Rodowód jednostki:
marzec 1943 - październik 1943 - Lettische SS-Freiwilligen-Division
październik 1943 - czerwiec 1944 - 15. Lettische SS-Freiwilligen-Division
czerwiec 1944 - maj 1945 - 15. Waffen-Grenadier-Division der SS (lettische Nr. 1)
Dowódcy:
15.02.1943 - ??.05.1943 - SS-Brigadeführer Peter Hansen
??.05.1943 - 17.02.1944 - SS-Brigadeführer Carl Graf von Pückler-Burghauss
17.02.1944 - 21.07.1944 - SS-Oberführer Nikolas Heilmann
21.07.1944 - 21.01.1945 - SS-Oberführer Herbert von Obwurzer - poległ
??.01.1945 - ??.01.1945 - SS-Oberführer Dr. Eduard Deisenhoffer
26.01.1945 - 15.02.1945 - SS-Oberführer Adolf Ax
15.02.1945 - ??.05.1945 - SS-Oberführer Karl Burk
Szef sztabu:
1943 - 1944 - SS-Sturmbannführer Knebel
1944 - 1944 - SS-Haupsturmführer Hahn
01.08.1944 - 03.02.1945 - Major Erich Wulff
01.03.1945 - ??.05.1945 - SS-Sturmbannführer Adolf Kopp
Kwatermistrz:
1943 - 1944 - SS-Hauptsturmführer Fritscher
??.08.1944 - ??.??.???? - SS-Hauptsturmführer Egbert Hochhauser
01.03.1945 - ??.??.1945 - SS-Hauptsturmführer Edler von Zenetti
Historia.
Łotysze, obok Estończyków dość szybko próbowali wykorzystać wojnę niemiecko-sowiecką do realizacji własnych planów niepodległościowych.
Od 3 lipca 1941r. funkcjonuje w Dyneburgu łotewski zarząd miejski oraz pomocnicza służba policyjna (PHD). Równolegle ppłk. Voldemars Veiss
obejmuje kierownictwo nad 400-osobową policja pomocniczą utworzoną w Rydze. Łącznie powstaje 51 batalionów Schutzmannschaften. Część z nich
już od października 1941 znajduję się na froncie leningradzkim - utworzą później 19 Dywizję Grenadierów SS (Łotewską).
Na mocy rozkazu z 1943.07.27 r. z batalionów 277, 278, 312 oraz 276 powstaje pułk policyjny "Riga", później powstają również 2 (z batalionów
22, 25, 312, 316) oraz 3 (z batalionów 317, 318, 321) łotewskie bataliony policyjne. Później staną się one naturalnym zapleczem dla Dywizji
Łotewskich, a z czasem wejdą w jej skład jako Bau Regimenty. Są też kolejnym krokiem na drodze do tworzenia jednostek coraz wyższego rzędu
zorganizowania.
Warto w tym miejscu podkreślić iż Policyjny Pułk "Ryga" zostanie w 1944 r. uhonorowany opaską naramienną z nazwą jednostki. Powstaje też
urząd: General-Inspektion der Lettischen SS Freiwilligen Legion który obejmuje Rudolfs Bangerskis mianowany do stopnia Legion-Brigadefuhrerem
der Waffen SS. Urząd ma za zadanie sprawować całość opieki i zwierzchnictwa nad wszystkimi jednostkami łotewskimi.
15 Dywizja Grenadirów SS, była drugą wielka jednostka łotewska (po 2.BP SS przekształconej później w 19.DGren SS).
Pochodziła z poboru, a jej kadrę stanowili w większości przedwojenni oficerowie i podoficerowie z czasów niepodległości. Sztab dywizji utworzono
wprawdzie już w marcu 1943 r., ale większość jednostek formowała się dopiero latem. W listopadzie osiągając stan około 20000 ludzi, dywizja
rusza na front zajmując pozycje nad rzeką Wielikają - na południe od jeziora Pejpus (chrzest bojowy w starciu pod Novo Sokolnikami), w
sąsiedztwie Łotewskiej 2.Bryg SS.
Od stycznia 1944 r. w składzie VI Korpusu Armijnego Waffen SS współuczestniczy w nieudanej próbie powstrzymania ofensywy sowieckiej
odblokowującej Leningrad. W lutym poważne straty w starciach pod Polijste, tak z Armią Sowiecką jak i partyzantami. 15 marca 15. i
19.DGren SS walczą po raz pierwszy razem odpierając ataki sowieckie pod Sapronovem.
W czerwcu rozpoczyna sę operacja "Bagration" - 15.DGren SS liczy wtedy ok. 18 tyś. żołnierzy - czego pośrednim skutkiem są ciężkie walki w
lipcu i w efekcie rozbicie dywizji pod Ostrowem (32 pułk ulega prawie całkowitej likwidacji).
Po odcięciu większości GA "Nord" w Kurlandii (Ryga pada 1944.10.13 r., co mocno uderza w nastroje Łotyszy), kadra trzech pułków piechoty i część
jednostek dywizyjnych zostaje przewieziona morzem na Pomorze, (pułk artylerii oraz ocaleli żołnierze z pułków piechoty zostają włączone do
19.DGren SS).
Tymczasem na poligonie Westpreussen (okolice Chojnic) trwa odbudowa dywizji (1944.09.08) - łącznie udaje się zgromadzić do 17000 żołnierzy.
21-22 stycznia jednostka zostaje alarmowo rzucona pod Nakło i nad Kanał Bydgoski by powstrzymać marsz wojsk sowieckich, które właśnie
rozpoczęły ofensywę zimową.
W lutym i marcu 1945 r. w niepełnym składzie (Pułki Grenadierów mają tylko po 2 bataliony a pułk artylerii to w zasadzie dywizjon - tym samym
dywizja ma właściwie siłę brygady), jednostka bierze udział w walkach na Wale Pomorskim. Zaraz na ich początku ginie dowódca - SS-Oberführer
Herbert von Obwurzer. W czasie ciężkich walk pod Jastrowem (m.in. z 4 DP. LWP), Łotysze ponoszą tak ciężkie straty, iż 32 pułk gren. zostaje
rozwiązany (luty). Niewielka część jednostki trafia do Gdańska, (gdzie później dostaną się do sowieckiej niewoli).
To co pozostało (ok. 8000 ludzi), z dywizji cofa się wzdłuż Bałtyku za Odrę,(przejściowo jako część XVI.KA SS utworzonego w tym celu), by w
połowie marca skoncentrować się w okolicach Neubrandenburg (Meklemburgia) gdzie napływają uzupełnienia (ponownie zostaje też odbudowany
32 pułk gren.). Istniały plany by część jednostki przerzucić z powrotem do Kurlandii, (jako uzupełnienie dla 19.DGren SS), większość jednak
zostaje włączona do GA "Wisła".
Łotysze nie biorą już w zasadzie udziału w walkach, (a zostają skierowani do budowy fortyfikacji). Przebywającym na terenie Rzeszy jednostkom
generalny inspektor łotewskich oddziałów ochotniczych gen. R. Bangerskis po rozpoczęciu przez Rosjan ofensywy na Berlin, wydał rozkaz
oderwania się od frontu wschodniego by uciec od (potencjalnej) bolszewickiej niewoli. Jednostki w tym celu miały rozpocząć zorganizowany
odwrót w kierunku zachodnim i dać się internować w strefach zajętych przez Amerykanów, Anglików czy też Francuzów.
Większość żołnierzy dywizji dostaje się w ten sposób do alianckiej niewoli w Schwerin (w sumie około 8500 Łotyszy), części jednak nie
udaję się ta sztuka i trafiają do niewoli sowieckiej w Neu Ruppin. Niewielka grupa (z 15 Füsiler Batallion) trafia też nieco przypadkiem do
Berlina (pod komendą Obersturmfuhrera Neilandsa) gdzie bierze udział w obronie tzw. dzielnicy rządowej (łącznie około 80 ludzi).
W okresie szkolenia oddziały cudzoziemskie SS otrzymywały czarne patki. Początkowo żołnierze Dywizji zaczęli nosić na patkach swastykę
(tradycyjny łotewski symbol) - czarna patka kojarzy się zbyt mocno z SD.
Jesienią 1944 r. 15.DGren Waffen SS otrzymała oficjalnie "narodową" oznakę na kołnierzu dla żołnierzy - był to symbol wschodzącego słońca
(adaptacja oznaki z czapek armii republiki do 1940), swastyka została bowiem zarezerwowana dla 19.DGren SS.
Noszono też tarczę naramienną (początkowo na prawym od lipca 1943 r. - a od czerwca 1944 r. na lewym ramieniu) w barwach narodowych
(ciemnoczerwony, biały - ciemnoczerwony) ułożonych ukośnie. Na górze tarczy napis - Lettland bądź Latvija.
W miarę możliwości zaopatrywano się również w elementy umundurowania z czasów niepodległości - prym wiodły czapki.
Krzyże Rycerskie: 5
23.08.1944 - Heilmann Nikolaus
21.09.1944 - Aperats Karlis, pośmiertnie, zginął 16.07.1944 r.
08.05.1945 - Ax Adolf
09.05.1945 - Wulff Erich, pośmiertnie, zginął 03.02.1945 r.
