|
Służba Bezpieczeństwa SS (2)
30 stycznia 1935 roku przekształcono Urząd Bezpieczeństwa w Główny Urząd SD (SD-Hauptamt, SDHA). Główny Urząd SD miał swoją siedzibę w Berlinie,
przy Wilhelmstrasse 102, w sąsiedztwie Pruskiego Urzędu Tajnej Policji Państwowej.
Obiema tymi instytucjami kierował Heydrich, dzięki czemu można mówić o jednolitym dowództwie i metodach działania.
Głowny Urząd SD zatrudniał 1 stycznia 1937 roku 327 etatowych pracowników SD.
Do 1936 roku w rozwoju SD dają się zauważyć dwa kierunki:
- pierwszy - ujednolicenie i centralizacja policji politycznej krajów niemieckich w ramach policji bezpieczeństwa SiPo, w której
kierowniczą i kadrową organizacją była SD,
- drugi - dalsza rozbudowa kompetencji SD jako Służby Bezpieczeństwa.
17 czerwca 1936 roku Hitler mianował Reichsführera SS, szefem policji niemieckiej. Himmler już wkrótce - 26 czerwiec 1936 r. - wydał dwa zarządzenia,
na mocy których podzielił cały aparat policyjny na dwie części: policję bezpieczeństwa i policję porządkową.
Szef SD, R. Heydrich, został mianowany szefem policji bezpieczeństwa (policja polityczna i policja kryminalna). W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych
Rzeszy utworzono Główny Urząd Policji Bezpieczeństwa, który pełnił funkcje kierowniczą dla obu rodzajów policji.
28 sierpnia 1936 roku, wydano zarządzenie które przewidywało jednolitą nazwę "Tajna Policja Państwowa" dla wszystkich placówek policji politycznej
w Niemczech, (obowiązywało od 1 października 1936 r.).
20 września 1936 roku, zlecono Urzędowi Tajnej Policji Państwowej, wykonywanie zadań policji politycznej krajów związkowych, którymi do tej pory
kierował sam Himmler.
Tym zarządzeniem zakończono organizację jednolitej policji politycznej pod nazwą Tajna Policja Państwowa w Niemczech (Geheime Staatspolizei in
Deutschland).
Główny Urząd Policji Bezpieczeństwa składał się z trzech urzędów:
- Administracja i Prawo
- Policja Polityczna
- Policja Kryminalna.
Gdy centralne struktury władzy policyjnej były już zorganizowane, nadszedł czas na stuktury terenowe.
W tym celu z dniem 20 września 1936 roku, powołano Inspektorów policji bezpieczeństwa w okręgach wojskowych. Z reguły stali się nimi dowódcy
nadrejonów SD. Inspektorom powierzono, oprócz inspekcji i reprezentowania, w wyjątkowych przypadkach władzę rozkazodawczą nad trzema służbami: SD,
Gestapo i policja kryminalna.
Jednocześnie systematycznie wymieniano kadrę kierownicza i niższą na ludzi z SD w Gestapo. Już w połowie 1935 roku, spośród 607 współpracowników
Głównego Urzędu Tajnej Policji, 326 było członkami SS, którzy też zostali przyjęci do SD.
Zwiększono rekrutację do szkół policyjnych, w tym ilośc kursów na dla kandydatów na komisarzy policji kryminalnej. Wpływy SD były tak rozległe,
że od listopada 1938 roku, jednym z egzaminatorów musiał być oficer SD. Akcja rekrutacyjna do SD obejmowała też ludzi z wyższym wykształceniem,
z tym że w takich przypadkach, pomijano zwykłe procedury obowiązujące w SS. SD stawała się organizacją, gdzie występował stosunkowo wysoki procent
ludzi z wyższym wykształceniem.
Każdy członek SS przyjęty do SD, oprócz zwyczajowej przysięgi jaka składał każdy SS-man, składał też dodatkowe pisemne zobowiązanie SD, poświadczone
przez dwóch świadków.
Zobowiązanie członka SD:
"Przysięgam wierność mojemu wodzowi, SS i moim przełożonym. Oświadczam, że będę zachowywał jak najściślejsze milczenie o wszystkim, co widzę i słyszę
w ramach mojej służby, wobec wszystkich instancji, z którymi nie wiąże mnie stosunek służbowy i zwierzchniczy, wynikający bezpośrednio z mojej służby
w SD, zarówno podczas mojej przynależności do ruchu, jak i po moim odejściu. Jeśli mimo tej przysięgi stanę się zdrajcą, świadomie czy nieświadomie,
czy przez niedbalstwo, to udzielam moim przełożonym prawa do wymierzenia mi kary w każdej formie".
