Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
SPYRA, Jan.


SPYRA, Jan.

Podporucznik czasu wojny.



Pseudonimy: "Lech", „Sablik”, „Szpada”.

Urodzony: 1 czerwca 1900 r., w Dębieńsku.

Zmarł: 18 stycznia 1961 r.


Promocje:

Podporucznik.:

Funkcje:

Uczestnik I Powstania Śląskiego.: sierpień 1919 r.
Służba w szkole podoficerskiej przy Dowództwie Okręgu Generalnego nr VII (Poznań).: ?? - ??
Uczestnik III Powstania Śląskiego.: maj - lipiec 1921 r.
Pracownik Straży Celnej w Wielkopolsce.: ?? - ??
Kierownik placówki Straży Celnej w Łagiewnikach (Górny Śląsk).: 1922 - ??
Kierownik Oddziału Gospodarczego Śląskiego Okręgu Straży Granicznej w Katowicach.: 1927 - 1937 r.
Zastępca kwatermistrza i płatnik Śląskiego Okręgu Straży Granicznej.: 1927 - 1937 r.
Komendant Straży Granicznej w Orzeszu.: 1 października 1937 - sierpień 1939 r.
Zmobilizowany do Wojska Polskiego.: sierpień 1939 r.
Służba w Batalionie Marszowym 43 Pułku Piechoty (Włodzimierz Wołyński).: sierpień - wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Armii Krajowej.: wrzesień 1942 r.
Komendant Wojskowej Służby Ochrony Powstania w Komendzie Okręgu Śląsk AK.: 1942 - 1944 r.
Kwatermistrz Komendy Okręgu Śląsk AK.: ?? - ??
II Zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego Rybnik AK.: wrzesień 1943 - luty 1944 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego Rybnik Okręg Śląsk AK.: luty - 12 marca 1944 r.
Zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego Rybnik AK.: 12 marca 1944 - ??


Opinie:

Notatki:

Syn Józefa i Emilii z domu Piecha. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Zaborzu. Po ukończeniu szkoły podjął pracę w koksowni. Brał udział w I Powstaniu Śląskim, po którego upadku musiał uciekać ze Śląska. Przebywał w Poznaniu, gdzie przeszedł przeszkolenie w szkole podoficerskiej przy Dowództwie Okręgu Generalnego nr VII.
Po ukończeniu szkolenia powrócił na Śląsk w celu wzięcia udziału w pracach komisji plebiscytowej w Łagiewnikach. Walczył w III Powstaniu Śląskim. Następnie pracował w Straży Celnej w Wielkopolsce.
W 1922 r., powrócił ponownie na Śląsk, gdzie był kierownikiem placówki Straży Celnej w Łagiewnikach. W latach 1927-1937 pełnił funkcję kierownika Oddziału Gospodarczego Ślaskiego Okręgu Straży Granicznej w Katowicach, a także zastępcy kwatermistrza i płatnika.

Od 1 października 1937 r., w stopniu starszego przewodnika pełnił obowiązki Komendanta Straży Granicznej w Orzeszu. W sierpniu 1939 r., został zmobilizowany do Wojska Polskiego z przydziałem do Batalionu Marszowego 43 pp., we Włodzimierzu Wołyńskim. Walczył z agresorem podczas Wojny Obronnej 1939 r.
25 września 1939 r., dostał się do niewoli sowieckiej w rejonie Rawy Ruskiej. 1 października został przekazany Niemcom, jako jeniec pochodzący z terenu Śląska. W sierpniu 1940 r., chory na płuca i niezdolny do pracy został zwolniony ze stalagu.
Powrócił do Dębieńska i przez kilka miesięcy leczył się w domu. Pod koniec 1940 r., zaczął nawiązywać kontakty z dawnymi podwładnymi ze Straży Granicznej - Józefem Bienkiem i Stanisławem Kubiaczykiem. Skupiona wokół nich grupa utworzyła, po pewnym czasie zalążek organizacji konspiracyjnej.

We wrześniu 1942 r., organizacja ta została włączona do Armii Krajowej. Po wejściu do AK Komendant Inspektoratu Rejonowego Rybnik por. Wacław Kuboszek mianował go Komendantem WSOP na terenie inspektoratu. W 1943 r., z polecenia dowództwa inspektoratu odtworzył struktury podinspektoratu Cieszyn oraz przeprowadził rozmowy scaleniowe z kierownictwem Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej (GL PPS), które zakończyły się sukcesem. W grudniu 1943 r., w skład AK weszło około 600 członków GL PPS.
Od września 1943 r., pełnił także funkcję II zastępcy Komendanta Inspektoratu Rejonowego Rybnik AK. Po aresztowaniu por. Wacława Kuboszka (9 luty 1944 r.) objął stanowisko Komendanta Inspektoratu, którym kierował do 12 marca 1944 r.
12 marca 1944 r., na rozkaz Komendanta Okręgu Śląsk (ppłk Zygmunta Janke "Waltera") objął funkcję zastępcy ppor. Pawła Cierpioła "Makopola", nowego Komendanta Inspektoratu Rybnik.

Wkrótce z rozkazu Cierpioła został pozbawiony funkcji kwatermistrza inspektoratu i szefa WSOP oraz niemal całkowicie odsunięty na boczny tor. Od tej pory zmuszony do ukrywania się, pozostawał w sztabie inspektoratu do dyspozycji komendanta.
Wskutek narastającego konfliktu z nowym inspektorem oraz w obawie o swoje życie, ukrywał się w Ornontowicach u rodziny swego ojca. Do końca okupacji nie brał już udziału w działalności konspiracyjnej.
W styczniu 1945 r., powrócił do rodzinnego domu w Dębieńsku. Podjął działalność w odtwarzaniu samorządowych władz powiatowych. Stanął na czele Rady Narodowej Dębieńska, później był pomocnikiem starosty rybnickiego do spraw administracji. Po upływie pewnego czasu powrócił do Dębieńska i pełnił tu funkcję wójta.
Następnie ponownie powrócił do pracy w starostwie, w którym objął funkcję doradcy dr Gawlika ds. administracji oraz kierownika spraw wojskowych.

Pod koniec marca 1945 r., siedzibę starostwa przeniesiono z Knurowa do Rybnika. Wielokrotnie nachodzony przez ludzi podziemia i namawiany do podjęcia pracy w konspiracji, m. in. przez członków NSZ oraz wspomnianego już Pawła Cierpioła.
Zdecydowanie odmówił podejmowania działalności konspiracyjnej i poświęcił się pracy w administracji. Zwolniony z pracy w starostwie powrócił do Dębieńska, gdzie ponownie objął funkcję wójta.
Po pewnym czasie podjął pracę w Banku Rolnym w Rybniku, gdzie pracował do 1949 r., czyli do momentu aresztowania przez UB. Został zatrzymany pod zarzutem ukrywania broni i przynależności do nielegalnej organizacji.

Skazany przez WSR Katowice na karę 5 lat więzienia. Zwolniony z więzienia w 1952 r., po odsiedzeniu 3 lat. Po zwolnieniu pracował przez wiele lat w elektrowni przy KWK „Dębieńsko”. Próbował działać w rybnickim ZBOWiD, ale z powodu choroby zrezygnował. W końcu lat pięćdziesiątych z powodów zdrowotnych przeszedł na rentę. Zmarł na raka krtani 18 stycznia 1961 r.

Odznaczenia m.in.:




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion