![]()
Po rozpadzie Czechos³owacji 15 marca 1939 roku, wielu czechos³owackich polityków i ¿o³nierzy opu¶ci³o swój kraj, udaj±c siê na emigracjê.
Wiêksza czê¶æ z nich uda³a siê do Francji, gdzie trafi³o ich oko³o czterech tysiêcy, z czego przez terytorium polskie przedosta³o siê i w sze¶ciu
transportach wyp³ynê³o z Gdyni 1212 ¿o³nierzy (w tym 477 lotników). Wstêpowali oni nastêpnie do francuskiej Legii Cudzoziemskiej, a lotnicy do si³
powietrznych Arme l'Air.
![]() Dekoracja lotników czechos³owackich za udzia³ w walkach w 1939 roku w obronie polskiego nieba (oznaczeni x od lewej: V. Fisher, Vojtisek, V. Jelinek, Broz, Æermak, Jar. Kamarad, Leo Herbaæka, Francisek Naxera, Josef Rehak (1941 r., Wielka Brytania)
W Polsce pozosta³o ok. 1000 ¿o³nierzy (w tym 190 lotników), którzy nie chcieli siê udawaæ na obczyznê, ale wzorem legionów z I Wojny ¦wiatowej
walczyæ o niepodleg³o¶æ swojego kraju. 23 maja przyby³ do Polski genera³ armii Lev Prchala, a 20 czerwca pu³kownik Ludvik Svoboda. Ze wzglêdu na rangê stanêli oni na czele tworz±cych siê oddzia³ów. Wybuch wojny 1 wrze¶nia przerwa³ dzia³ania organizacyjne i 3 wrze¶nia dekretem prezydenta Ignacego Mo¶cickiego powo³ano Legiony Czeski i S³owacki, dzia³aj±ce razem jako Legion Czechos³owacki, którego dowódc± zosta³ mianowany genera³ broni Lev Prchala. Marsza³ek Edward ¦mig³y-Rydz wyda³ tak¿e odezwê do ¿o³nierzy czechos³owackich, zachêcaj±c ich do ochotniczego wstêpowania do tworzonych jednostek. Na miejsce formowania Legionu Czechos³owackiego wytypowano o¶rodek w Le¶nej, którego komendantem by³ pu³kownik Karol Zborowski,
a oficerem ³±cznikowym major Henryk Smrotecki. Z Bronowic Ma³ych do Le¶nej pierwszy transport kolejowy odjecha³ ju¿ 30 sierpnia wieczorem,
przybywaj±c na miejsce nastêpnego dnia. 31 sierpnia przyby³ równie¿ pu³kownik Ludvik Svoboda i obj±³ dowodzenie nad zgromadzonymi tam oddzia³ami
(ok. 700 osób). 4 wrze¶nia grupa oko³o 200 Czechos³owaków, którzy pozostali jeszcze w Bronowicach, pod dowództwem kapitana Divoky wyruszy³a
kolej± do Le¶nej. Po przymusowym postoju w ¦widniku w dniach 6-9 wrze¶nia, spowodowanym konieczno¶ci± odgruzowania zbombardowanego przez niemieckie
lotnictwo miasta, Czechos³owacy przybyli do Le¶nej 12 wrze¶nia, nikogo ju¿ nie zastaj±c. Udali siê wiêc na po³udniowy wschód, 18 wrze¶nia osi±gaj±c
Delatyñ. Z tej miejscowo¶ci ju¿ pieszo przez Berezów-Kosowo-Kuty udali siê w stronê rumuñskiej granicy, przekraczaj±c j± 19 wrze¶nia.
¯o³nierze lotnictwa czechos³owackiego przedostawali siê do Polski na ró¿ne sposoby - pieszo, kolej± jak równie¿ na pok³adzie swoich samolotów.
Wymienionych wy¿ej lotników skierowano do Eskadry Æwiczebnej Obserwatorów, gdzie pod okiem instruktorów: starszego sier¿anta Józefa Zwierzyñskiego,
sier¿anta Boles³awa Hofmana oraz plutonowego rezerwy Wilhelma Kosarza, zapoznali siê z typami samolotów u¿ywanymi w naszym lotnictwie.
Po og³oszeniu mobilizacji 30 sierpnia 1939 roku w szeregi naszego lotnictwa wcielono 93 lotników czechos³owackich, a dalszych 97 oczekiwa³o na
przydzia³ w o¶rodkach w Bronowicach i Le¶nej. Z personelu tego rozpoczêto 4 wrze¶nia tworzenie Czechos³owackiej Eskadry Rozpoznawczej, a czê¶æ
personelu znalaz³a siê w utworzonym 7 wrze¶nia plutonie porucznika pilota Zbigniewa Osuchowskiego.
Czechos³owacka Eskadra Rozpoznawcza organizowa³a siê na lotnisku Góra Pu³awska k/Pu³aw i po skompletowaniu liczy³a ok. 60 cz³onków personelu i
dysponowa³a 11 samolotami Potez XXV i RWD-8. Po wykonaniu kilku lotów zapoznawczych przenios³a siê na l±dowisko Krzywda k/Radzynia Podlaskiego.
W dniach 7-9 wrze¶nia miejscem jej stacjonowania by³y Be³¿yce k/Lublina, a do 12 wrze¶nia Wola Ga³êzowska k/Bychawy. Na dalszym szlaku znalaz³y
siê lodowiska w Piaskach Luterskich, Radziechowie i Lubomli. 15 wrze¶nia eskadrê przerzucono na lotnisko Kiwierce k/Kowla, gdzie z powodu mg³y
podczas l±dowania w terenie przygodnym uszkodzono 3 samoloty. Nastêpnego dnia pozosta³e maszyny odlecia³y do £ucka.
Stacjonuj±cy na l±dowisku ko³o maj±tku Wielkie So¶niewice pluton porucznika obserwatora Zbigniewa Osuchowskiego przyj±³ w swoje szeregi kilku
lotników czechos³owackich (miêdzy innymi plutonowych pilotów Josef Frantisek, Matej Pavlovic, Zdenek Skarvada, Tomas Motycka i kapral pilot Josef
Balejka) oraz ich dotychczasowych polskich instruktorów.
Lotnicy czechos³owaccy wykonali oko³o 400 lotów w ogólnym czasie 1 500 godzin. Podczas walk w Polsce w 1939 roku odnotowano nastêpuj±ce straty:
![]() Plutonowy pilot Tomas Motyæka z plutonu porucznika obserwatora Zbigniewa Osuchowskiego odznaczony Krzy¿em Walecznych.
Bibliografia: |