Specjalnej wywiadowczej funkcji SD oraz jej członkom pracującym w policji politycznej, służyły instrukcje nie stosowane w takim zakresie w innych
członach SS. SD miała własną administrację i sądownictwo SS, oraz sama prowadziła swoje sprawy personalne.
Struktura Głównego Urzędu Bezpieczeństwa SS, wg stanu ze stycznia 1937 roku.
Szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa.
Podlegał mu szef sztabu (sprawował bezpośredni nadzór służbowy w Głównym Urzędzie SD) i następujące urzędy:
Urząd do zadań specjalnych
Urząd I - Administracja i prawo:
I/1 Kancelaria sztabu, której podlegały:
I1 - Nadzór służbowy
I2 - Przegląd merytoryczny
I3 - Główna kartoteka
I4 - Techniczne środki pomocnicze
I5 - Komendantura sztabu
oraz
I/2 - Personel
I/3 - Prasa i kartoteka
I/4 - Administracja
Urząd II - Kraj:
II/1 - Ocena światopoglądu, któremu podlegały:
11 - Komunizm - marksizm
12 - Żydzi - wolnomularstwo
13 - Kościoły polityczne
oraz
II/2 - Ocena dziedzin życia, któremu podlegały:
21 Naród, podlegały mu
212 Mniejszości
213 Rasa
214 Obywatele
22 Kultura, podlegały mu:
221 Prawo
222 Administracja
223 Wychowanie
224 Prasa i piśmiennictwo
23 Gospodarka, podlegały mu:
231 Wyżywienie
234 Handel
235 Finanse
237 Przemysł
Urząd III - Kontrwywiad:
III/1 - Dziedziny życia innych krajów, któremu podlegały:
111 - Wschód (Rosja, państwa ościenne), Daleki Wschód
112 - Zachód (Francja, Belgia, Luksemburg, Holandia, Szwajcaria)
113 - Południowy Wschód
114 - Południe
116 - Skandynawia
121 - Północny Zachód
III/2 - Zagraniczna penetracja, któremu podlegały:
213 - Wolnomularstwo
221 - Żydzi
222 - Kościoły polityczne
223 - Komunizm - marksizm
224 - Liberalizm
225 - Legityzmizm - ruch prawicowy
Kolejną reorganizację Głównego Urzędu SD, przeprowadził Heydrich w dniu 1 lipca 1937 roku, wydając tajne "Wspólne zarządzenie dla służby
Bezpieczeństwa Reichsführera SS i Tajnej Policji Państwowej w sprawie współpracy Służby Bezpieczeństwa i Tajnej Policji Państwowej."
Głównym celem tego zarządzenia była chęć uniknięcia dublowania pracy podległych mu urzędów.
Odtąd SD zajmowała się następującymi dziedzinami:
Nauka
Narodowość i ludoznawstwo (w tym rasoznawstwo i zdrowie publiczne)
Sztuka (z filmem i radiem włącznie)
Wychowanie
Partia i państwo
Ustrój i administracja
Zagranica
Wolnomularstwo
Organizacje.
Tym samym SD, zrezygnowało z prowadzenia działań prowadzonych przy pomocy konfidentów przeciwko pojedynczym osobą i zorganizowanym grupą, przekazując
te zadanie Gestapo.
Zgodnie z powyższym zarządzeniem, częściowej zmianie uległy dotychczasowe zdania poszczególnych urzędów, i tak:
Wydział Centralny II/1 (Ocena światopoglądu)
dokonywał odtąd ekspertyzy na temat historii, struktury, składu personalnego oraz działalności partii politycznych i ugrupowań. Te ekspertyzy służyły
przede wszystkim Gestapo jako materiał orientacyjny i porównawczy podczas wykonywania zadań policyjnych.
Wydział Centralny II/2 (Ocena dziedzin życia)
zbierał informacje za pośrednictwem agentów. Składał się z trzech wydziałów głównych:
21 - Naród
22 - Kultura
23 - Gospodarka
Te dziedziny obejmowały wszystkie zakłady pracy, palcówki administracji państwowej, uniwersytety i wyższe uczelnie, organizacje i tereny mieszkalne
oraz miejsca spotkań publicznych.
