Formowanie:
Sformowana w okresie maj-lipiec 1943 r. w obozie sieleckim nad Oką (ZSRR) na podstawie rozporządzenia RN ZSRR z dn. 09.05.1943 r. i rozkazem organizacyjnym z dn. 14.05.1943 r. jako pierwsza jednostka ludowego WP w ZSRR. Kolejno wchodziła w skład: 1 KP (10.08.1943 r.), 1 AP (01.04.1944 r.) i 1 AWP (21.07.1944 r).

Dowódcy:
09.05.1943 - 20.11.1943 - gen. bryg. Zygmunt Berling
20.11.1943 - do końca wojny - płk., gen.bryg. Wojciech Bewziuk

z-cy ds. liniowych:
25.05.1943 - 24.12.1943 - płk Bolesław Kieniewicz
24.12.1943 - 13.04.1944 - płk Włodzimierz Radziwanowicz
13.04.1944 - 30.06.1944 - płk Gwidon Czerwiński
30.06.1944 - 18.08.1944 - płk Stanisław Janowski
18.08.1944 - 26.09.1944 - płk Tadeusz Piotrowski 20.12.1944 - 10.02.1945 - płk Jan Szczutko
10.02.1945 - 09.05.1945 - ppłk Piotr Poleszczuk

szefowie sztabu:
27.05.1943 - 18.08.1943 - płk Antoni Siwicki
18.08.1943 - 20.11.1943 - płk Mikołaj Łagodziński
20.11.1943 - 19.04.1944 - mjr Nikodem Kunderewicz
19.04.1944 - 20.04.1945 - płk Ostap Steca
20.04.1945- do końca wojny - płk Piotr Poleszczuk

Zaprzysiężenie:
Dokonano 15.07.1943 r. w obozie sieleckim.

Sztandar:
Ufundowany przez ZPP i wręczono 15.07.1943 r. w obozie sieleckim.

Nazwy i odznaczenia:
Rozkazem NDWP nr 206 z dn. 15.09.1945 r., otrzymała miano "Warszawskiej", oraz została odznaczona Krzyżem Orderu Virtuti Militari IV kl., Krzyżem Grunwaldu III kl., Orderem Czerwonego Sztandaru, Orderem Kutuzowa II st.      


Skład dywizji:

W okresie 05.-08.1943 r. (jednostki etatowe):
- 1 pułk piechoty
- 2 pułk piechoty
- 3 pułk piechoty
- 1 pułk artylerii lekkiej
- 1 batalion szkolny
- 1 dywizjon artylerii przeciwpancernej
- 1 kompania rozpoznawcza
- 1 batalion saperów
- 1 kompania łączności
- 1 kompania chemiczna
- 1 kompania samochodowa
- 1 batalion sanitarny
- 1 ambulans weterynaryjny
- poczta polowa
- pralnia polowa
- warsztaty naprawcze mundurowe
- piekarnia polowa
- służba informacji

W okresie 05.-08.1943 r. (jednostki pozaetatowe):
- 1 pułk czołgów średnich
- 2 dywizjon artylerii przeciwpancernej
- 1 dywizjon moździerzy 120 mm
- 1 kompania rusznic ppanc
- kursy oficerskie
- 1 batalion fizylierów kobiet
- pułk zapasowy
- 1 dywizjon artylerii plot
- eskadra lotnicza
- kompania karna

W okresie 10.08.1943 r. do końca wojny:
- 1 pułk piechoty
- 2 pułk piechoty
- 3 pułk piechoty
- 1 pułk artylerii lekkiej
- 1 batalion szkolny
- 1 dywizjon artylerii przeciwpancernej (od czerwca 1944r 1 dywizjon artylerii samobieżnej SU-76)
- 1 kompania fizylierów kobieca
- 1 kompania rozpoznawcza
- 1 batalion saperów
- 1 kompania łączności
- 1 kompania chemiczna
- 1 kompania samochodowa
- 1 batalion sanitarny
- 1 ambulans weterynaryjny
- poczta polowa
- pralnia polowa
- warsztaty naprawcze mundurowe
- piekarnia polowa
- służba informacji


Dyslokacje i walki:

01.09.43 roku dywizja została skierowana w rejon Wiaźmy jako odwodowa jednostka Frontu Zachodniego gdzie kontynuowała szkolenie.
1 października została podporządkowana dowódcy 10 A (gen.lejtn. K.Turbnikow), a następnie (7 października) dowódcy 33 A, W. Gordowowi.
12-13.10.1943 r., (wzmocniona 1 pcz) stoczyła bitwę w rejonie miejscowości Lenino. Po bitwie została wycofana z frontu w celu odtworzenia gotowości bojowej w rejon Smoleńska.
W dniach 16-26.03.44 została przewieziona transportem kolejowym w rejon Berdyczowa, a w maju do rejonu Kiwerc.
W dniach 30.07-4.08.1944 r. walczyła o przyczółki w rejonie Dęblina.
01.09.1944 r. została wydzielona z 1 AWP i podporządkowana 125 KA 47 A w składzie którego uczestniczyła w walkach o Pragę. Po odpoczynku i okresie szkolenia w rejonie Białołęki walczyła o Jabłonnę i Legionowo, a następnie przeszła do drugiego rzutu armii i broniła rejonu Marki, Ząbki, Zielonka - przebywała tam do stycznia 1945 roku.

W ramach operacji warszawskiej nacierała a składzie sił głównych 1 AWP. Do Warszawy wkroczyła 18.01.1945 r.
19.01.1945 r. rozpoczęła marsz przez Błonie, Brześć Kujawski, Inowrocław aby 28.01.1945 r. ześrodkować się w rejonie Koronowa. 29.01.1945 r wchodząc w skład prawej (północnej) kolumny wojsk wraz z 1BAA, 1 pm i 8 bsap rozpoczęła marsz pościgowy w kierunku zachodnim.
W dniach 31.01.1945 -04.02.1945 toczyła walki o Radawnicę, Podgaje i Sypniewo, a między 10 i 12.02.1945 r. wspólnie z 2DP opanowała Mirosławiec.
W dniach 01.-05.03.1945 na lewym skrzydle 1AWP uczestniczyła w operacjo pomorskiej wychodząc nad Zalew Szczeciński, gdzie przeszła do obrony na odcinku Stepnica – Wolin. Następnie przeszła w rejon Siekierek nad Odrą.
W dniach 16-20.04.1945 r. działając w pierwszym rzucie armii sforsowała Odrę i Starą Odrę i przeszła do pościgu 29.04.1945 r. wychodząc nad Kanał Hohenzollernów.
W dn. 30.04.1945 przewieziona transportem samochodowym do Berlina walczyła w dzielnicy Charlottenburg. Po kapitulacji Berlina skoncentrowała się w okolicy Friesack, a następnie powróciła do kraju.

Straty w ludziach ( w okresie 1943-1945)
- polegli - 2751
- zaginieni bez wieści - 1595 (261 odnaleziono po wojnie jako żyjące)
- wzięci do niewoli - 107
- straty niezwiązane bezpośrednio z walką - 241
- ranni i kontuzjowani - 5762
- chorzy i ewakuowani do szpitali - 1734


Moja subiektywna ocena.
Utworzona jako pierwsza jednostka ludowego Wojska Polskiego na terenie ZSRR. W założeniach miała stanowić zaczątek Polskich Sił Zbrojnych. Kadra tej jednostki zasilała nowo formujące się dywizje. Tacy oficerowie jak Bewziuk ( szef artylerii dywizji), Kieniewicz (z-cz ds. liniowych),czy Radziwanowicz zostaną dowódcami dywizji.

Formowana w stosunkowo komfortowych warunkach w obozie sieleckim należącym do moskiewskiego okręgu wojskowego. W głównej mierze składająca się z Polaków, którzy nie zdążyli do armii Andersa. Kadrę stanowili przede wszystkim oficerowie radzieccy.
W dniach 12-13 października stoczyła swą pierwszą bardzo krwawą i kontrowersyjną do dzisiaj bitwę pod Lenino. Bitwa o żadnym znaczeniu militarnym natomiast sporym politycznym.

Większość swego szlaku bojowego odbyła w składzie 1 AWP. Jej dowódca ( Bewziuk) niczym specjalnym się nie odznaczał. Wręcz jego dowodzenie podczas walk o Podgaje wydaje się być karygodne.

Zaczęła i skończyła swój szlak bojowy udziałem w bitwach, w których udział Polaków miał większe znaczenie polityczne niż wojskowe.