09.05.1945 - Karlis Sensbergs
Skład jednostki:
Waffen-Grenadier Regiment der SS 32 (lettisches Nr 3) - sformowany w Paplaha
06.02.1943 - Legion-Standartenführer Arvids Kripens
28.06.1944 - Legion-Obersturmbannführer Karlis Aperats (zginął 06.071944 r., prawdopodobnie samobójstwo, by uniknąć niewoli sowieckiej)
16.07.1944 - Legion-Obersturmbannführer Vilis Hazners
08.09.1944 - Legion-Obersturmbannführer Paulis Celle
25.01.1945 - 03.02.1945 - Waffen-Sturmbannführer Friedrich Rubenis
27.03.1945 - Waffen-Obersturmbannführer Ossvalds Meija
26.02.1943 - SS Freiw. Rgt. 1 Lettische SS-Freiwilligen Legion
18.05.1943 - SS Freiw. Gren. Rgt. (lett. Nr 1)
23.10.1943 - SS Freiw. Gren. Rgt. 32 (lett Nr 1)
15.05.1944 - SS Freiw Gren. Rgt. 32 (lett. Nr 3)
1944 wrzesień - zniszczony po Ostrowem - resztki do 19.DGren SS
??.09.1944 - odbudowany w Westpreussen jako Waffen Gre. Rgt. Der SS 32 (lett. Nr 3)
??.02.1945 - rozformowany
27.03.1945 - odtworzony z II/33 Gren. Rgt.
Waffen-Grenadier Regiment der SS 33 (lettisches Nr 4) - sformowany w Vainode
Waffen-Standartenführer Vilis Janums
16.02.1943 - SS Freiw. Rgt. 2 der lett SS Freiw. Legion
18.05.1943 - SS Freiw. Gren. Rgt. (lett. Nr 2)
22.10.1943 - SS Freiw Gren. Rgt. 33 (lett Nr 2)
15.05.1944 - SS Freiw. Gren. Rgt. 33 (lett. Nr 4)
lipiec 1944 - zniszczony pod Ostrowem
08.09.1944 - odbudowany w Westpreussen
Waffen-Grenadier Regiment der SS 34 (lettisches Nr 5) sformowany w Cesis
26.02.1943 - Legion-Standartenführer Augusts Apsits - Apse
??.??.1944 - Standartenführer Karlis Zenins
08.09.1944 - Waffen-Obersturmbannführer Alberts Viksne
03.02.1945 - Waffen-Sturmbannführer Julijs Kilitis
26.02.1943 - SS Freiw. Rgt. 3 der lett. SS Freiw Legion
18.05.1943 - SS Freiw. Gren. Rgt. (lett. Nr 3)
22.10.1943 - SS Freiw. Gren. Rgt. 34 (lett. Nr 3)
15.05.1944 - SS Freiw. Gren. Rgt. 34 (lett. Nr 5)
lipiec 1944 - zniszczony pod Ostrowem
08.09.1944 - odbudowa w Westpreussen
Waffen-Artillerie Regiment der SS 15 (lettisches Nr 2)
??.03.1943 - Legion-Standartenführer Voldemars Skaistlauks - Senfelds
??.??.1944 - Waffen-Obersturmbannführer Nikolajs Katisevs
08.09.1944 - Waffen-Obersturmbannführer Karlis Rebergs
??.03.1943 - SS Art. Rgt. 1 der lett SS Freiw. Legion
18.05.1943 - Lett Art. Rgt. 15
22.10.1943 - SS Freiw. Art. Rgt. 15 (lett. Nr 1)
15.05.1944 - SS Freiw. Art. Rgt. 15 (lett. Nr 2)
??.07.1944 - ??.01.1945 - pułk pozostał w Kurlandii w składzie 19.DGren SS
08.09.1944 - odbudowa
Waffen-Fusilier Battalion der SS 15
Paulis Sprincis, od ??.12.1944 dowódca jednej z kompanii
Waffen-Flak Abteilung der SS 15
Waffen-Nachrichtung Abteilung der SS 15
Waffen-Pionier Battalion der SS 15
Waffen-Panzerjäger Abteilung der SS 15
SS-Nachschub Truppen 15
SS-Bau-Regiment 1 der 15. SS-Division
ppłk Robert Osis
21.12.1943 - ppłk Osvalds Meija
01.08.1943 utworzono Lettische Freiwillige Polizei Regiment Riga
I/Riga - Schuma Btl 277
II/Riga Schuma Btl 278
III/Riga Scguma Btl 312
IV/Riga Schuma Btl 276
??.05.1944 - uhonorowanie opaską naramienną z nazwą jednostki
??.11.1944 - wcielony do j. zapasowych legionu Waffen SS jako SS Bau Regiment I
SS-Bau-Regiment 2 der 15. SS-Division
ppłk Janis Grosbergs
ppłk Nikolajs Rusmanis
??.02.1944 - utworzono Lettische Freiwillige Polizei Regiment 2
I/2 Schuma Btl 22
II/2 Schuma Btl 25
III/2 Schuma Btl 313
IV/Btl Schuma Btl 316
18.08.1944 - rozformowany
??.09.1944 - ponownie sformowany z łotewskich policjantów i członków "Aizsargi"
??.10.1944 - pułk wcielono do j. zapasowych legionu Waffen SS jako SS Bau Regiment 2
|