Działalność tego wydziału miała szczególnie istotne znaczenie dla kierownictwa NSDAP i SS. Badano reakcje np. na przemówienia Hitlera, wydarzenia w
polityce wewnętrznej i zagranicznej, nastroje społeczne, w czym ważną funkcję odgrywali konfidenci i współpracownicy - tajni i honorowi. Badano i
kontrolowano każdą dziedzinę życia społecznego i gospodarczego.
Głównemu Urzędowi SD bezpośrednio nadal podlegały SD-Oberabschnitt, z tym ze ich zakres kompetencji zmieniono z regionalnego na terytorialny,
dostosowany do okręgów wojskowych (Wehrkreis) - w sumie 18.
SS i SD opanowały też uzupełnienia stanu policji, czym początkowo zajmowały się prawie wszystkie organizacje podległe NSDAP. Od 1934 roku, te sprawy
kadrowe przejęła w całości SS, z tym że jeżeli chodzi o policję polityczną, to decydujący głos miała tu SD.
Jednak działania wewnętrzne w samych Niemczech były tylko częścią właściwej działalności SD. Praktycznie od chwili mianowania Hitlera Kanclerzem
Niemiec, SD starannie zbierała informacje mające służyć przyszłym podbojom. Informacje zbierano różnymi drogami, np. wykorzystując legalne źródła
danego kraju, (prasa, książki), werbując agentów spośród mniejszości niemieckiej w krajach ościennych, wysyłając swoich agentów czy też różnego
rodzaju szantażami którym poddawano obywateli danego państwa. Każdy sposób był dobry i nie cofano się przed żadnymi metodami, gdyż cel uświęcał środki.
Placówki SD, zajmowały się też tworzeniem V kolumny, przeprowadzaniem różnego rodzaju prowokacji.
Praca wywiadowcza nabrała rozmachu od 1937 roku, gdy Hitler na tajnej naradzie w Kancelarii Rzeszy przedstawił swoje plany przyszłych podbojów,
(05.11.1937 r. - protokół Hossbacha).
Lecz wpierw były "pokojowe" zdobycze w postaci aneksji Austrii i Czechosłowacji (w dwóch etapach). SD starannie przygotowywała każdy podbój,
gromadząc wszelkie informacje jak również z góry przygotowując listy osób "nieprawomyślnych niepożądanych", którym groziła śmierć lub uwięzienie.
Już przed aneksją Austrii, Heydrich podał wykładnię jaka miało kierować się SD i SS:
"Najwyższym prawem, najwyższym sędzią wszystkich ingerencji w wolność prywatną, naruszanie własności i - jeśli by miało być to konieczne - decydującym
o życiu i śmierci jest także w Austrii sam Führer".
Planując zagarnięcie Austrii, SD przygotowało szczegółową dokumentację, m. in. jak stworzyć Gestapo w Austrii, wykorzystując częściowo tamtejszych
SS-manów. Do celów doraźnych interwencji stworzono oddziały specjalne (Sonderkommand), których praktycznie nie obowiązywały żadne zasady prawne.
Mówiło zresztą o tym zarządzenie Himmlera z dnia 18 marca 1938 roku - Drugie zarządzenie do ustawy o przywrócenie jedności Austrii i Rzeszy
Niemieckiej, gdzie w punkcie pierwszym podano następującą wykładnię prawną:
"Reichsführer SS i szef policji niemieckiej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Rzeszy może podjąć kroki konieczne do utrzymania bezpieczeństwa i
porządku, także poza ustalonymi dotychczas ustawowo granicami. Reichsführer SS i szef policji niemieckiej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Rzeszy
może przenieść swoje uprawnienia na inne placówki".
Do zadań w Austrii, w marcu 1938 roku, powołano jedno EINSATZKOMMANDO ÖSTERREICH - dowódca SS-Standartenführer Prof.Dr. Franz Alfred Six. SS i SD były
już wcześniej mocno reprezentowane w Austrii, mimo swojej nielegalnej działalności i nie zachodziła potrzeba tworzenie większej ilości takich
oddziałów, gdyż odpowiednie kadry były praktycznie na miejscu.
Do Austrii razem z oddziałami wojska, wkroczyło około 2 000 funkcjonariuszy SD i Gestapo, którzy korzystając z przygotowanych wcześniej danych,
przystąpili do masowych aresztowań wszystkich swoich przeciwników.
