PZL P.11c


autorem rysunku jest "Hartmann", dziękujemy za jego udostępnienie
kliknij obraz aby go powiększyć

Myśliwiec zaprojektowany w zakładach PZL przez inż. Zygmunta Puławskiego jako rozwinięcie samolotu PZL P.7a, zaprojektowany pod silnik gwiazdowy Bristol w przedziale mocy 500-700 KM. Po śmierci inż. Puławskiego dalszym rozwojem konstrukcji zajmował się inż. Wsiewołod Jakimiuk.

Pierwszy prototyp P.11/I bazujący na wielu elementach pochodzących bezpośrednio z konstrukcji samolotów P.7 oraz P.6 ukończono w sierpniu 1931 roku po czym został oblatany przez Bolesława Orlińskiego. Do jego napędu posłużył silnik Gnôme Rhône (Bristol) "Jupiter 9Asb" o mocy 515 KM. Oddzielny płatowiec posłużył do przeprowadzenia naziemnych obciążeniowych prób statycznych.

Analiza pierwszych lotów doświadczalnych spowodowała opracowanie drugiego prototypu oznaczanego P.11/II zaopatrzonego w przeprojektowane usterzenie ogonowe oraz nowy silnik Bristol "Mercury IVA" o mocy 530 KM.

W lipcu 1932 roku oba samoloty wysłano na Międzynarodowy Mitting Lotniczy w Zurichu, gdzie drugi prototyp pilotowany przez kpt. pil. Jerzego Bajana podczas próby szybkościowej zajął drugie miejsce osiągając prędkość 310 km/h.

Dopiero trzeci prototyp oznaczony P.11/III posłużył za wzorzec produkcyjny wersji produkcyjnej oznaczonej PZL P.11a. Także on wziął udział w 1932 roku w zawodach lotniczych - tym razem w amerykańskich National Air Races odbywających się w Cleveland.

Płatowce wersji P.11a zamówiono w małej ilości - zaledwie 30 maszyn. Ich produkcja seryjna została dodatkowo przełożona wobec priorytetu dostaw eksportowej wersji P.11b dla sojuszniczej Rumunii. Ostatecznie siły powietrzne otrzymały samoloty w 1934 roku. 20 z nich dotrwało w służbie pierwszoliniowej do 1939 roku - niestety ich stan techniczny wynikający z intensywnej, pięcioletniej eksploatacji dodatkowo obniżał ich walory bojowe.

Eksploatacja samolotów wersji P.11a wykazały słabą widoczność z miejsca pilota ograniczoną silnikiem gwiazdowym o sporej średnicy. Aby temu zapobiec łoże silnika obniżono o 100 mm a kabinę pilota przesunięto o 300 mm do tyłu i o 50 mm do góry. Za kabina pilota znalazła się długa owiewka sięgająca tylnego usterzenia. Zmianie uległa także technologia produkcji - część półskorupowa nie obejmowała teraz kabiny, ale zaczynała się za nią. Zmianie uległ obrys usterzenia, , płoza ogonowa i pokrycie skrzydeł. W zewnętrznej części skrzydeł za zastrzałami wygospodarowano miejsce na dodatkowe skrzydłowe karabiny maszynowe (ponieważ strzelały poza kręgiem śmigła nie wymagały synchronizacji, ich instalacja objęła tylko ok. 30% wyprodukowanych samolotów). Pierwszy płatowiec tej wersji powstał poprzez przebudowe standardowego P.11a, bez budowy oddzielnego prototypu (prób statycznych nie przeprowadzono wcale).

Nowa wersja została przyjęta na uzbrojenie pod oznaczeniem P.11c i pod koniec 1934 roku rozpoczęła się jego produkcja seryjna. Poza egzemplarzem próbnym, powstały 174 egzemplarze.

W 1939 roku w obliczu narastającego napięcia w stosunkach międzynarodowych rozpoczęto gorączkowe starania opracowania nowego samolotu myśliwskiego w oparciu o silnik Bristol "Mercury VIIIA", który otrzymał oznaczenie PZL P.11g "Kobuz".

W 1939 roku samoloty myśliwskie PZL P.11 stanowiły wyposażenie 111, 112, 113, 114, 121, 122, 131, 132, 141, 142, 152 oraz 161 Eskadry Myśliwskiej.


Dane PZL P.11c.

Jednosilnikowy, jednomiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji metalowej ze stałym podwoziem.

Kadłub: podzielony konstrukcyjnie na trzy części połączone sworzniami. Część przednia i środkowa były wykonane jako sztywne kratownice, składające się z dwóch ram oraz podłużnic. Część tylna miała natomiast konstrukcje półskorupową wykonana z dwóch połówek bocznych połączonych za pomocą blach węzłowych. Szkielet części tylnej składał się z siedmiu owalnych wręg oraz czterech podłużnic. Skrzydła połączone z kadłubem w swojej spłaszczonej części przykadłubowej, miedzy pierwszym a drugim żebrem. Dodatkowo podparte zastrzałami - po dwa z każdej strony.

