|
Rada Jedności Narodowej.
8 stycznia 1944 r. doszło do rozwiązania Krajowej Reprezentacji Politycznej i powołania do życia Rady Jedności Narodowej, jako surogatu
podziemnego parlamentu. W związku z tworzeniem nowego ciała politycznego postanowiono wystąpić do duchowieństwa o delegowanie jednej osoby, do Społecznej Organizacji Samoobrony o wydelegowanie dwóch lub trzech osób, a także zaproponować udział w Radzie tzw. "lewicy patriotycznej". W planach było także dopuszczenie przedstawiciela mniejszości narodowych.
W skład nowego organu Polskiego Państwa Podziemnego weszli:
Przedstawiciele PPS-WRN - Kazimierz Pużak, Tomasz Arciszewski, Zygmunt Zaremba;
Stronnictwa Ludowego - Kazimierz Bagiński, Józef Grudziński, Józef Niećko;
Stronnictwa Narodowego - Władysław Jaworski, Zygmunt Berezowski, Józef Milik;
Stronnictwa Pracy - Jerzy Braun, Piotr Nowakowski, Franciszek Urbański.
Przedstawicielem duchowieństwa został ks. Tadeusz Joachimowski "Budwicz".
Do RJN wszedł również przedstawiciel polskiej spółdzielczości.
Działalnością bieżącą miała zajmować się Komisja Główna w składzie:
Kazimierz Pużak "Seret" jako przewodniczący,
Józef Grudziński "Markiewicz", Władysław Jaworski "Olza" i Franciszek Urbański "Rzewuski".
Sekretarzem został Bolesław Biega "Pisarski".
Na tym samym posiedzeniu (8 stycznia) omówiono także sprawy organizacyjne delegatury, oraz podjęto decyzję by stanowisko delegata okręgowego w
Białymstoku, powierzyć członkowi "Koła". Pod obrady wniesiono również wakujące stanowiska delegatów okręgowych w Tarnopolu, Stanisławowie i
Nowogródku.
Rząd w Londynie został powiadomiony o powstaniu RJN depeszą delegata rządu z dnia 9 stycznia 1944 r.
Po lewej: Kazimierz Pużak, działacz PPS-WRN. Przedstawiciel tej partii z Radzie Jedności Narodowej i Komisji Głównej RJN.
Po prawej: Tomasz Arciszewski, przedstawiciel PPS w Radzie Jedności Narodowej.
22 stycznia - obrady poświęcono dalszemu omówieniu spraw związanych z funkcjonowaniem RJN, a także kandydatur na jej członków i zastępców
członków.
29 stycznia - na posiedzeniu RJN nie był obecny Kazimierz Pużak. Delegat Rządu omówił przebieg rozmów z różnymi organizacjami politycznymi,
a także odczytano projekt regulaminu. Po krótkiej debacie postanowiono tę kwestię odłożyć do następnego posiedzenia, podobnie jak problematykę
działalności Komisji Rządzącej.
W tym dniu delegat przedstawił kandydata na delegata okręgowego w Nowogródku.
15 lutego 1944 r. - na wstępie odczytano depesze do i z Londynu. Później omówiono, pod przewodnictwem delegata rządu, sytuację na Wołyniu i
we Lwowie, a także kwestię podziału miejsc w Radzie.
Stanisław Jankowski proponował aby w Radzie Jedności Narodowej znalazło się: 12 osób z "Czwórki" politycznej, 1 duchowny, 1 przedstawiciel
sanacji oraz 1 działacz "Racławic".
W dalszej perspektywie brano pod uwagę uzupełnienie składu osobowego do 18 osób, miało to jednak nastąpić po skonsolidowaniu się "lewicy
patriotycznej", ewentualnie prawicy.
Ponadto Józef Grudziński "Deczyński" wysunął propozycję by wprowadzić do RJN przedstawicieli ugrupowań
zawodowych nauczycieli, życia gospodarczego i nauki. Dyskusję na ten temat postanowiono kontynuować na następnym zebraniu.
12 marca uchwalono ostatecznie "Regulamin pracy Rady Jedności Narodowej", natomiast 15 marca Rada ogłosiła deklarację: "O co walczy Naród Polski".
Odezwa ta opierała się na zasadzie "wolności, całości, suwerenności i bezpieczeństwa oraz zdrowego rozwoju wewnętrznego Rzeczpospolitej".
Przewidywała całkowite rozbrojenie militarne i moralne Trzeciej Rzeszy, jej rozczłonkowanie pod kontrolą międzynarodową z udziałem Polski i
ukaranie zbrodniarzy hitlerowskich.
Program stwierdzał, iż Polska oprze swoją politykę zagraniczną na sojuszu z Anglią, USA i Francją oraz
na dobrych stosunkach z ZSRR pod warunkiem uznawania przezeń integralności Polski w granicach przedwojennych i nie ingerowania w jej sprawy
wewnętrzne. Domagano się włączenia do Polski Prus Wschodnich, przesunięcia granicy polsko - niemieckiej na zachód i ustalenia granicy
polsko - czechosłowackiej zgodnie z porozumieniem z 1918 r.
W kwestii ustroju wewnętrznego zakładano zmianę konstytucji, demokrację parlamentarną z silnym rządem, zdecentralizowaną administrację i
apolityczną armię. Mniejszościom narodowym gwarantowano równouprawnienie i autonomię.
Zapowiedziano także upowszechnienie własności, podniesienie dochodu narodowego i jego sprawiedliwy podział, rozwój planowania i uspołecznienie
kluczowych gałęzi przemysłu, parcelację majątków powyżej 50 ha, wyzwolenie człowieka pracy przez upowszechnienie związków zawodowych, rad
zakładowych, ubezpieczeń społecznych i samorządu pracowniczego. Wezwano również naród polski do jedności i wiary we własne siły.
Po lewej: Kazimierz Bagiński, przedstawiciel Stronnictwa Ludowego W RJN.
Po prawej: Józef Grudziński, przedstawiciel Stronnictwa Ludowego w Komisji Głównej RJN.
Cały program Rady Jedności Narodowej był owocem daleko idącego kompromisu pomiędzy głównymi siłami politycznymi w kraju. Przewidywał on ewolucję
systemu gospodarczego i politycznego Polski w kierunku zdrowego ustroju parlamentarnego.
Nowy ustrój miał zapewnić awans i współdziałanie najszerszych kręgów społeczeństwa, dobre stosunki ze wszystkimi sąsiadami, pod warunkiem,
że będą oni w pełni przestrzegać prawa Polski do niezależności.
Na tym samym posiedzeniu postanowiono wyłonić Komisję Główną działającą na prawach całej Rady. Ustalono także ścisłe zasady przyjmowania
kolejnych organizacji konspiracyjnych:
1) Uznanie zasady walki o wolność, niepodległość i całość Rzeczpospolitej.
2) Uznanie za obowiązującą deklaracji programowej rządu z 24 lutego 1942 r.
3) Stanowisko lojalne wobec władz cywilnych i wojskowych w Londynie i ich przedstawicielstw w kraju.
15 kwietnia 1944 r. - posiedzenie Komisji Głównej RJN odbyło się w składzie: Władysław Jaworski, Kazimierz Pużak, Józef Grudziński i Franciszek
Urbański.
Przewodniczący zaproponował, by w ramach Rady utworzyć obok Komisji Głównej, komisje problemowe: gospodarki narodowej, samorządów, oświaty i
kultury. Do kwestii tej postanowiono jednak wrócić na następnym posiedzeniu, po zapoznaniu się z opinią nieobecnego delegata rządu.
Po takim ustaleniu przystąpiono do omówienia spraw dotyczących dalszego rozszerzenia RJN.
4 maja 1944 r. - posiedzeniu prezydium (Komisji Głównej) przewodniczył w tym dniu Józef Grudziński. Zajęto się zagadnieniem polsko - sowieckiego
porozumienia wojskowego, jakie zaistniało na Wołyniu, a także sytuacją na terenach wschodnich.
W dalszej kolejności, podjęto działania w sprawie rozszerzenia składu RJN. W tym celu wydelegowano Józefa Grudzińskiego do rozmów z ONR i
Centralizacją, natomiast Kazimierza Pużaka do rozmów ze Społeczną Organizacja Samoobrony.
Uchwalono budżet RJN, oraz powołanie komisji zaproponowanych na poprzednim posiedzeniu, a także przeprowadzono dyskusję nad złożonym
przez "Społem" projektem samorządu spółdzielczego.
16 maja 1944 r. - przewodniczący: Władysław Jaworski. W posiedzeniu Komisji Głównej brał udział komendant Armii Krajowej, który zreferował
sytuację na ziemiach wschodnich.
24 maja 1944 r. - funkcję przewodniczącego sprawował w tym dniu Kazimierz Pużak. Obecny na zebraniu delegat rządu zawiadomił o nominacji
nowego zastępcy dyrektora w Departamencie Przemysłu i Handlu oraz zastępcy dyrektora w Departamencie Rolnictwa.
Władysław Urbański zwrócił się o przyspieszenie uruchomienia Komisji Opiniodawczych przy tych departamentach, przy których jeszcze takowe nie
działają. Józef Grudziński wnioskował o rozszerzenie zakresu działalności komisji przy Departamencie Spraw Wewnętrznych poza sprawy samorządu,
którymi się dotąd zajmowała. W dalszej kolejności obradowano na temat stosunków z Rosją i rozmów polsko - ukraińskich.
W dniu tym, razem z delegatem Rządu, RJN wystosowała depeszę do gen. Andersa z gratulacjami z powodu zwycięstwa II Korpusu we Włoszech.
31 maja 1944 r. - obradom Komisji Głównej przewodniczył Kazimierz Pużak, a udział wzięli: Władysław Jaworski, Józef Grudziński, Franciszek
Urbański, Stanisław Jankowski oraz Adam Bień.
Kontynuowano dyskusję o stosunkach polsko - ukraińskich. Podjęto także obrady na temat zastępców prezydenta RP i prośby z Londynu o
przysłanie Wincentego Witosa i Tomasza Arciszewskiego - w tej sprawie postanowiono zasięgnąć opinii stronnictw.
W dalszej kolejności Kazimierz Pużak złożył sprawozdanie z rozmów z SOS. Organizacja ta zwróciła się o przyznanie jej trzech miejsc w RJN.
Józef Grudziński zreferował natomiast rozmowy prowadzone z Centralnym Komitetem Ludowym.
Organizacja ta uzależniła swój udział w Radzie od usunięcia Stronnictwa Narodowego lub równoczesnego przyjęcia PPR. Dalszą dyskusję na ten
temat postanowiono odroczyć do następnego posiedzenia.
Po lewej: Józef Niećko, przedstawiciel Stronnictwa Ludowego w RJN.
Po prawej: Jerzy Braun, przedstawiciel Stronnictwa Pracy w RJN.
Kolejnym tematem obrad w tym dniu, było przewodnictwo komisji problemowych RJN, przy czym uzgodniono, że:
Przewodniczącym komisji gospodarki narodowej będzie przedstawiciel "Trójkąta" (SL), przewodniczącym komisji samorządów przedstawiciel "Rombu"
(SP), przewodniczącym oświaty i kultury przedstawiciel "Kwadratu" (SN), zaś jego zastępcą członek "Rombu" (SP).
Najprawdopodobniej w późniejszym czasie utworzono także komisję propagandy, której przewodniczył Tadeusz Szturm de Sztrem - przedstawiciel
PPS-WRN.
7 czerwca 1944 r. - przewodniczący: Kazimierz Pużak. Po bardzo ożywionej dyskusji uchwalono przyznanie SOS trzech mandatów w Radzie,
równocześnie zwrócono się do tej organizacji o wysunięcie odpowiednich kandydatur.