Inaczej wyglądała sytuacja jeżeli chodzi o Czechosłowacje, to potrzebne były znacznie większe siły dla zaprowadzenia "porządku i ładu":
EINSATZGRUPPE DRESDEN
EINSATZGRUPPE WIEN
EINSATZGRUPPE II BRÜNN
EINSATZGRUPPE I PRAG
Zajęcie Austrii i Czechosłowacji było swoistym poligonem doświadczalnym dla SD, na którym ćwiczono i wypracowywano metody działania. W późniejszym
okresie część oficerów z Einsatzgruppe objęła normalne funkcje w strukturach policji bezpieczeństwa w zagarniętych krajach. Był to zarazem swoisty
"test" dla funkcjonariuszy SD. Można było sprawdzić ich w działaniu, poddać próbie ich lojalność, niezawodność i uzdolnienia. Jest rzeczą
charakterystyczną, że niemal wszyscy oficerowie SD, którzy później działali w Polsce lub też objęli kierownicze stanowiska w RSHA, brali udział w
obu aneksjach. Oczywiście wszystkie te operacja nadzorowało ścisłe kierownictwo, które na bieżąco wprowadzało niezbędne zmiany lub korekty do
zaplanowanych wcześniej działań.
Inaczej jednak wyglądała sprawa z Polską. Tu w przeciwieństwie do Austrii czy też Czechosłowacji (Sudety), Niemcy nie dysponowali zorganizowanymi
podziemnymi strukturami SS. Mimo ze w Polsce było około 600 tyś ludności pochodzenia niemieckiego, to byli oni rozrzuceni w kilku regionach kraju,
oczywiście z wyjątkiem Śląska. Sprawa była tu znacznie trudniejsza, gdyż patriotyzm ludności polskiej i od wieków zakorzeniona nieufność w stosunku
do Niemców, powodowało ze działalność SD, SS była znacznie bardziej utrudniona. W przygotowania do agresji włączyły się wszystkie organizacje podległe
NSDAP, jak również organizacje niemieckie w Polsce, zarówno działające legalnie jak i w podziemiu.
SD która dostała zielone światło jeżeli chodzi o przygotowanie agresji na Polskę, starannie przygotowywała się do powierzonego jej zadania. W celu
wywołania zamieszek i "obudzenia" zarówno Niemców jak i świata, zaplanowano m.in. podpalenia na należące do Niemców obiekty. Zaplanowano napady na
położone w pobliżu granicy polsko - niemieckiej, jak: Gliwice, Hohenlinde, Dreilinden czy Pszczynie. Przygotowane były też specjalne grupy, których
zadaniem było bezproblemowe przejęcie większych zakładów czy fabryk, podobnie jak to miało miejsce w Czechosłowacji.
Powierzenie przygotowania prowokacji, mającej posłużyć Niemcom jako powód do agresji na Polskę, właśnie SD a nie np. wywiadowi wojskowemu, świadczy
wyraźnie o znaczeniu i zdolnościach SD, co doceniało ścisłe kierownictwo III Rzeszy. Inna sprawą jest też fakt że SD miało już "wprawę" z Austrii i
Czechosłowacji.
Do zadań specjalnych powołano podobnie jak we wcześniejszych operacjach aż sześć EINSATZGRUPPE, od I do VI, kierowanych przez doświadczonych i
zaufanych oficerów SD. (Już podczas działań wojennych, powołano jeszcze dwie EINSATZGRUPPE z.b.V. von Woyrsch i samodzielne Einsatzkommando w
Gdańsku.).
Były przygotowane specjalne listy dla oddziałów operacyjnych, na których figurowały nazwiska osób przeznaczonych do likwidacji lub uwięzienia. Po
rozpoczęciu działań wojennych oddziały operacyjne SS wkroczyły zaraz za wojskiem. Do ich zadań należało:
- terroryzowanie i eksterminacja ludności polskiej
- zajmowanie i zabezpieczanie zakładów przemysłowych, banków oraz instytucji publicznych
- organizowanie władz okupacyjnych.
Temat działania EINSATZGRUPPE w Polsce będzie omówiony oddzielnie.
Po zwycięskiej kampanii w Polsce, dowództwo SS i SD, przystąpiło do kolejnej reorganizacji sił policyjnych i policji bezpieczeństwa. W ten sposób
powstała instytucja, której zadaniem było centralne kierowanie wszystkimi rodzajami policji, zarówno w Niemczech, jak i na terytoriach włączonych
do Rzeszy jak i podbitych.
Instytucją tą był Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy - RSHA.
(temat będzie omówiony oddzielnie - w głównych urzędach SS).
|