Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
JANKE, Zygmunt Walter.


JANKE, Zygmunt Walter

Generał Brygady. Oficer dypl. służby stałej artylerii.



Pseudonimy: „Gertruda”, „Henryk”, „Walter”, „Witold”, „Zygmunt” vel Zygmunt Żurawski.

Urodzony: 21 luty 1907 r., we wsi Chojny
(obecnie rejon miasta w dzielnicy Łódź-Górna).

Zmarł: 25 luty 1990 r., w Łodzi.


Promocje:

Generał Brygady.: 12 listopada 1988 r.
Pułkownik.:
Podpułkownik.: 25 lipca 1944 r., ze starszeństwem od 3 maja 1944 r.
Major.: 3 sierpnia 1941 r.
Kapitan.: 19 marca 1939 r.
Porucznik.: 1 stycznia 1930 r.
Podporucznik.: 15 sierpnia 1930 r.

Funkcje:

Służba w Batalionie Podchorążych Piechoty w Różnie.: 1927 - 1928 r.
Elew Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu.: 1928 - 1930 r.
Młodszy oficer baterii w 7 Dywizjonie Artylerii Konnej.: ?? - ??
Uczestnik kursu dla oficerów artylerii w Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu.: 1934 r.
Słuchacz w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie.: 1937 - 1939 r.
Oficer operacyjny w sztabie Kresowej Brygady Kawalerii.: 1939 r.
Szef sztabu Kresowej Brygady Kawalerii.: wrzesień 1939 r.
Szef Oddziału II (Wywiad, Kontrwywiad) Komendy Okręgu Łódź ZWZ.: luty 1940 - marzec 1943 r.
Szef sztabu Okręgu Łódź AK.: 1942 - marzec 1943 r.
Zastępca komendanta Okręgu Łódź AK.: 1942 - marzec 1943 r.
Szef sztabu Okręgu Śląsk AK.: marzec - październik 1943 r.
P.o. komendanta Okręgu Śląsk AK.: październik 1943 - 14 stycznia 1944 r.
Komendant Okręgu Śląsk AK.: 14 stycznia 1944 - 19 stycznia 1945 r.
Komendant Okręgu Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych.: maj - 25 września 1945 r.
Przewodniczący Komisji Likwidacyjnej Delegatury Sił Zbrojnych w Katowicach.: ?? - ??

Opinie:

Notatki:

Syn Józefa (nauczyciela) i Anastazji z domu Wasilewskiej. Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego w Pabianicach, gdzie w 1927 r., otrzymał świadectwo dojrzałości. W latach 1927 - 1928 odbywał służbę wojskową w Batalionie Podchorążych Piechoty w Różnie, gdzie przeszedł przeszkolenie na kursie unitarnym.
W latach 1928 - 1930 w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu.

15 sierpnia 1930 r., promowany na stopień ppor. sł. st. art. z przydziałem do 7 Dywizjonu Artylerii Konnej na stanowisko młodszego oficera baterii.
1 stycznia 1930 r., awansowany do stopnia porucznika. W roku 1934 ukończył w Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu kurs dla oficerów artylerii w zakresie łączności. W latach 1937 - 1939 słuchacz w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie.

19 marca 1939 r., awansowany do stopnia kpt. sł. st. art. Po ukończeniu WSWoj. w stopniu kpt. dypl. sł. st. art. został przydzielony na stanowisko oficera operacyjnego do sztabu Kresowej Brygady Kawalerii. Podczas Wojny Obronnej 1939 r., pełnił funkcje oficera operacyjnego, potem szefa sztabu Kresowej Brygady Kawalerii.
Walczył z Niemcami na szlaku bojowym brygady m. in. nad rzeką Wartą, Sieradzem, potem w bojach odwrotowych i na Lubelszczyźnie. 27 września 1939 r., w rejonie Medyki dostał się do niewoli niemieckiej, skąd zbiegł 17 października w Krakowie podczas transportu jeńców do oflagu w Niemczech.