W tym dniu przyjęto również zgłoszenie ks. Bogusławskiego
do Komisji Oświaty i Kultury. W dalszej kolejności Władysław Jaworski zgłosił ustąpienie z Rady Zygmunta Berezowskiego "Oleśnickiego" i
wejście na jego miejsce Mieczysława Jakubowskiego "Ozima" jako członka i Józefa Hajdukiewicza "Ostachowskiego" jako zastępcę członka.
16 czerwca 1944 r. - przewodniczący: Kazimierz Pużak. W trakcie zebrania omówiono zasady ordynacji wyborczej opracowane przez
Departament Spraw Wewnętrznych.
21 czerwca 1944 r. - przewodniczący: Kazimierz Pużak. Przedyskutowano uzupełnienie składu RJN, członkami SOS. Ze względu na dość
poważne zgrzyty wewnątrz tej organizacji, nie mogła ona wyłonić odpowiednich kandydatów. Sprawę postanowiono odłożyć do następnego
posiedzenia.
5 lipca 1944 r. - przewodniczący: Kazimierz Pużak. Wysunięto kandydatury na zastępcę prezydenta RP. Rozmowy z Centralnym Komitetem
Ludowym w sprawie uzupełnienia składu RJN, postanowiono przekazać delegatowi rządu, a zebranie plenum, wyznaczyć na 16 lipca 1944 r.
Następnie omawiano zagadnienie ujawnienia się delegatury wobec Armii Czerwonej na terenach wschodnich. Stanisław Jankowski, w ramach
podsumowania, stwierdził:
"Przez ujawnienie administracji rozumiem objęcie władzy w całym tego słowa znaczeniu. Ujawnienie się musi
nastąpić oczywiście wraz z wojskiem. Nikt nie myśli o konspirowaniu wojska. Co do RJN musi się ona ujawnić, ale nie wiem, czy w całości,
czy tylko jako Komisja Główna".
W celu ustalenia stanowisk, na następne posiedzenie postanowiono zaprosić komendanta AK.
11 lipca 1944 r. - przewodniczący: Kazimierz Pużak. Na tajnym posiedzeniu, z udziałem szefa sztabu AK i drugiego zastępcy delegata omówiono
sprawę ujawnienia aparatu państwowego.
W dalszej kolejności przedstawiono nazwiska nowych członków RJN, którymi zostali:
Eugeniusz Czarnowski "Czernik" ze Stronnictwa Demokratycznego,
Jan Jacek Nikisch "Sielecki" z organizacji "Ojczyzna",
Józef Krasowski "Bohusz" z "Racławic".
Sprawę zastępców członków postanowiono czasowo odłożyć. Ze względu na wzmożenie aktywności niemieckiego aparatu policyjnego w stolicy,
postanowiono odłożyć także planowane zebranie plenum RJN.
15 lipca 1944 r. - uzgodniono trzy kandydatury na zastępcę prezydenta. Stronnictwo Ludowe zaproponowało Wincentego Witosa, PPS-WRN -
Tomasza Arciszewskiego, natomiast Stronnictwo Narodowe - Bolesława Bielawskiego, byłego senatora. Zaprzysiężono również nowych członków Rady,
zgodnie ze zgłoszeniem na poprzednim posiedzeniu, natomiast delegat rządu przedstawił zebranym raport o przeprowadzonych rozmowach z
organizacjami skupionymi w CKL.
W kwestii przyłączenia "lewicy patriotycznej" w skład Rady, pojawiły się poważne problemy, bowiem CKL stanowczo opowiedziała się za udziałem PPR.
Na zdjęciu: Jan Jacek Niskich, przedstawiciel organizacji "Ojczyzna" w RJN.
19 lipca 1944 r. - Przewodniczący: Józef Grudziński. Obrady rozpoczęto od nominacji i zaprzysiężenia przedstawiciela Stronnictwa Narodowego -
Jakubowskiego. W dalszej części wzięto się za omówienie sytuacji bieżącej w kraju oraz spraw funkcjonowania w przyszłości.
