r.