Podwozie: stałe typu nożycowego z dwoma wewnętrznymi amortyzatorami olejowo-powietrznymi typu "Avia" pracującymi poprzez system dźwigni i cięgieł. Koła podwozia zaopatrzone w opony o wymiarach 750x150 mm i wyposażone w hamulce pneumatyczne.

Płat: o charakterystycznym kształcie "mewiego płata" opracowany przez inż. Puławskiego - eliptyczny, z prostą krawędzią natarcia, dwudzielny, gęsto użebrowany dziewiętnastoma żebrami. Pokryty blachą drobnożłobkową typu "Wibault" o grubości 0,32-0,5 mm, a częściowo blachą gładką (krawędź natarcia płata, górna powierzchnia między I i II żebrem). Szkielet skrzydeł składał się z dwóch dźwigarów o przekroju dwuteowym, rozstawionych co 700 mm, połączonych wewnątrz środkowymi częściami żeber, rozpórkami i podkosami tworzącymi kratownicę płaską. Do przedniego dźwigara na przedłużeniu żeber były przynitowane noski w liczbie siedemnastu, natomiast do tylnego dźwigara przynitowano osiemnaście tylnych części żeber. Lotki pokryte blachą o grubości 0,6 mm, umocowane na trzech zawiasach zaopatrzone w dźwigar pomocniczy i użebrowane jako przedłużenie żeber płata. Profil płata dwuwypukły BM-37 IIa.

Usterzenie: klasyczne ze statecznikiem poziomym wspartym na dwóch zastrzałach o regulowanej długości. Ster wysokości składał się z dwóch połówek (prawej i lewej), ze szkieletem zbudowanym z żeber zamocowanych do osi, wyważany za pomocą dwóch klapek wykonanych z blachy o grubości 1 mm. Szkielet statecznika głównego w postaci dźwigara głównego, dźwigara skośnego i ceówki krawędzi czołowej z dwoma noskami. Pokrycie sterów blachą drobnożłobkową typu "Wibault" o grubości 0,32 mm, z wyjątkiem krawędzi natarcia pokrytych blachą gładką o grubości 1,25 mm oraz zakończenia statecznika pionowego pokrytego blachą gładką o grubości 0,64 mm. W miejscu zetknięcia się statecznika kierunku z kadłubem znajdowała się blacha osłonowa pozwalająca na regulację kąta natarcia statecznika wysokości. U góry statecznika znajdował się także punkt mocowania linki anteny radiowej.

Napęd: 9-cylindrowy silnik gwiazdowy chłodzony powietrzem, ze sprężarką i reduktorem typu "Mercury V-S2" produkowane w PZL WS 1 na podstawie licencji brytyjskiej firmy Bristol o mocy nominalnej 490/560 KM przy 2250 obr/min i na wysokosci 3660 m. Silnik był osłonięty pierścieniem Towneda, którego przednia krawędź tworzyła kolektor spalin.
Śmigło o stałym skoku, dwułopatowe, drewniane, produkcji warszawskiej firmy Szomański.
Zbiornik paliwa umieszczony pomiędzy silnikiem a kabiną pilota o pojemności 213 litrów plus używany podczas startu i lądowania zbiorniczek opadowy o pojemności 11 litrów. Zbiornik główny był zaopatrzony w urządzenie awaryjnego zrzutu podczas lotu.

Uzbrojenie: cztery karabiny maszynowe wz. 36 kal 7,92 mm; z tego dwa zsynchronizowane w kadłubie i dwa w skrzydłach zewnętrznych z zapasem amunicji 500 - 600 nabojów/km. Synchronizatory "Motolux". Ładunek bomb przenoszony pod skrzydłami: 4 x 12,5 kg.

Wyposażenie: celownik kołowy z muszką, radiostacja N2L/M, fotokarabin K-28, instalacja tlenowa z inhalatorem Gourdou-Lesseure, instalacja gaśnicza, pistolet sygnałowy Perkun wz. 26 z zapasem 12 naboi sygnałowych.

Dane techniczne:
rozpiętość 10,72 m
długość 7,55 m
wysokość podczas postoju 2,85 m
powierzchnia nośna skrzydeł z lotkami 17,9 m2
masa własna 1147,5 kg
użyteczna 625,5 kg
całkowita 1800 kg

Osiągi:
prędkość maksymalna 375 km/h
prędkość przelotowa 250 km/h
prędkość lądowania 120 km/h
czas wznoszenia 1'7" na wysokość 1000 m, 6'54" na wysokość 5000 m
pułap 8040 m
zasięg 550 km
rozbieg minimalny (bez hamulców) 99 m
dobieg minimalny (bez hamulców) 343 m

Źródła:
Krzysztof Cieślak, Wojciech Gawrych, Andrzej Glass - Samoloty myśliwskie września 1939 - Wyd. Not-Sigma. Warszawa 1987


powrót do strony głównej


© copyright 2007, Marcin "Virtualbob" Skrzypacz
Design by Scypion