Następnie poparto oficjalnie starania Stronnictwa Narodowego, o wejście jego przedstawiciela do rządu w Londynie, a także postanowiono
wywrzeć nacisk na Londyn w sprawie wydania dekretu o Radzie Rzeczypospolitej.
Rada miała mieć charakter organu parlamentarnego, działającego tymczasowo do momentu zebrania Sejmu i Senatu. W jej skład mieli wejść wszyscy
członkowie RJN i Rady Narodowej w Londynie, pięćdziesięciu członków wybranych przez RJN, dwudziestu mianowanych przez Prezydenta RP i
wyłonionych spośród czterdziestu kandydatów wysuniętych przez Radę Ministrów.
26 lipca 1944 r. - posiedzenie z tego dnia było ostatnim przed wybuchem powstania warszawskiego. W dniu tym premier rządu przesłał do Warszawy,
datowane na dzień 12 marca trzy nominacje na ministrów. Otrzymali je: Adam Bień "Rybicki", "Walkowicz" oraz Antoni Pajdak "Okrzejski",
"Traugutt". Trzeci minister miał być dopiero wyłoniony ze Stronnictwa Narodowego i miał mieć pseudonim "Opolski".
Stało się to faktem w przeddzień wybuchu powstania, 31 lipca 1944 r., kiedy to delegat zawiadomił Londyn o uzgodnieniu z SN kandydata na
stanowisko ministra. Został nim jeden z zastępców delegata Stanisław Jasiukowicz "Kuciński", "Opolski".
Decyzja podjęta przez KG AK o rozpoczęciu powstania w stolicy, spotkała się u sporej liczby członków RJN ze sprzeciwem. Mimo to, jak Szanowni
Czytelnicy zapewne wiedzą, datę rozpoczęcia akcji wyznaczono na 1 sierpnia 1944 r.
W dniu tym przewodniczący RJN Kazimierz Pużak wraz z delegatem rządu udał się na Wolę, gdzie w fabryce Kamlera przy ul. Dzielnej 72 mieściła
się Komenda Główna AK. Niestety już w pierwszych dniach powstania Wola i Ochota zostały przez Niemców zdobyte, wobec czego zarówno Jankowski
jak i Pużak przenieśli się z Komendą Główną na Stare Miasto, gdzie przebywali do 26 sierpnia. Resztę członków Rady powstanie zastało głównie
w Śródmieściu.
12 sierpnia Rada Jedności Narodowej wydała apel do narodów sprzymierzonych stwierdzający, że powstanie nie otrzymało znaczącego wsparcia z
Zachodu, a żadnego ze strony ZSRR.
Rząd w Londynie z premierem Mikołajczykiem na czele.
15 sierpnia 1944 r. - obradująca pod przewodnictwem Władysława Jaworskiego "Olzy" Rada Jedności Narodowej uchwaliła opracowaną wspólnie przez
Jaworskiego, Bagińskiego i Zygmunta Zarembę odezwę "Do Narodu Polskiego".
W odezwie tej, będącej uzupełnieniem odezwy z 15 marca 1944 r., określono podstawy ustroju powojennego Polski w następujący sposób:
A) Przyszła konstytucja zapewniająca sprawne rządy, zgodnie z wolą ludu.
B) Demokratyczna ordynacja wyborcza do ciał ustawodawczych i samorządowych, dająca pełne odbicie opinii społeczeństwa.
C) Przebudowa ustroju rolnego przez parcelację przeznaczonych na ten cel posiadłości niemieckich i obszarów ziemskich ponad 50 ha oraz skierowanie nadmiaru ludności rolnej do pracy w przemyśle i rzemiośle.
D) Uspołecznienie kluczowych gałęzi przemysłu.
E) Współudział pracowników i robotników w kierownictwie i kontroli produkcji przemysłowej.
F) Zagwarantowanie wszystkim obywatelom pracy i dostatecznych warunków bytu.
G) Sprawiedliwy podział dochodów społecznych.
H) Upowszechnienie oświaty i kultury.
Obie odezwy (z 15 marca i 15 sierpnia) zmierzały do nadania powojennej Polsce ustroju demokratycznego w każdej dziedzinie życia społecznego i
politycznego.
Kiedy 26 sierpnia 1944 r., delegat rządu Stanisław Jankowski i Kazimierz Pużak przeszli kanałami do Śródmieścia , wszystkie władze podziemne
znalazły się w jednej dzielnicy. Tym samym Pużak objął formalnie przewodnictwo nad Radą. Od tego czasu RJN weszła w okres wspólnych posiedzeń
z Krajową Radą Ministrów, a także z dyrektorem Departamentu Informacji i Prasy - Kauzikiem i szefem KWC - Stefanem Korbońskim.
28 sierpnia Rada stanęła przed trudnym wyborem, kiedy to rząd w Londynie zwrócił się do niej (podobnie jak do KRM), o zaopiniowanie projektu
premiera Mikołajczyka ułożenia stosunków polsko - radzieckich.
Po dramatycznych debatach, Rada projekt zaaprobowała, wnosząc jednak dziewięć poprawek.
29 września 1944 r. - Rada zwróciła się z apelem do wszystkich rządów i społeczeństw państw alianckich i neutralnych oraz do Międzynarodowego
Czerwonego Krzyża, by wobec stwierdzonych przygotowań okupanta do masowego wyniszczenia Polaków w obozach koncentracyjnych, zwłaszcza w
Oświęcimiu, starały się temu zapobiec.
W tym samym dniu przewodniczący RJN, Kazimierz Pużak wystosował depeszę do Charlessa de Gauelle`a z gratulacjami z powodu oswobodzenia
Paryża.
Ostatnim aktem władz podziemnych podczas powstania, była wspólna odezwa Delegata Rządu, Krajowej Rady Ministrów, Rady Jedności Narodowej
i Komendanta AK z 3 października 1944 r. do Narodu Polskiego, informująca o przyczynach powstania, o braku jakiejkolwiek dla niego pomocy
i nieuchronnym z tego powodu jego upadkiem, który w tym czasie był już faktem dokonanym.
Na podstawie artykułu 9 układu kapitulacyjnego z dnia 2 października 1944 r., żaden członek aparatu administracyjnego, sprawiedliwości,
służby bezpieczeństwa, opieki publicznej, instytucji społecznych i charytatywnych, nie mógł być ścigany za wykonywanie w czasie walk
działalności, wynikających ze swojej funkcji, a także za współudział w walkach i propagandzie wojennej.
Artykuł ten stwierdzał również, że "Członkowie wyżej wymienionych władz i organizacji nie będą ścigani też za działalność polityczną
przed powstaniem".
Oznaczało to, że zarówno pracownicy Delegatury (łącznie z Delegatem), członkowie Krajowej Rady Ministrów i Rady Jedności Narodowej, nie byli
zobowiązani do ujawniania się, tak jak to miało miejsce z władzami wojskowymi.
Zgodnie z tym spora część członków władz cywilnych wydostała się ze stolicy wraz z ludnością cywilną, czy to jako przedstawiciele Rady
Głównej Opiekuńczej i Polskiego Czerwonego Krzyża, czy po prostu jako zwykli mieszkańcy miasta. Większość z nich po wydostaniu się z obozu
przejściowego w Pruszkowie znalazła się w miastach rozlokowanych wzdłuż linii kolejowej Warszawa - Koluszki - Kraków.
W zaistniałej sytuacji, po to aby ułatwić komunikację między poszczególnymi organami władz podziemnych, opracowano system łączności,
który polegał m. in. na rozlokowaniu Delegata Rządu, KRM i przewodniczącego RJN - Kazimierza Pużaka w Krakowie, Komendę Główną AK w
Częstochowie, zaś członków Rady i pracowników departamentów delegatury również w Krakowie, oraz w miejscowościach wzdłuż Elektrycznych
Kolei Dojazdowych (EKD), czyli w Otrębusach, Pruszkowie, Komorowie, Podkowie Leśnej, Milanówku i Grodzisku.
Jednym z głównych zadań kierownictwa podziemnego po upadku powstania w Warszawie było ratowanie pozostałych pod gruzami dóbr kulturalnych. Na zdjęciu: okolice Teatru Wielkiego.
W okresie tym, głównym zadaniem wszystkich organów władz cywilnych było rozpoczęcie szeroko zakrojonej opieki nad kilkuset tysiącami
mieszkańców stolicy, którzy zostali pozbawieni dachu nad głową. Ich sytuacja stała się niezwykle trudna, bowiem w miastach i wsiach
województw warszawskiego, kieleckiego, łódzkiego i krakowskiego nastąpiło ogromne zagęszczenie ludności.
Sytuacja ta spowodowała wydanie przez RJN i KRM, 18 października 1944 r., wspólnej odezwy do mieszkańców wymienionych wyżej terenów, z apelem
o pomoc dla Warszawiaków. Apel ten stwierdzał, że: "ratowanie ludności Warszawy, jest teraz sprawą honoru każdego Polaka i każdej Polki".
Przypominał on również, że przecież Warszawa onegdaj przygarnęła tysiące wysiedlonych z Pomorza, Wielkopolski i Śląska a także ściganych
przez okupanta mieszkańców Krakowa, Kielc, Radomia i Łodzi.
W tym dniu wydano ponadto jeszcze trzy odezwy.
Otóż Delegat Rządu zwrócił się dla odmiany do mieszkańców Warszawy, prosząc ich o to by nie tracili ducha i by nie popadali w depresję.
Ponadto zachęcał ich by dzielili trudy i obowiązki ludzi, którzy ich przygarnęli, by pracowali fizycznie wraz z nimi czy to na roli,
czy w gospodarstwie domowym, by pomagali przy kształceniu dzieci i podtrzymywali na duchu towarzyszy niedoli.
Trzecią odezwą, był podobnie jak w pierwszym przypadku, wspólny apel RJN i KRM skierowany do rządów państw sprzymierzonych i neutralnych,
Międzynarodowego Czerwonego Krzyża oraz zagranicznych organizacji społecznych. Odezwa stwierdzała, że z Warszawy okupant usunął około
miliona mieszkańców, z czego po wywiezieniu części do Rzeszy na roboty przymusowe, resztę rozrzucono pociągami po terenie całego kraju i
zostawiono samej sobie. Odezwa kończyła się wezwaniem o pomoc i zaopatrzenie w żywność, leki i ciepłą odzież.
Na 18 października datuje się również czwarta odezwa podająca do publicznej wiadomości fakt, iż po zaprzestaniu działań wojennych w stolicy,
Krajowa Rada Ministrów i Rada jedności Narodowej nie przerwała swojej działalności i wykonuje wszystkie swoje ustawowe funkcje na terenie
kraju. Jankowski zawiadamiał również, że "wszelkie inne powstałe poza Warszawą w okresie Powstania reprezentacje polityczne przestają istnieć".
Zasadniczym celem tej odezwy było poinformowanie narodu polskiego o kontynuowaniu działalności, zarówno delegatury jak i Krajowej Rady
Ministrów oraz Rady Jedności Narodowej.
Poza tym chodziło również o zdezawuowanie samozwańczych ośrodków politycznych powstałych poza Warszawą, w oparciu o przeświadczenie, że władze,
które znalazły się bezpośrednio w zasięgu działań wojennych w stolicy, zginęły lub poszły do niewoli.
Jednocześnie z podjęciem akcji pomocy ludności cywilnej Warszawy, zainicjowano starania by uratować Warszawy wszystko co miało jakąkolwiek
wartość dla polskiej kultury, nauki, gospodarki czy dla polskiego Kościoła. Mimo treści artykułu 10 umowy kapitulacyjnej, Niemcy rozpoczęli
dziki rabunek wszystkiego co miało jakąkolwiek wartość. Wywożono do Niemiec wyposażenia fabryk, wyposażenia prywatnych mieszkań, a także
dobra kulturalne.
Koniec części pierwszej.
|
