ŁUKOWICZ, Szczepan.
Podpułkownik piechoty w stanie spoczynku.
Pseudonimy: „Czaszka” „Pomer”, „Szczepan”, vel Świrski.
Urodzony: 26 sierpnia 1894 r., w Dziemianach, powiat Kościerzyna.
Zmarł: 7 lipca 1942 r., w lasach palędzkich.
Promocje:
Podpułkownik.: (pośmiertnie).
Major.: 1 stycznia 1932 r.
Kapitan.: ze starszeństwem z 1 lipca 1923 r.
Porucznik.:
Podporucznik.:
Funkcje:
Członek Drużyn Strzeleckich.: 1911 - 1914 r.
Wcielony do armii niemieckiej.: 1914 r.
Uczestnik kursu podchorążych w Biedrusku (armia niemiecka).: ?? - ??
Zdemobilizowany.: 1 grudnia 1918 r.
Organizator Straży Obywatelskiej na Kaszubach.: 1918 - 1919 r.
Działacz Organizacji Wojskowej Pomorza.: ?? - ??
Służba w 1 Pułku Ułanów (Poznań).: 6 marca 1919 - ??
Organizator Dywizji Strzelców Pomorskich.: ?? - ??
Oficer łącznikowy w sztabie Dywizji Pomorskiej (Powstanie Wielkopolskie).: ?? - ??
Dowódca Kompanii CKM w 66 Kaszubskim Pułku Piechoty.: ?? - ??
Dowódca Kompanii w 66 Pułku Piechoty (Chełmno).: ?? - ??
Wykładowca w Szkole Podoficerów Zawodowych (Grudziądz).: 1926 - 1929 r.
Oficer w 58 Pułku Piechoty (Poznań).: 1929 - 1935 r.
Uczestnik kursu dla dowódców batalionów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.: ?? - 1931 r.
Dowódca II Batalionu 58 Pułku Piechoty (Poznań).: 25 marca 1932 - 1935 r.
Przeniesiony w stan spoczynku.: 1935 r.
Kierownik Sekcji Historycznej Organizacji Wojskowej Pomorza.: 1936 - ??
Pełnomocnik Wielkopolski i Pomorza w kierownictwie Korporacji Braterstwa "Czołem Sikorskiemu".: lato 1939 r.
Dowódca IV Batalionu 360 Pułku Piechoty (Warszawa).: wrzesień 1939 r.
Organizator komend terytorialnych Służby Zwycięstwu Polski w Wielkopolsce i na Pomorzu.: jesień 1939 - początek 1940 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Poznań ZWZ.: czerwiec 1940 - styczeń 1941 r.
Szef sztabu Komendy Okręgu Poznań ZWZ.: styczeń - 10 września 1941 r.
Opinie:
Notatki:
Syn Jana (ziemianina) i Józefiny z domu Bukowskiej. Od 1906 r., był uczniem niemieckiego gimnazjum humanistycznego w Chojnicach, gdzie należał do aktywnych działaczy tajnego Towarzystwa Filomatów im. Tomasza Zana.
W latach 1911-1914 działał w Drużynach Strzeleckich. W 1914 r., po zdaniu matury został wcielony do armii niemieckiej. Ukończył kurs podchorążych w Biedrusku i po odbyciu praktyki nie otrzymał nominacji oficerskiej.
Uczestnik walk frontowych podczas I wojny światowej. Zdemobilizowany w 1 grudnia 1918 r. Po powrocie w swe rodzinne strony należał do organizatorów Straży Obywatelskiej na Kaszubach oraz był czołowym działaczem tajnej Organizacji Wojskowej Pomorza. Organizował rozbrojenie Grenzschutzu w Kościerzynie i w Lipuszu.
Poszukiwany przez policję przekroczył linię demarkacyjną i w dniu 6 marca 1919 r., zgłosił się do 1 Pułku Ułanów w Poznaniu. Następnie został oddelegowany do tworzenia Dywizji Strzelców Pomorskich. Jako oficer łącznikowy wchodził w skład sztabu Dywizji Pomorskiej Powstania Wielkopolskiego.
W 1920 r., w stopniu porucznika był dowódcą 3 kompanii ckm w 66 Kaszubskim Pułku Piechoty. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Odznaczył się męstwem. 3 lipca 1920 r., w toku walk został ciężko ranny. Przebywał w szpitalu wojskowym w Poznaniu.
Odznaczony Virtuti Militari V klasy (nr 2 472). Po wyleczeniu ran powrócił do służby w 66 pp. w Chełmnie na stanowisko dowódcy kompanii.
Awansowany do stopnia kapitana służby stałej piechoty ze starszeństwem z 1 lipca 1923 r. Po przewrocie majowym w 1926 r., należał do aktywnych przeciwników Józefa Piłsudskiego. Utrzymywał ścisłe kontakty z filomatami pomorskimi oraz działaczami narodowymi w Poznaniu.
W 1926 r., został oddelegowany do Szkoły Podoficerów Zawodowych w Grudziądzu, gdzie był wykładowcą. W 1929 r., przeniesiony do 58 pp. w Poznaniu. W 1931 ukończył kurs dla dowódców batalionów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. 1 stycznia 1932 r., został awansowany do stopnia majora służby stałej piechoty.
Od 25 marca 1932 r., był dowódcą II batalionu 58 pp. W 1935 r., przeniesiony w stan spoczynku. Mieszkał w Poznaniu przy ul. Wyspiańskiego 25. Jego mieszkanie stało się miejscem spotkań wybitnych działaczy opozycji politycznej z Pomorza i Wielkopolski, do których należeli m. in.: red. Franciszek Kręcki z Gdańska, ks. dr Maksymilian Dunajski, ks. płk Józef Wrycza z Wiela, ks. inf. Józef Prądzyński, dr Marian Seyda i Cyryl Ratajski.
Utrzymywał kontakty z gen. Władysławem Sikorskim i innymi działaczami Frontu Morges.
W 1936 r., na zjeździe Filomatów Pomorskich w Toruniu przyjął kierownictwo Sekcji Historii Organizacji Wojskowej Pomorza. W marcu 1939 r., na czele delegacji z Pomorza przedstawił Generalnemu Inspektorowi Sił Zbrojnych i ministrowi Spraw Zagranicznych spiskowy projekt siłowego zajęcia Wolnego Miasta Gdańska.
Latem 1939 r., wszedł w skład kierownictwa Korporacji Braterstwa „Czołem Sikorskiemu”, jako pełnomocnik Wielkopolski i Pomorza. Do 1935 r., utrzymywał ścisłe kontakty z płk Antonim Szymańskim (powstańcem wielkopolskim), który był polskim attache wojskowym w Berlinie, co pozwoliło mu nie tylko na śledzenie sytuacji politycznej w Rzeszy, ale na odpowiednie przygotowania środowisk kombatanckich na czas wojny.
Pomimo rezerwy do polityki władz sanacyjnych, na tle tajnych przygotowań obronnych zacieśniał swoją współpracę z dowództwem DOK VII w Poznaniu i DOK VIII w Toruniu. Brał udział w pracach konspiracyjnych nad siatkami Tajnej Organizacji Konspiracyjnej (TOK). Był autorem oparcia konspiracji na korpusie podoficerskim.
Latem 1939 r., utrzymywał bliskie kontakty z kpt. Wincentym Wierzejewskim i kpt. Ignacym Sękiem. Brał tez udział w rozpoznaniu wywiadowczym Organizacji Białych Rosjan na Pomorzu, dla potrzeb Oddziału II Sztabu Głównego. Na wojnę 1939 r., nie został zmobilizowany, a po rozmowie z Cyrylem Ratajskim, w dniu 5 września 1939 r., wyjechał do Warszawy. Był współorganizatorem 360 pp., gdzie objął dowództwo IV batalionu.
Brał udział w obronie Warszawy na pododcinku „Południe” (Mokotów). 12 września podczas akcji rozpoznania na Okęciu został ranny. Przebywał w szpitalu polowym w Błoniu, gdzie nawiązał kontakt z mjr. dr Wojciechem Jedliną-Jakobsonem, który skontaktował go z kolei gen. Michałem Karaszewiczem – Tokarzewskim.
30 września 1939 r., otrzymał pełnomocnictwo do organizowania komend terytorialnych SZP w Wielkopolsce i na Pomorzu. Po powrocie do Poznania oczekiwał instrukcji od gen. Władysława Sikorskiego. Jednocześnie był inicjatorem konspiracji CS w korpusie podoficerskim w Poznaniu i Toruniu.
5 grudnia 1939 spotkał się z por. Franciszkiem Pawelą - osobistym łącznikiem płk dypl. Stefana Roweckiego. Na przełomie grudnia 1939 i stycznia 1940 r., skierował swoich kurierów do Mogilna, Żnina, Szubina, Świecia, Torunia i innych miast. Był zwolennikiem powołania Obszaru Poznańsko-Pomorskiego ZWZ.
W 1940 r, organizował struktury Związku Walki Zbrojnej w Poznaniu. Od czerwca 1940 r., pełnił funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego Poznań ZWZ, a od stycznia roku 1941 pełniącym obowiązki szef sztabu Okręgu Poznań ZWZ.
Brał aktywny udział w organizowaniu Wielkopolskiego Kierownictwa Związku Odwetu (WKZO). 10 września 1941 r., został aresztowany w Poznaniu przez gestapo i uwięziony. Przeszedł okrutne śledztwo.
Do kwietnia 1942 r., był więziony w więzieniu policyjnym w Forcie VII. Następnie śledztwo zostało wznowione po wykryciu przez gestapo organizacji WZZO. Odmówił wówczas składania zeznań. Skazany w czerwcu 1942 r., przez policyjny sąd doraźny na karę śmierci. Osądzono go w grupie schwytanych oficerów Sztabu Okręgu Poznań ZWZ i działaczy Okręgowej Delegatury Rządu w Poznaniu. Zamordowany w dniu 7 lipca 1942 r., w lasach palędzkich.
Żonaty z Zofią Werbińską vel Wierzbińska. Małżeństwo było bezdzietne.
Odznaczenia m.in.:
Virtuti Militari V klasy nr 2 472 (za wojnę z bolszewikami).
Virtuti Militari V klasy (za Wojnę Obronną 1939 r.).
Krzyż Niepodległości.
Krzyż Walecznych (trzykrotnie).
Medal Wojska (czterokrotnie).
Krzyż Armii Krajowej.
|