Przedostał się do Pabianic. W grudniu 1939 r., podejmował nieudane próby przedostania się do Francji. Ujęty przez Ukraińców został przekazany gestapo i uwięziony w Sanoku, skąd udało mu się zbiec i powrócić do Pabianic, gdzie zorganizował konspiracyjny batalion kadrowy.
W lutym 1940 r., po nawiązaniu kontaktów z ZWZ został mianowany szefem Oddziału II komendy Okręgu ZWZ Łódź. Zorganizował siatkę wywiadowczą na podległym terenie. 3 sierpnia 1941 r., awansowany rozkazem KG ZWZ majorem sł. st. art.
W 1942 r., pełnił dodatkowo funkcję szefa sztabu i zastępcy komendanta okręgu. Zagrożony aresztowaniem przez gestapo został w marcu 1943 r., przeniesiony przez KG AK na stanowisko szefa sztabu Komendy Okręgu Śląsk AK.

W październiku 1943 r., mianowany p. o. komendantem Okręgu Śląsk AK. Pracą okręgu początkowo kierował z Krakowa. 14 stycznia 1944 r., otrzymał formalną nominację na komendanta Okręgu Śląsk AK.
25 lipca 1944 r., mianowany do stopnia ppłk sł. st. art. z starszeństwem od 3 maja 1944 r. Po formalnym rozwiązaniu Armii Krajowej w styczniu 1945 r., nadal w konspiracji, potem od maja 1945 r., kierował Okręgiem Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych. 25 września 1945 r., ujawnił się w ramach akcji „Radosława” wraz z kierowanym przez siebie Okręgiem Śląskim DSZ.

Był przewodniczącym Komisji Likwidacyjnej ds. AK w Katowicach. Po zakończeniu akcji ujawnienia wyjechał do Pabianic, gdzie podjął pracę zawodową jako nauczyciel w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym. Nękany przez funkcjonariuszy UB i zmuszony do zwolnienia się z pracy w liceum.
W końcu 1948 r., wyjechał z Pabianic do Katowic, gdzie miał podjąć pracę zawodową. Mieszkał wówczas przy ul. Opolskiej 15/2 w Katowicach. Zatrzymany w Katowicach 1 lutego 1949 r., przez funkcjonariuszy WUBP Katowice i uwięziony.

Przewieziony następnie do więzienia MBP w Warszawie. Postanowienie o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania wydała z datą 14 lutego 1949 r., Naczelna Prokuratura Wojskowa w Warszawie sygn. akt Pn II /285/49. W czasie trwającego niemal 4 lata śledztwa był poddawany torturom , głodzony itp. Utracił zęby oraz zachorował na gruźlicę.
Wyrokiem WSR Warszawa, sygn. akt Sr 522/52 z dnia 11 sierpnia 1952 r., został skazany z art. 86 KKWP i art. 8 Dekretu z dnia 16 listopada 1946 r., na dwukrotną karę śmierci, pozbawienie praw publicznych obywatelskich praw honorowych, przepadek mienia. Karę śmierci postanowieniem NSW z dnia 24 września 1952 r., zamieniono na karę dożywotniego więzienia.

Postanowieniem WSG w Warszawie z 10 maja 1956 karę dożywotniego wiezienia złagodzono na podstawie amnestii z 26 kwietnia 1956 r., do lat 12. Przewieziony do CWK Wronki i tu osadzony 17 grudnia 1952 r. Postanowieniem Sądu NSW z dnia 18 lipca 1956 r., wyrok uchylono i nakazano jego zwolnienie.
Zwolniony z więzienia 25 lipca 1945 r. Po zwolnieniu zamieszkał w Pabianicach. W sierpniu 1956 r., w wyniku rozprawy rewizyjnej został całkowicie zrehabilitowany.
Po podleczeniu zdrowia podjął pracę zawodową jako nauczyciel w licem w Pabianicach. W 1957 r., został zatrudniony w ZZG „INCO” w charakterze inspektora terenowego. Mieszkał w tym czasie w Warszawie.

W 1972 r., przeszedł na emeryturę. Ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Łódzkim uzyskując dyplom magistra, a w 1974 r., doktora historii. Prowadził przy ul. Złotej w Warszawie PAX-owski Klub LOK. Opublikował na łamach WTK kilkadziesiąt artykułów, autor książek dotyczących dziejów Armii Krajowej w Łodzi i na Śląsku. 12 listopada 1988 r., mianowany gen. bryg. W latach 1988 - 1990 członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Zmarł 25 lutego 1990 r., w szpitalu w Łodzi. Pochowany na cmentarzu w Pabianicach.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.
Krzyż Walecznych (dwukrotnie).
Krzyż Partyzancki.




powrót


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion